Bir vaxtlar taxıl üyütmək üçün istifadə olunan dəyirmanların sayı azalıb, tarixi eksponata çevrilib Video

Dəyirman taxıl üyütmək üçün istifadə olunan alətlərdən biridir. Əl dəyirmanları, su dəyirmanları və yel dəyirmanları da daxil olmaqla müxtəlif növləri var. Bu gün demək olar ki, tamamilə istifadə edilməyən dəyirmanlar kəndlərdə və şəhərlərdə sadəcə suvenirə çevrilib.

Dəyirmanların istifadəsi eramızdan əvvəl əsrlərə gedib çıxır. Eramızdan əvvəl 600-cü ildə ərəblər kənd təsərrüfatı məqsədləri üçün yel dəyirmanını icad etdilər. 500 il sonra indiki keçmiş Yuqoslaviya və Albaniya ərazisində su dəyirmanları istifadə olunmağa başladı.

Dəyirmanlar istifadə etdikləri enerjiyə görə üç növə bölünür: yel dəyirmanları, su dəyirmanları və elektrik dəyirmanları.

Külək dəyirmanları külək enerjisi ilə işləyən və su dəyirmanlarından fərqli olaraq yanacaq sərf etməyən dəyirman növüdür. Onlar eramızdan əvvəl 600-cü ildə ərəblər tərəfindən icad edilmişdir. Qədim olmasına vəyaşlarına baxmayaraq, yel dəyirmanları bu gün də tapılır. Onların işləməsi üçün külək enerjisi tələb olunur. Külək olmayanda onlar heyvan gücü ilə işləyirlər.Su dəyirmanları su enerjisi ilə işləyən və yel dəyirmanları kimi yanacaq sərf etməyən dəyirman növüdür.Elektrik dəyirmanlar yanacaqla işləyirlər. Onların ilk istifadə edildiyi dəqiq il məlum deyil. Onlar daha praktikdir, çünki bütün iqlimlərdə istifadə edilə bilər.

Əl dəyirmanları taxıl üyüdürlər. Yel dəyirmanları yalnız bir dəfə fırlanır və dəyirman daşı eyni işi 50 dəfə təkrarlayır. Tarix boyu dəyirmanlar üyüdülmə materiallarından başqa məqsədlər üçün istifadə edilmişdir. Məsələn; Hollandiyadakı yel dəyirmanları bir vaxtlar polderlər adlanan su basmış torpaqları bərpa etmək üçün istifadə olunurdu.

Bu gün Azərbaycanda müxtəlif muzeylərdə qoruqlarda dəyirman daşları saxlanılır. Azərbaycanda bu kiçik dəyirman daşlarından evlərdə də istifadə edilirdi. Bu dəyirmanlarda buğdadan yarma və un hazırlanması üçün istifadə edilirdi.

Bəs sizin evdə belə kiçik dəyirman daşlarından olubmu?

İradə Cəlil, Bizimyol.info