Bir kod, bir ömürdür: İxtisas seçimi gəncin taleyini dəyişir

Doğru seçim etməyən gənclər peşman olur

11 avqustdan ixtisas seçimi başlayır. Ali təhsil müəssisələrinə qəbul olmaq üçün ixtisas seçimi bütün ixtisas qrupları üzrə 2025-ci il avqustun 11-dən 19-dək olan müddətdə aparılacaq.  

Kağız üzərində bu proses sadəcə bir neçə kodun düzgün sıralanmasından ibarət kimi görünsə də, əslində bu, hər bir gəncin və dolayısıyla ölkənin gələcəyinə verilən ən mühüm strateji qərarlardan biridir. 

10 il əvvəl proses abitruyentlər üçün adi bir hal olsa da, bu gün ixtisas seçimi, imtahan nəticələri qədər stress və qeyri-müəyyənlik yaradan bir mərhələyə çevrilib. Valideynlərin təzyiqi, müəllimlərin yönləndirmələri, gənclərin arzuları və ekspert tövsiyələri çox vaxt bir-biri ilə toqquşur və nəticədə abituriyentlər ciddi psixoloji yüklə üz-üzə qalırlar.

İxtisas seçimi sadəcə ərizə doldurmaq deyil axı. Bu, bir gəncin, ölkənin gələcəyinə verilən strateji qərardır. Bu qərarı savadsız şəkildə və informasiyasız mühitdə formalaşdırmaq, təkcə bir ailənin yox, bütöv bir cəmiyyətin gələcəyini risk altına atmaq deməkdir.

Bəli, doğru ixtisas seçimi, insanın gələcək həyat keyfiyyətini, maddi rifahını, psixoloji durumunu və ictimai mövqeyini formalaşdıran əsas faktorlardan biridir.

Təəssüf ki, əksər abituriyentin ixtisas seçimi şəxsi maraq və bacarıqlardan daha çox, yaxın çevrənin təsiri, cəmiyyətin stereotipləri və ya ötəri populyarlıq amillərinə əsaslanır.

XXI əsrin əmək bazarı isə köklü şəkildə dəyişib. Artıq təkcə akademik bilik yetərli deyil, multidissiplinar bacarıqlar, rəqəmsal savadlılıq, çevik düşüncə və adaptasiya qabiliyyəti tələb olunur. Təəssüf ki, bir çox gənc bu reallığı deyil, ətraf mühitin təzyiqini əsas götürərək qərar verir. Nəticədə isə cəmiyyət, öz resurslarını düzgün dəyərləndirə bilməyən və potensialı itirilmiş nəsillərlə qarşı-qarşıya qalır.

Bu mərhələdə verilən səhv qərar sonradan illərlə vaxt, maddi və mənəvi itkiyə səbəb olur. 

İqtisadçı-ekspert Eldəniz Əmirovun fikrincə, ixtisas seçimi gənclər üçün bir ömür boyu davam edəcək karyera mübarizəsinin start nöqtəsidir. Doğru ixtisası seçən gənc əmək bazarına rəqiblərindən 3-0 öndə çıxır:

 “Çox təəssüf ki, yüksək bal toplamış gənclərin gələcəyin ixtisaslarının doğru proqnoz edilə bilməməsi səbəbindən yanlış ixtisas seçimi etməsi halları kifayət qədər çoxdur. Bu isə ömrü boyu insana çox baha başa gəlir. Ona görə də seçim məsləhəti verən adam gələcəyin əmək bazarını doğru təhlil etməyi bacaran adam olmalıdır”.

Təhsil İşçilərinin Həmrəyliyi Alyansının (TİHA) sədri, təhsil eksperti Əmrah Həsənli isə Sherg.az-a açıqlamasında deyib ki, əvvəllər ixtisas seçimi abituriyent üçün sadəcə bir kağız üzərində kodları qeyd etmə prosesi idisə, bu gün artıq həmin kodların arxasında bir insanın gələcək həyatı, karyera yolu, maddi rifahı və psixoloji rahatlığı dayanır: