Beyin ölümü və böyrək transplantasiyasının müasir problemləri çüzakirə olunub

“Konstitusiya və Suverenlik İli” çərçivəsində Şamaxı Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında (Şamaxı RMX) “Beyin ölümü və böyrək transplantasiyası: müasir baxış” mövzusunda elmi simpozium keçirilib.

Mərasim Səhiyyə Nazirliyi, TƏBİB, Böyrək Transplantasiyası Sahəsində Mütəxəssislər Assosiasiyası (BTMA) və Şamaxı RMX-nin birgə təşkilatçılığı ilə baş tutub.

Əvvəlcə ümummilli lider Heydər Əliyevin və Vətən uğrunda canlarından keçmiş şəhidlərimizin əziz xatirəsi bir dəqiqəlik sükutla yad edilib. Daha sonra Azərbaycan Respublikasının Dövlət Himni səsləndirilib.

Tədbiri giriş nitqi ilə açan Ə.Əliyev adına Azərbaycan Dövlət Həkimləri Təkmilləşdirmə İnstitutunun (ADHTİ) Nefrologiya kafedrasının müdiri, BTMA İdarə Heyətinin üzvü, professor Fuad Sərdarlı simpoziumun Şamaxı Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında keçirilməsini əlamətdar hadisə kimi dəyərləndirib. O, Şamaxı torpağının Azərbaycan səhiyyə tarixində xüsusi yer tutduğunu, bu diyarın görkəmli ictimai-siyasi xadimlər və peşəkar həkimlər yetişdirdiyini vurğulayıb.

Professor Fuad Sərdarlı ulu öndər Heydər Əliyevin Azərbaycan xalqı qarşısında misilsiz xidmətlərindən də bəhs edib. Bildirib ki, Ümummilli liderin ikinci dəfə siyasi hakimiyyətə qayıdışı ölkəni dərin ictimai-siyasi böhrandan və vətəndaş müharibəsi təhlükəsindən xilas edib. Heydər Əliyevin müəyyənləşdirdiyi uğurlu siyasi kurs hazırda Prezident İlham Əliyev tərəfindən qətiyyətlə və ardıcıllıqla davam etdirilir. Ölkə başçısı digər sahələrlə yanaşı, səhiyyənin inkişafını da daim diqqət mərkəzində saxlayır, bir çox ağır xəstəliklərin müalicə xərcləri dövlət tərəfindən qarşılanır.

Fuad Sərdarlı son illər xroniki böyrək xəstəliklərindən əziyyət çəkən insanların sayında ciddi artımın müşahidə olunduğunu qeyd edərək, böyrək transplantasiyasının bu xəstələrin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında və yaşama müddətinin uzadılmasında ən effektiv müalicə üsullarından biri olduğunu diqqətə çatdırıb.

O, tanınmış nefroloq və transplantoloq mütəxəssislərin iştirak etdiyi simpoziumun nefrologiya və transplantologiyanın müxtəlif aktual istiqamətlərini əhatə etdiyini, elmi bilik və təcrübə mübadiləsi baxımından mühüm platforma rolunu oynadığını bildirib.

Şamaxı RMX-nin direktoru Natiq Əliyev regionlarda ixtisaslaşmış tibbi xidmətlərin inkişafının səhiyyə sisteminin dayanıqlı və əlçatan olmasına mühüm töhfə verdiyini söyləyib. Direktor bu kimi elmi simpoziumların region səhiyyə müəssisələrinin peşəkar potensialının gücləndirilməsinə və müasir tibbi yanaşmaların tətbiqinə geniş imkan yaratdığını bildirib.

Son illər ölkəmizdə orqan transplantasiyası sahəsində həyata keçirilən islahatlardan bəhs edən Natiq Əliyev bu istiqamətdə qanunvericilik bazasının təkmilləşdirildiyini deyib, Səhiyyə Nazirliyinin tabeliyində  Orqan Donorluğu və Transplantasiyası üzrə Koordinasiya Mərkəzinin (ODTKM) yaradılmasını bu sahənin inkişafında mühüm mərhələ olduğunu vurğulayıb. O, sözügedən islahatların transplantasiya xidmətlərinin şəffaflığının və effektivliyinin artırılmasına xidmət etdiyini bildirib.

