Bizə qələbimizi tərənnüm edəcək filmlər lazımdır Əli İsa Cabbarov

Maliyyə Nazirliyinin mövqeyində məntiq var, amma bu, kinonun maliyyələşməsinin dayandırılımasına səbəb olmamalıdır

“Aəə, ay camaat, bu kino ki var, çox qəliz məsələdi. Həm qəlizdi, həm də vacib!” Kino haqqında “Bəyin oğurlanması” filmində səslənən bu ifadədən daha dəqiq tanıtım varmı, yoxmu, bilmirik, amma kinomuzun taleyi həqiqətən də qəlizləşib. Bu səbəbdən ki kinomuza vəsait ayrılmayacaq daha. 

Bunu millət vəkili, Milli Məclisin Mədəniyyət komitəsinin sədri Polad Bülbüloğlu parlamentin Gənclər və idman, İctimai birliklər və dini qurumlar, Mədəniyyət komitələrinin bugünkü birgə iclasında bildirib. "Gələn ilin büdcəsindən kinoya vəsait ayrılmayıb. Bunun səbəblərini bilmirəm. Azərbaycanın gözəl, dünyaya səs salan film nümunələri var. Belə halda kinoya heç bir vəsait ayrılmamağı düzgün deyil. Vəsaitin olmaması ora gətirib çıxaracaq ki, kinodakı mütəxəssislər iş yerlərini tərk edəcəklər. Nəticədə kinomuz inkişaf edə bilməyəcək”.

Deyəcəksiz ki, indiyədək vəsait ayrılmışdı, guya nə oldu, hansı əsaslı, monumental iş görüldü, dünya qalsın bir tərəfə, regiona səs salan film ortaya qoyuldu?! Kino sahəsində çalışanlar gah maliyyə azlığından, gah diqqətsilzikdən, gah şəxsi maraqların önə çıxmasından v sair. və ilaxır gileyənirlər daim. Son 10-15 ildə əlbəttə, yeni filmlər çəkilib. Festivallara aparılan, uğur qazananlarb da olub. Amma onları çox az tamaşaçı seyr edib ölkədə. Mədəniyyətə ümumən maraq azdır, ondan. Kino mərkəzlərinə (kinoteatr ismi çoxdan köhnəlib) gedənlər bəlli bir təbəqədir, efirlərimizdə üstünlük ağlaşmalara, manıs tayfasınadır. Təqvimdəki bir neçə əlamətdar gündə milli kinomuzun inciləri nümayiş olunur. Onlar da təkrarlardır. O dərəcədə ki, frazaları əzbərləmişik artıq. Belə vəziyyətdə kinoya dövlət büdcəsindən maliyyə ayrılmaması bir tərəfdən əsaslı görünə bilər. Amma nəzərə alsaq ki, geri qalan, inkişafı gözə dəyməyən, hiss olunmayan sahə təkcə kino deyil, kinomuz niyə gözdən iraq düşür, kinomuzun başında niyə çatlayır bu, sual doğurur. 

Rejissor, ssenari müəllifi, prodüser, Azərbaycan Kinematoqrafçılar İttifaqının katibi Əli İsa Cabbarov “Şərq”ə açıqlamasında vacib məqamlara toxundu:

- Maliyyə Nazirliyinin arqumenti budur ki, 2024-cü ildə ayrılmış vəsaitin 41 faizi xərclənib. Bu məsələni biz dəfələrlə qaldırmışıq ki dövlətin ayırdığı vəsait xərclənmmir, səbəb də budur ki layihə müsabiqələri gec-gec keçirilir, ssenari müsabiqələrinin qaliblərinə diqqət ayrılmır. Biz Kinematoqrafçılar İttifaqı olaraq hər il ssenari müsabiqələri keçiririk, amma aidiyyətli qurumlar - Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi, Azərbaycan Respublikasının Kino Agentliyi qalib ssenarilərlə maraqlanmır, diqqət ayırmırlar. Kino Agentliyi 2025-ci il üzrə “Dövlət sifarişi ilə istehsal ediləcək film layihələri” üzrə cəmi 2 müsabiqə elan etmişdi. Bu azdır. İl ərzində heç olmasa 3-4 layihə müsabiqə keçirilməlidir. Maliyyə Nazirliyinin mövqeyində məntiq var, amma bu, kinonun maliyyələşməsinin dayandırılımasına səbəb olmamalıdır. Kino ideoloji sahədir. Bizə Vətən müharibəsindəki qələbimizi tərənnüm edəcək filmlərin çəkilməsi lazımdır, biz bu mövzunu kinoda kifayət qədər ifadə etməmişik. Uzaq, yazın tariximizlə bağlı çəkiləsi 10-larla, 100-lərlə mövzular qalıb, onlar ekranlaşdırılmalıdır. Buna böyük ehtiyac var. Bundan başqa gənclərin milli-mənəvi tərbiyəsi istiqamətində filmlər çəkilməlidir, animasiyamız inkişaf etməlidir. Bunlar ehtiyac duyulan, vacib sahələrdir. Ona görə də dövlət tərəfindən maliyyələşmə dayanmamalıdır. Eyni zamanda maliyyələşməyə nəzarət artırılmalıdır. Kino sahəsində kadr siyasətinə diqqət artırılmalıdır. Mədəniyyət və İncəsənət İnstitunun formalaşdırdığı kadrlar və yaxud da kino sahəsində formalaşmış kadrlar təəssüf ki, inzibati vəzifələrə təyin edilmir, onların öz bacarıqlarını realizə etməsinə şərait yaradılmır. Bu sahəyə cəlb edilən şəxslər kinoya kənardan gəlmiş adamlardır. Problemlərin həlli üçün, kinomuzun inkişafı naminə maliyyə vəsaiti dayandırılmamalı, vəsaitlərin doğru istiqamətdə xərclənməsinə nəzarət artırılmalı, inzibati vəzifələrə kinoya bələd adamlar gətirilməlidir.

Ə.İ.Cabbarov film istehsalına özəl sektorun qoşulması iddialarına cavabında isə bildirdi ki, özəl sektor təkbaşına bu işi bacarmaz: 

- Özəl sektorda 2024-cü ildə 20 tammetrajlı film istehsal olunub. Yatırım olub təxminən 1-2 milyon manat civarında. Özəl filmlər az büdcə ilə istehsal edilir; 100-200 minlə. Özəl prodüserin gördüyü iş çox böyükdür. Amma onlara da kömək lazımdır. Dövlət vəsaiti ilə birgə istehsal olunsa, özəl sektorun da işi yüngülləşər. Özəl sektora ünvanlı güzəştlər olunmalıdır. Belə olarsa özəl studiyalar da inkişaf edər. Vətənpərvər, tarixi filmlər çox xərc tələb edir. Kütləvi səhnələr, döyüş səhnələri, tarixi məkanlarda çəkiliş, böyük aktyor heyəti, dekorasiyalar... bunlar hamısı böyük malyyə vəsaiti tələb edir. Özəl studiyaların bunun üçün imkanları məhduddur. Vətənpərvər mövzulu, tarixi filmlər adətən dövlət sifarişi ilə çəkilir. Dövlət tərəfindən özəl studiyalara da maliyyə yardımı edilir, birgə istehsal ərsəyə gəlir. Özəl studiyaların canlanması üçün onlara kömək, dəstək lazımdır. Birgə iş, birgı istehsal olmasa, bu işlər alınmaz.