BMT də gərgin gözlənti: İrana qarşı sanksiyalar bərpa edilir

Birləşmiş Millətlər Təşkilatının (BMT) İrana qarşı sanksiyalarını yenidən qüvvəyə mindirəcək snapback mexanizminin müddəti, son dəqiqədə razılaşma əldə edilmədiyi və ya tarix uzadılmadığı təqdirdə, sentyabrın 28-də gecə yarısı başa çatacaq.

Turkustan.az xəbər verir ki, bu tarixdən sonra BMT-nin İrana qarşı sanksiyalarının yenidən qüvvəyə minməsi ehtimalı yaranır.

Snapback mexanizminin son tarixi yaxınlaşsa da, İran ilə Avropa ölkələri arasında hələ də razılaşma əldə olunmayıb. Tehran iddia edir ki, Avropa ölkələrinin bu mexanizmi işə salmaq üçün hüquqi əsasları yoxdur. İranın arqumentinə görə, ABŞ-ın 2018-ci ildə nüvə sazişindən (JCPOA) çıxmasından sonra Avropa ölkələri də öz öhdəliklərini yerinə yetirməyib və bu səbəbdən "iştirakçı" statusunu itiriblər. Bu kontekstdə İran, Avropa ölkələrinin BMT Təhlükəsizlik Şurasında (BMT TŞ) bu prosesi başlatmaq üçün hüquqi və etik səlahiyyətlərinin olmadığını iddia edir.

Razılaşmanın digər iki əsas tərəfi – Rusiya və Çin də İranın mövqeyini dəstəkləyir və eyni arqumentləri irəli sürürlər.

Digər tərəfdən, Avropa ölkələri, ABŞ sazişdən çıxsa da, 2231 saylı BMT qətnaməsinin imzacıları kimi kağız üzərində hələ də sazişə bağlı olduqlarını bildirir və buna əsaslanaraq snapback mexanizmini işə salmaq hüququna malik olduqlarını iddia edirlər. ABŞ-ın çıxmasından sonra belə, Avropa ölkələrinin İrana qarşı müxtəlif sanksiyalar tətbiq etməsi də Tehran tərəfindən narazılıqla qarşılanıb.

Son olaraq, BMT Təhlükəsizlik Şurasının İrana qarşı sanksiyaları ləğv edən 2231 saylı qətnaməsinə uyğun olaraq, Cənubi Koreya tərəfindən bu ay Şuraya təqdim olunan qanun layihəsi rədd edilib. Bu qanun layihəsi, snapback mexanizmi çərçivəsində İrana qarşı sanksiyaların bərpasını əngəlləmək və sanksiyaların yumşaldılmasını davam etdirmək məqsədi daşıyırdı.

Beləliklə, sentyabrın 28-nə qədər diplomatik səylərin nəticə verməməsi halında, BMT-nin İrana qarşı sanksiyalarının avtomatik şəkildə bərpa olunması real təhlükə olaraq qalır.

Aytən Yaşar/ Turkustan.az