Natiq Əliyev elmi simpoziumun Şamaxı Rayon Mərkəzi Xəstəxanasında keçirilməsinə göstərilən etimada görə təşkilatçılara minnətdarlığını ifadə edib, tədbirin işinə uğurlar arzulayıb.

Daha sonra Dövlət Təhlükəsizliyi Xidməti Hərbi Tibb Baş İdarəsinin Elmi Təcrübə Mərkəzinin rəisi, BTMA-nın İdarə Heyətinin sədri, tibb elmləri doktoru Rəşad Şolan çıxış edərək bu kimi tədbirlərin orqan donorluğu və transplantasiya sahəsində elmi yanaşmaların təkmilləşdirilməsi, mütəxəssislər arasında təcrübə mübadiləsinin gücləndirilməsi baxımından mühüm rol oynadığını bildirib.

Rəşad Şolan 2025-ci ilin fevral ayında ölkəmizdə ilk dəfə olaraq meyitdən orqan transplantasiyası əməliyyatının icra olunduğunu qeyd edərək, bu nailiyyəti Azərbaycan səhiyyəsi üçün tarixi hadisə və mühüm uğur kimi dəyərləndirib. Natiq qeyd edib ki, bu əməliyyat transplantologiya sahəsində yeni mərhələnin başlanğıcını qoyur.

Təxminən on ilə yaxındır orqan transplantasiyası sahəsində fəaliyyət göstərdiyini bildirən Rəşad Şolan bu müddət ərzində hüquqi və inzibati tənzimləmə mexanizmləri ilə bağlı bir sıra çətinliklərlə üzləşdiklərini diqqətə çatdırıb. Onun sözlərinə görə, ODTKM-in yaradılmasından sonra bu problemlər aradan qaldırılıb, transplantasiya prosesinin hüquqi və təşkilati əsasları xeyli təkmilləşdirilib.

Transplantologiya sahəsində dünya təcrübəsinə toxunan Rəşad Şolan qeyd edib ki, inkişaf etmiş ölkələrdə transplantasiya əməliyyatlarının əksəriyyəti meyit donorlardan əldə olunan orqanlar hesabına həyata keçirilir. O, bu baxımdan ölkəmizdə də orqan donorluğu ilə bağlı maarifləndirici tədbirlərin genişləndirilməsinin vacibliyini vurğulayıb. BTMA sədri bu istiqamətdə atılan addımların minlərlə orqan transplantasiyası gözləyən xəstə üçün real ümid mənbəyi olduğunu bildirib.

Rəşad Şolan çıxışında Azərbaycanda böyrək transplantasiyası sahəsində formalaşmış mövcud təcrübə, əldə olunan klinik nəticələr və gələcək inkişaf perspektivləri barədə də ətraflı məlumat verib.

Tədbirdə, həmçinin böyrək transplantasiyası əməliyyatı keçirmiş xəstələr çıxış edərək, onlara ikinci həyata bəxş edən həkimlərə, o cümlədən tibb elmləri doktoru Rəşad Şolan və DTX Hərbi Tibb Baş İdarəsinin Hərbi Hospitalının Böyrək xəstəlikləri və orqan transplantasiyası şöbəsinin transplant-nefroloqu, BTMA-nın İdarə Heyətinin üzvü Nərgiz Baxşəliyeva təşəkkürlərini ifadə ediblər.

Daha sonra elmi simpozium işini professor Fuad Sərdarlı, tibb elmləri doktoru Rəşad Şolanın moderatorluğu ilə “Beyin ölümü”, tibb elmləri doktoru Aytən Məmmədzadə və Nərgiz Baxşəliyevanın moderatorluğu ilə “Xroniki böyrək çatışmazlığı və böyrək transplantasiyası” adlı panel iclasları ilə davam etdirib.

