Azərbaycanda erməni dilinin tədrisi: Kadr və pul varmı?

2025-2026-cı tədris ilində Ermənistanın üç dövlət məktəbində Azərbaycan dili kursları tətbiq olunacaq.

Proqrama əsasən, 10-12-ci sinif şagirdləri üçün Azərbaycan və türk dilləri, 5-ci sinifdən etibarən isə fars və gürcü dilləri tədris olunacaq. Proqram könüllü olacaq və ixtisaslı müəllimlərin mövcudluğundan asılı olacaq.

Qeyd edək ki, hazırda Azərbaycanda orta və ali məktəblərdə bir sıra xarici dillər tədris olunur.Azərbaycanın orta ümumi təhsil müəssisələrində erməni dili tədris oluna bilərmi və hazırda bununla bağlı kadr, tədris vəsaitləri varmı?

Məsələ ilə bağlı Bakı Dövlət Universitetinin Erməni Araşdırmaları və Təlim Mərkəzinin direktoru İsmayıl Tanrıverdi “Cebheinfo.az”-a bildirib ki, əslində erməni dilinin orta məktəblərdə tədrisi mümkündür, ancaq bununla bağlı Elm və Təhsil Nazirliyi qərar verməlidir:

“Ümumiyyətlə, erməni dilinin tədrisi lazımdır. Hazırda Bakı Dövlət Universiteti, Azərbaycan Dillər Universitetində erməni və gürcü dilləri tədris olunur. Biz əvvəlcə qonşu dövlətlə müharibə ərəfəsində olduğumuza görə, düşmənin dilini bilmək prinsipi ilə bu dili öyrənməyə başladıq.

Ancaq indi barışıq imzalandıqdan sonra yəqin ki, qonşu dövlət kimi bir-birimizin dilini bilməliyik. Biz Ermənistanda yaşayarkən orada 3-cü sinifdən Azərbaycan məktəblərində tədris edirdilər. İndi də yenə erməni məktəblərində 3-cü sinifdən başlayaraq, tədricən yəqin ki, digər məktəblərdə də Azərbaycan dilinin tədrisinə başlayacaqlar.

2012-ci ildə ermənilər “Daşaltı əməliyyatı”nın 20 illiyini qeyd edərkən orada erməni general çıxışında bildirmişdi ki, “Biz azərbaycanlıları öz dillərində aldadaraq Daşaltı əməliyyatında məhv elədik”. Həmin çıxışdan sonra bizdə bu məsələ dövlət səviyyəsində müzakirə olundu. Cənab Prezident göstəriş verdi ki, bizdə də erməni dili tədris olunsun. 

O zaman “ATV” televiziya kanalında müsabiqələr keçirildi. Mən Ermənistanda ermənilərlə birgə olmuşdum, orta məktəbdə ermənicə keçmişdim. Yəni erməni dilində bildiyimə görə, mən də bu çağırışa qoşuldum və orada onluğa düşdüm. Mən BDU-nun Tarix fakültəsini bitirmişdim. Mənə təklif etdilər ki, haranı istəyirsən? Gördüm BDU-da yer var və məni buraya göndərdilər. O vaxtdan BDU-da erməni dili tədris olunur. 

Artıq 13 ildir ki, bir neçə ali məktəblərdə erməni dili tədris olunur. Əgər ermənilər Azərbaycan dilinin tədrisinə başlayıblarsa, bizdə də bu reallaşsa ziyan görmərik. Çünki müharibədən sonra bizdə elə bir oyanış baş verib ki, düşmənin dilini bilmək lazımdır”.

Bu sahədə kadr məsələsinə gəldikdə, İsmayıl Tanrıverdi həmin vaxtdan başlayaraq erməni dilini bilən çoxsaylı kadrlar yetişdirdiklərini deyir:

“Onlar da müharibə zamanı və müharibədən sonra əsirlərlə, məhkəmələrlə bağlı bizə çox lazım olur. Bu sahədə mənim bir çox tələbələrim var. BDU-da hazırlanmış əlifba və qrammatikadan istifadə edirlər. Bizdə bir yalnışlığa da yol verirdilər ki, dünyanın heç bir yerində əlifba ilə qrammatikanı eyni vaxtda keçmirlər. Bu, bizdə yayılmışdı. 

Ona görə də biz erməni dilində əlifba hazırladıq. Ən azı 1500-ə qədər söz bazası yaranmışdı. Qrammatikaya keçdikdən sonra hallanma, zamanlar, şəkilçilər öyrənib cümlə quruluşuna keçirlər. Azərbaycanda ilk dəfə tələbələrimlə birgə 1000 səhifəlik, 74 min söz və söz birləşməsindən ibarət Azərbaycan-erməni dilinin lüğəti çap olunub.

Baxmayaraq ki, tirajı cəmi 100 ədəd olmuşdu. İndi tələbələrimizlə çalışırıq ki, çoxasaylı tirajla onu yenidən çap etdirək. Mənim tələbələrimdən biri BDU-nun Tarix fakültəsini “qırmızı” diplomla bitirmişdi və erməni dilini öyrətmişdim, onu mərkəzə işçi kimi götürdüm.  

İki nəfər qız burada işlədikdən sonra onlayn imtahan verdilər və onlardan biri Dövlət Gömrük Komitəsinə qəbul oldu. Hazırda İran sərhədində işləyir. İkinci qız isə Trabzon Dövlət Universitetinin “Erməni dili qrabarı” doktoranturasına onlayn qəbul oldu.

Bitirdikdən sonra “Erməni dili qrabarı” üzrə Amerikada təcrübə keçdi və hətta orada erməni tələbələr təəccüblənmişdilər ki, “qrabarı bizdən yaxşı bilidir”. Hazırda Xankəndi Universitetində işə qəbul olunub. O, Azərbaycanda “Erməni dili qrabarı” üzrə ilk doktorantdır”.

Nigar Abdullayeva
“Cebheinfo.az”

Açar sözlər: Azərbaycan erməni dili tədris

Problemlərinizi bizə yazın, şahidi olduğunuz hadisələri çəkib göndərin