Böyük illüziya nın kiçik oyunları... “Qara Cümə gəldi!”, “Endirimlər başladı!”, “Tələs, fürsəti qaçırma!”

Hər il noyabr ayı gələndə sosial şəbəkələrdə, mağazalarda və e-ticarət platformalarında eyni mənzərə yaranır: “Qara Cümə gəldi!”, “Endirimlər başladı!”, “Tələs, fürsəti qaçırma!” Sanki dünyanı xilas edəcək bir kampaniya elan olunub. İnsanlar bu günə mistik bir məna yükləyirlər, amma işin içində bir az yaşadıqca anlayırsan ki, Qara Cümə adının əksinə, alıcı üçün çox az hallarda “qara” gün olur, adətən isə satıcı üçün “qızıl” gündür.

Qara Cümə ərəfəsində mağazaların bir hissəsi qiymətləri əvvəlcədən səssizcə qaldırır, sonra üzərinə iri hərflərlə “50% endirim” etiketi yapışdırır. Üç dəfə artırıb bir dəfə endirirlər, alıcı isə bunu böyük fürsət kimi qəbul edir. Əslində bu, insan psixologiyasının çoxdan tapılmış zəif nöqtəsidir. “Endirim” sözü insan beynində həyəcan siqnalı yaradır. Biz də tərəddüdsüz təslim oluruq.

Qara Cümə həm də çox maraqlı bir sosial hadisəyə çevrilib. Normal günlərdə aldığı hər şeydən razı qalmayan adam bu gündə 1 manat ucuzlanmış məhsulu belə “əl-əl” axtaran xəzinə kimi görür. Evində on dördüncü şarj kabeli olan şəxs yenə də “bu fürsəti qaçırmaq olmaz” deyib beşinci kabeli də səbətə atır. Bəzən elə olur ki, bir məhsula ehtiyac olmadığı halda, sadəcə “ucuzdur deyə” alıb gəlirik. Evə çatanda özümüzə sual veririk ki, “mən bunu niyə aldım?”. Cavab hazırdır “Qara Cümə illüziyası”.

Əslində həmin günün ən maraqlı tərəfi onlayn səbətlərdə toplaşan, amma ödəniş edilməyən məhsulların saysız-hesabsız qalaqlanmasıdır. İnsanlar səbətə yüz manatlıq məhsul doldurub, sonra öz-özləri ilə uzun debat aparırlar: “Alım, almayım? Bəlkə onsuz da lazımsızdır? Amma endirim var, birdəfəlik fürsətdir…”

Qara Cümənin satıcılara verdiyi üstünlük isə başqa məsələdir. Bu gün həm satış, həm reklam, həm də brendin tanıdılması üçün ən əlverişli günlərdən biridir. Kiçik bir endirim belə böyük satışa çevrilir. İnsanlar həm özü alır, həm dostuna göndərir, həm də sosial şəbəkələrdə “bax bunu endirimdən aldım” deyə öyünür. Alış-veriş artdıqca da hər il Qara Cümə daha erkən başlayır, daha uzun çəkir, hətta bəzən bir həftəlik “Qara Həftə”yə çevrilir.

Amma bütün bu xaosun içində bir reallıq var. Əsl qənaət heç vaxt “bir gün”lə gəlmir. Qara Cümə üçün həddindən artıq şişirdilmiş gözləntilər isə çox vaxt reallıqla üst-üstə düşmür. Çünki problem endirimdə deyil, bizə elə gələn endirimdədir.

Ona görə də Qara Cümə hər il gəlsə də, bizə hər il eyni dərsi verir: “Ən böyük endirim, almaq istəmədiyin şeyi almamağındır.”

Amma bilirik ki, növbəti Qara Cümədə yenə də səbətləri doldurub, sonra özümüzlə mübahisə etməyə davam edəcəyik.

Leyla Mirzə, Bizimyol.info