“Beyin ölümü” adlı panel iclasında Orqan Donorluğu və Transplantasiyası üzrə Koordinasiya Mərkəzinin (ODTKM) İdarə Heyətinin sədr müavini, həkim-reanimatoloq Günay Abbasova “Beyin ölümünün müasir diaqnostikası: Azərbaycanda orqan donorluğu və transplantasiyasının iş prinsipi” mövzusunda məruzəsini təqdim edib.

Günay Abbasova ODTKM-in fəaliyyətinin şəffaflıq, etik prinsiplər və beynəlxalq tibbi standartlara uyğunluq əsasında qurulduğunu vurğulayıb. O, vətəndaşları sağlığında donor olmaq üçün müraciət etməyə çağırıb və bu addımın ölüm sonrası yaxınların çətin seçim qarşısında qalmasının qarşısını aldığını qeyd edib.

Məruzəçi Azərbaycanda orqan donorluğu və transplantasiyasının iş prinsipini diqqətə çatdıraraq, bu sahənin hüquqi əsaslarından bəhs edib, eyni zamanda beynəlxalq təcrübə və standartlara uyğun mexanizmlərdən danışıb. Günay Abbasova beyin ölümünün diaqnostikasında tətbiq olunan müasir tibbi yanaşmalar, ilkin beyin zədələnməsi anlayışı, beyin ölümü diaqnozunun qoyulması üçün zəruri ilkin şərtlər, klinik müayinələr və diaqnozu təsdiqləyən son testlər barədə geniş izah verib.

“Beyin ölümü” adlı panel iclasında, həmçinin ODTKM-in Hüquq və nəzarət şöbəsinin müdiri Hüseyn Camalovun “Azərbaycanda orqan donorluğu və transplantasiyası işinin hüquqi əsasları” və ODTKM-in Koordinasiya şöbəsinin həkim-koordinatoru Mehriban Əliyevanın “Mən nə üçün donor olmaq istəyirəm?” mövzularında məruzələri dinlənilib.

“Xroniki böyrək çatışmazlığı və böyrək transplantasiyası” adlı panel iclasında isə ADHTİ-nin Nefrologiya kafedrasının müdiri, professor Fuad Sərdarlı, kafedranın əməkdaşları dosent Lalə Bəxtiyarova, dr. Nihad Novruzov həmmüəllifi olduqları “Xroniki böyrək xəstəliyi – 2025”, tibb elmləri doktoru Rəşad Şolan “Böyrək transplantasiyasında mürəkkəb kliniki halların təhlili”, Azərbaycan Tibb Universitetinin Tədris Terapevtik Klinikasının Nefrologiya şöbəsinin müdiri, BTMA-nın İdarə Heyətinin üzvü professor Aytən Məmmədzadə “Diabetik nefropatiya: müasir müalicə strategiyası, böyrək transplantasiyasına gedən yol”, DTX Hərbi Tibb Baş İdarəsinin Hərbi Hospitalının Böyrək xəstəlikləri və orqan transplantasiyası şöbəsinin transplant-nefroloqu, BTMA-nın İdarə Heyətinin üzvü Nərgiz Baxşəliyeva “Böyrək transplantasiyası nefroloqun gözü ilə” adlı məruzələrlə çıxış ediblər.

Simpozium çərçivəsində, həmçinin “Ölümündən sonra orqan bağışlama bəyanatı” mərasimi keçirilib. Bir qrup həkim ölümündən sonra orqanlarını bağışlamaq üçün könüllü olaraq AR Səhiyyə Nazirliyinin Orqan Donorluğu və Transplantasiyası üzrə Koordinasiya Mərkəzinə müraciət etdiklərini bəyan ediblər.

Sonda xatirə şəkli çəkdirilib.

Qabil YUSİFOĞLU
XQ