Baharın gəlişini müjdələyən ənənəvi bayram
Icma.az, Ses qazeti portalına istinadən məlumatı açıqlayır.
Novruz bayramı xalqımızın ən qədim və ən əziz bayramlarından biridir. Tarix boyu qeyd edilən bu bayram yalnız yeni ilin başlanğıcı deyil, o cümlədən təbiətin oyanışının, yenilənmənin, ümidin və birlik ruhunun təcəssümüdür. Novruz bayramı Azərbaycan xalqının mədəni irsində, adət-ənənələrində və milli kimliyində xüsusi yer tutur.
Novruz, farsca "Yeni gün" mənasını daşıyır və astronomik təqvimə əsasən, gecə ilə gündüzün bərabərləşdiyi 20-21 mart tarixində qeyd olunur. Bu bayramın tarixi qədim Zərdüştlük dövrünə qədər gedib çıxır və əsrlər boyu xalqımızın həyat tərzi ilə sıx bağlı olub. Azərbaycanın müxtəlif bölgələrində Novruzla bağlı fərqli inanclar və adətlər mövcuddur, amma bayramın əsas mahiyyəti dəyişməz qalır – Novruz bolluğun, xeyirxahlığın və ailə dəyərlərinin simvoludur. Novruz baharın ilk günü olub, gəlişi ilə evlərə, ailələrə yeni büsat, şadlıq və sevinc gətirir. Hamı bu bayramı yüksək təntənə ilə, ürək sevinci ilə, qəlb fərəhi ilə qarşılamağa çalışır. Azərbaycan xalqı Novruz ənələrinə daim ehtiramla yanaşır. Bu ənənələr müqəddəs ərməğan kimi daim uca tutulur,yaşadılır və gələcək nəslə ən gözəl töhfə kimi çatdırılır.
Təbiətin oyanış bayramı olan Novruza bir ay qalmış adamlar dörd çərşənbə axşamını qeyd edirlər. Bu çərşənbələrin hər biri insanların yaşaması, bütün həyatın varlığı üçün vacib olan dörd ünsürdən birinə – od, torpaq, su və havaya həsr olunur. Bu da Novruzun dünyanın ən qədim, ən müdrik bayramlarından biri olduğunu göstərir. Novruz bayramı və çərşənbə axşamlarında süfrələrə cürbəcür milli yeməklər və şirniyyatlar xalqın deyimi ilə desək “yeddi cür nemətlər düzülür”. Bayramın mahiyyətini müəyyən cəhətlərdən tamamlayan süfrə mədəniyyəti kimi adətlər də bayatılarda təlqin olunur. Süfrəyə səməni, müxtəlif şirniyyatlar (şəkərbura, paxlava, qoğal, badam və fındıq), boyanmış yumurta və digər nemətlər qoyulur. Bayram süfrəsinin əsas atributlarından biri də "Xonça"dır. Xalq arasında xonçaya yeddi növ nemət qoyulması adəti var ki, bunlar əsasən "S" hərfi ilə başlayan qidalar olur: səməni, su, süd, sumaq, səbzi, sarıkök və sirkə.
Bu bayram Azərbaycan xalqının birliyini, qonaqpərvərliyini və köklü adət-ənənələrə bağlılığını nümayiş etdirən ən gözəl bayramlardan biridir. Bu gün qohumlar bir-birinin evinə gedir, küsülülər barışır, uşaqlar papaq atmaq kimi qədim adətlərimizi yaşadırlar.
Novruz bayramı təkcə milli bayram deyil, həm də Azərbaycan xalqının kimliyinin ayrılmaz hissəsidir. O, bizə birlik, sevgi və paylaşmaq kimi dəyərləri xatırladır. Sovet dövründə qadağan edilsə də, xalqımız bu bayramı yaşatmış və müstəqillik qazandıqdan sonra Novruz dövlət səviyyəsində qeyd edilməyə başlanmışdır. Novruz bayramının dövlət səviyyəsində qeyd olunması və Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərlərinin qorunması sahəsində Ulu Öndər Heydər Əliyevin böyük rolu olub. Sovet hakimiyyəti dövründə Novruz bayramının keçirilməsinə məhdudiyyətlər qoyulsa da, Heydər Əliyev 1969-cu ildə Azərbaycanda rəhbərliyə gəldikdən sonra bayramın yenidən geniş şəkildə qeyd olunmasına şərait yaradıb.
Xüsusilə, müstəqilliyimizin bərpasından sonra ümummilli lider Heydər Əliyevin səyləri nəticəsində Novruz bayramı Azərbaycan xalqının milli kimliyinin rəmzi kimi dövlət səviyyəsində qeyd olunmağa başladı. Ulu öndər Novruzun xalqımız üçün tarixi və mədəni əhəmiyyətini vurğulayaraq, bu bayramı milli birliyin, dostluğun və sülhün rəmzi kimi qiymətləndirirdi. Onun təşəbbüsü ilə Novruz dövlət bayramı statusu aldı və bu ənənə bu gün də davam edir. Ulu Öndər Heydər Əliyevin Novruz bayramının qorunub saxlanması və geniş miqyasda qeyd olunması istiqamətində gördüyü işlər bu bayramın xalqımız üçün daha da əhəmiyyətli olmasına şərait yaratmışdır.
2009-cu ildə Novruz bayramı UNESCO tərəfindən qeyri-maddi mədəni irs siyahısına daxil edilib, 2010-cu ildə isə BMT tərəfindən Beynəlxalq Novruz Günü kimi elan olunub. Bu da Novruzun təkcə Azərbaycan üçün deyil, bütün türk və Şərq xalqları üçün nə qədər böyük önəm daşıdığını göstərir.
Azərbaycanın 30 ilə yaxın işğal altında olan torpaqlarının azad edilməsi xalqımız üçün yeni bir dövrün başlanğıcı oldu. Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda ilk dəfə keçirilən Novruz bayramları, işğaldan azad edilmiş torpaqlarda həyatın yenidən canlandığını göstərir. Prezident İlham Əliyevin və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın işğaldan azad olunmuş ərazilərdə Novruz tonqalını yandırması, bu bayramın Azərbaycan xalqı üçün nə qədər böyük önəm daşıdığını bir daha nümayiş etdirdi. Şuşada, Ağdamda, Füzulidə, Zəngilanda və digər bölgələrdə Novruz tonqalları yandırılır, xalqımız öz doğma torpaqlarında bu əziz bayramı böyük sevinc və coşqu ilə qeyd edir.
İşğaldan azad olunmuş torpaqlarda Novruz bayramının keçirilməsi təkcə bir ənənənin davamı deyil, həm də qayıdışın, quruculuğun və gələcəyə olan inamın təcəssümüdür. Bu bayram, Azərbaycan xalqının iradəsinin, mədəniyyətinin və milli kimliyinin qorunmasının bariz nümunəsidir. Novruz hər evə sevinc, bolluq və firavanlıq gətirsin!
Fərid Mustafayev
YAP Yasamal rayon Elm və Təhsil Nazirliyinin Torpaqşünaslıq və Aqrokimya İnstitutu üzrə ərazi partiya təşkilatının sədr müavini

