Icma.az
close
up
RU
Çanaqqala dəniz zəfəri

Çanaqqala dəniz zəfəri

Yeniazerbaycan saytından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Bu gün Çanaqqala şəhidlərinin anım günüdür. Qeyd edək ki, 110 il bundan öncə, 1915-ci il martın 18-dən 1916-cı il yanvarın 9-dək olan dövrdə Antanta dövlətlərinin hərbi birləşmələri (Britaniya və Fransa) ilə Osmanlı ordusu arasında tarixin ən dəhşətli döyüşləri baş verib. Həmin vaxtı Britaniya və Fransa orduları həm dənizdən, həm də qurudan Osmanlı ordusunun mövqelərinə intensiv hücumlar həyata keçirirdilər. On ay davam edən döyüşlərdə 45 min 974 türk əsgəri şəhid olub, 174 min 634 nəfər isə yaralanıb. Çanaqqala döyüşündəki döyüş Türk Qurtuluş Savaşına da təsir etmişdir. Hər il Türkiyədə, eləcə də Azərbaycanda Çanaqqala şəhidlərinin anım günü qeyd olunur, müxtəlif mərasimlər təşkil edilir və onların ruhlarına dualar oxunur.

Döyüş necə başlayıb?

Tarixi məlumatlara görə, 19 fevral 1915-ci ildə, güclü fransız qüvvələri ilə İngilis Elizabet döyüş gəmisi Osmanlı sahil qüvvələrini bombalayaraq Çanaqqalaya ilk hücum həyata keçirdilər. Admiral  Robeckun tabeliyində olan ən azı 16 döyüş gəmisindən ibarət nəhəng donanma Çanaqqalanı keçməyə cəhd edirdi. Ancaq Nüsrət Mina Gəmisi adlı Osmanlı mina gəmisinin boğazın Asiya tərəfinə yerləşdirdiyi dəniz minaları müttəfiqlərin gəmilərinin boğazı keçməsinə imkan vermədi. Bu minaların partlaması nəticəsində  ingilis və fransızların üç döyüş gəmisi məhv oldu, bir neçə gəmiyə isə ciddi ziyan dəydi. İngilis və fransız donanmasının öz istəyinə nail ola bilməməsi və ağır itkilərə məruz qalması onlarda çox ciddi təşviş yaratdı. Bu səbəbdən martın 18-də müttəfiqlərin gəmiləri qurudakı Osmanlı ordusunun mövqelərini şiddətli atəşə tutmağa başladılar. Osmanlı ordusunun Mecidiyye və Hamidiyyə istehkamları daha çox atəş altında idi. Çanaqqalanı dəniz yolu ilə keçə bilməyəcəklərini anlayan müttəfiqlər Seddülbahir və  Arıburnu cəbhəsi istiqamətindən quruya qoşun çıxardılar. Amma Osmanlı əsgərlərinin ciddi müqaviməti ilə üzləşib geri çəkilmək məcburiyyətində qaldılar.

Çanaqqalanın strateji əhəmiyyəti

Osmanlı dövlətinə məxsus boğazlar strateji baxımdan Antanta dövlətləri üçün əhəmiyyətli hesab olunurdu. Həm Britaniyanın, həm də Fransanın məqsədi boğazları ələ keçirməklə Almaniya ilə Osmanlını bir-birindən təcrid etmək və İstanbulu zəbt etməklə Osmanlının Qara dənizdə hökmranlığına birdəfəlik son qoymaq idi. Eyni zamanda Rusiya ilə etibarlı qida və hərbi ticarət yolu açmaq da əsas hədəflərdən biri idi. Həmin dövrdə məhdud əlverişli çıxış imkanlarına malik olan Rusiya Britaniya və Fransanın dəstəyinə ehtiyac duyurdu. London və Paris bu dəstəyi təmin etmək üçün dörd strateji yolu nəzərdən keçirirdi. Həmin zaman şimal nəqliyyat xətlərindən ikisinin keçilməz, Şimal dənizinin çox böyük hissəsində suların donmuş vəziyyətdə, Baltik dənizinin alman donanmasının nəzarəti altında olduğundan müttəfiqlərin diqqəti İstanbul boğazlarına yönəlmişdi. Avropalılar düşünürdülər ki, onlar Osmanlını asanlıqla məğlub edib boğazları ələ keçirəcəklər, qələbə çalacaqları təqdirdə isə Osmanlının ərazisi olan bütün Yaxın Şərqə nəzarət edəcəklər. Amma Osmanlı ordusunun qətiyyətli və rəşadətli müqaviməti nəticəsində müttəfiqlər ağır məğlubiyyətə uğradılar, onların bütün hədəfləri puç oldu və öz məqsədlərinə nail ola bilmədilər.

