Bu il daha qabarıqdır, dediklərimiz düz çıxdı Ekspertdən ÇIXIŞ YOLU

Son illər dünyada iqlim dəyişikliyi daha kəskin formada özünü göstərir. Azərbaycanda da son günlər havaların qeyri-sabit keçməsi, rayonlarda intensiv yağıntılar və gözlənilməz hava şəraiti kənd təsərrüfatı sahəsinə də təsir edir. Bu dəyişikliklər təkcə məhsuldarlığı deyil, həm də fermerlərin planlamasını, əkin-biçin dövrlərini və bitkilərin sağlam inkişafını birbaşa təsir altına alır.

Mövzu ilə bağlı Ölkə.az-a danışan kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov bildirib ki, ümumiyyətlə, bu il havaların kəskin dəyişməsi özünü daha qabarıq göstərir.

Onun sözlərinə görə, amma bu, uzun müddətdir davam edir:

“2010-cu ildə qlobal iqlim dəyişməsinin kənd təsərrüfatına təsiri ilə bağlı tədbir keçirdik. Həmin tədbirdə mesajlar göndərdik ki, havalar qlobal istiləşmə nəticəsində kəskin dəyişəcək. Havaların dəyişməsi tez-tez baş verəcək. İntensiv yağışlar yağacaq. Güclü külək əsəcək. Təəssüflər olsun ki, bizim proqnozlarımız özünü doğruldur və bu tendensiya gedir. Bu, bu illə başa çatmayacaq, gələn il də davam edəcək, hələ uzun müddət davam edəcək. Qlobal istiləşmənin qarşısı alınmasa, ciddi addımlar atılmasa, ona kimi davam edəcək. 

Son vaxtlar havaların kəskin dəyişdiyini görürük. İntensiv yağışların yağdığını, bəzi yerlərə dolu düşdüyünü görürük. 30-40 il bundan qabaq dolu əgər noxud boyda olurdusa, dolu indi toyuq yumurtası boyda düşür. Düşən dolu parçaları kənd təsərrüfatına ciddi ziyan vurur. Xüsusən də yazılıq bitkilər, hansı ki, əkini aprel ayında həyata keçirilib və artıq cücərib yavaş-yavaş torpağın üstünə qalxır dolu düşməsi nəticəsində həmin o bitkilər məhv olur. 

Bitkilər də müəyyən temperaturda normal inkişaf edirlər. Azərbaycanda əsasən isti sevən bitkilərdir. Bunlar da havanın temperaturu 24-25 dərəcədən yüksək olanda sürətlə inkişaf edirlər. Təsəvvür edin ki, 25 dərəcədən dərhal düşür 18-19 dərəcəyə və bitkilər stressə məruz qalır. Onlar da canlıdır. Stresə məruz qalanda nə baş verir? Müəyyən bir etapda inkişaf prosesi dayanır, bitki inkişafdan qalır. Düzdür, sonrakı etapda əgər hava normal, isti keçərsə, yaxşı inkişaf edir və ciddi problemlər olmur”.

Ekspertin fikrincə, hazırda ot bitkiləri üçün havanın qeyri-sabit keçməsinin bir o qədər də ziyanı yoxdur: “Yəni məsələn, örüş ərazilərində, təbii biçənək ərazilərində düşünürəm ki, bu il ot, yem bol olmalıdır. Taxıl bitkiləri hansı ki, stres amillərə dözümlü, xüsusən orta boylu taxıl sortları yetişdirilir, orada da ciddi ziyanı yoxdur. Hündür boylu olanda küləyin əsməsi və intensiv yağışların yağması nəticəsində taxılı yatırır. Yəni taxıl əyilir, yatır, sonra da onu biçmək mümkün olmur. 

Meyvə ağaclarına da dolu düşməsi nəticəsində budaqlarını sındırır və meyvəni tökür. Orada da inkişaf prosesi dayanır. İndi bəzi meyvələri yığmaq vaxtıdır. Yığımda, daşınmada problem yaranır. Yağış yağırsa, daşımaq mümkün olmur. Qabaqlayıcı tədbirlər nədən ibarət olmalıdır? Yalnız stres amillərə dözümlü bitki sortları, yetişdirilməlidir. Aqrotexniki qaydalara əməl etməlidirlər. Əgər stres amillərə dözümlü sortlar yetişdirilərsə və aqrotexniki qaydalara vaxtında əməl olunarsa, torpaqların münbitləşdirilməsi istiqamətində də tədbirlər görülməlidir ki, torpaqda bitkilərin sağlam inkişafı üçün kifayət qədər mineral elementlər olsun. Bu da bitkilərin immun sistemini gücləndirəcək və onların stres amillərə qarşı davamlılığını artıracaq. Əsən küləkdən, intensiv yağışlardan sonra bitkini yatırmayacaq, dolu düşən zaman bitkinin budağı sınmayacaq”.

Həmidə İbrahimova