Çanaqqalanın Azərbaycan şəhidləri

Çanaqqala cəbhəsində verilən mücadiləyə Türk dünyasının hər yerindən minlərlə insan dəstək vermişdi. Qardaşlıq ənənəsinə sadiq qalan Azərbaycan türkləri könüllü olaraq Çanaqqala döyüşünə qatılaraq Osmanlı əsgərləri ilə çiyin-çiyinə düşmən qüvvələrinə qarşı, vuruşmuşdular. Tarixi faktlara görə, 3 mindən çox azərbaycanlı türkçülük, İslam və Vətən uğrunda canlarından keçən 253 min məhmətçiklə eyni taleyi paylaşaraq qəhrəmancasına şəhid olmuşdur.

Yunis ABDULLAYEV

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az-da ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:93
embedMənbə:https://yeniazerbaycan.com
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Neft Daşları”nda kran dənizə düşdü maşinist öldü

18 Mart 2025 21:16see301

ABŞ də cinayətkarlar pitonlarla hədə qorxu gələrək YDM ni qarət ediblər

17 Mart 2025 03:02see251

Ürəyimi nişan al, Kələntər dayı, ağrıdır axı… Cəlalı həmişəlik İTİRDİK

17 Mart 2025 14:55see231

“Sabah” rekorda şərik oldu

17 Mart 2025 12:17see162

Üz dərisini hamar, parlaq və gözəl edən 2 MEYVƏ

17 Mart 2025 02:03see148

Qarın yağını yandırmaq üçün gündə neçə addım atmaq lazımdır..?

17 Mart 2025 01:08see133

“Yunayted”dən səfərdə inamlı qələbə

17 Mart 2025 00:56see131

Sosioloq: Internat məktəblərindəki uşaqların vəziyyəti o qədər də ürəkaçan deyil

17 Mart 2025 14:59see124

Milyarder, hüquqşünas, diplomat, yoxsa əmlakçı? Bakıya səhərə yaxın gözlənilməz eniş edən Stiv Vitkof kimdir? (TƏHLİL)

17 Mart 2025 14:52see122

ABŞ Rusiyaya qarşı qurulan beynəlxalq qrupu tərk edir

17 Mart 2025 10:54see121

Abşeronda yeni çəkilən yol su içində qalıb SƏBƏB NƏDİR?

17 Mart 2025 14:41see121

İnvestisiya etdiyiniz hər qəpiyə dəyər olan üç işlənmiş avtomobil

17 Mart 2025 00:56see121

Hikmət Babaoğlu: “Dövlətimizin imkanları var ki, həmin şəxsləri Azərbaycana gətirsin”

17 Mart 2025 15:15see120

TƏBİB: "Xızıda yol qəzasında xəsarət alanlar Bakıdakı tibb müəssisəsinə təxliyə olunub" YENİLƏNDİ

17 Mart 2025 15:05see118

Dünyanın sonu bu vaxt olacaq: Alimlər tarixi hesablayıblar

17 Mart 2025 15:10see117

Qərbi Azərbaycan Xronikası: Ermənilərin istinad etdiyi Andonyanın sənədləri saxtadır

18 Mart 2025 01:12see117

Elm və təhsil naziri Şabranda vətəndaşları qəbul edib

17 Mart 2025 15:14see117

NATO ölkələrindən biri Ukraynaya hərbi yardımın uzadılmasını istisna edib

17 Mart 2025 12:02see116

Novruz milli birliyə və həmrəyliyə çağırış edir Yeni Gündəm

17 Mart 2025 12:14see116

ABAD məhsulları ABŞ bazarında

17 Mart 2025 14:45see116
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri