Icma.az
close
up
RU
Çinin Orta Dəhliz marağı RAKURS

Çinin Orta Dəhliz marağı RAKURS

Icma.az, Sia Az portalına istinadən məlumat verir.

Qatarlar yaxın vaxtlarda Avropaya malları Rusiya vasitəsilə deyil, Azərbaycan və Türkiyə vasitəsilə çatdıracaq

Ukrayna böhranı və Qırmızı dənizdə husilərin yük gəmilərinə hücumları Pekini Çinin əsas ticarət tərəfdaşı olan Aİ-yə yeni ticarət yolları axtarmağa vadar edir. Donald Tramp Çini tariflərlə Amerika bazarlarından sıxışdırmağa davam edərsə, bu vəzifə daha da aktuallaşacaq. Çin, Qırğızıstan və Özbəkistan dekabr ayında Xəzər dənizi, Azərbaycan və Türkiyə üzərindən keçərək Çini Avropaya logistik baxımdan yaxınlaşdıracaq dəmir yolunun tikintisinə başlayacaqlarını açıqlamışdı. Çindən Avropaya marşrutların istiqamətinin dəyişdirilməsi Rusiya iqtisadiyyatına zərər verəcək, lakin Pekin-Moskva əlaqələrinə təsir etməyəcək.

The Economist jurnalı yazır ki, yeni dəmir yolu xətti haqqında söhbət 30 il əvvəl başlayıb. Planın həyata keçirilməsi ilə bağlı qərar yalnız Ukraynada müharibə başlayandan sonra qəbul edilib. Bundan əvvəl Çindən Avropaya gedən əsas dəmir yolu xətti Rusiyadan, bəzən də Qazaxıstandan keçirdi.

Ukraynadakı hərbi münaqişə mənzərəni dəyişib. Yüklərin təhlükəsiz daşınmasından əmin olmayan və sığortanın bahalaşmasından narazı olan Avropa daşıyıcıları bu marşrutdan yayınmağa başladılar. Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalar da malların Rusiya üzərindən çatdırılma müddətinin artmasına səbəb olub.

Yük şirkətləri yükləri Qazaxıstanın Xəzər dənizindəki limanlarına yönləndirməyə başladılar, yəni “Orta Dəhliz” adlanan “transxəzər marşrutundan” istifadə etməyə başladılar. Bura Qırğızıstan və Özbəkistandan keçən xətti də əlavə etsək, Avropaya gedən "Orta Dəhliz" daha da qısalacaq. 2024-cü ilin iyununda Çin hökuməti bu ölkələrlə 520 km dəmir yolu xəttinin çəkilməsi ilə bağlı müqavilə imzalayıb.

Nüfuzlu Britaniya jurnalının öz şərhində daha sonra xatırladığı kimi, Pekin Moskva ilə münasibətlərinin “arxaya, çiyin-çiyinə” prinsipinə əsaslandığını bildirib. Yəni iki güc arasında əlaqələr güclüdür. Amma Avropaya ixraca gəldikdə, Çin ən yaxşı dostundan asılı olmamağa üstünlük verir. Çinlilər Rusiya liderlərindən üz döndərmirlər. Onlar Rusiyanı “Kəmər və Yol” təşəbbüsü əsasında qlobal infrastrukturun qurulmasında əsas komponent kimi görürlər. Bu təşəbbüs 2013-cü ildə Çinin lideri olanda Si Cinpin tərəfindən irəli sürülüb. Üstəlik, bunun motivlərindən biri də Rusiya və Orta Asiya ilə dəmir yolu əlaqələrini genişləndirmək istəyi idi. Axı ABŞ-la müharibə olarsa, Çini enerji resursları və xammalla təmin edə bilərdilər. İndi Çinin "Orta Dəhliz"lə bağlı həvəsi onun ixracı artırmaq istəyini artırır. Axı bu, iqtisadiyyatın hərəkətverici qüvvəsidir. İqtisadi artımın qeyri-sabit olduğu şəraitdə onun qorunub saxlanması xüsusilə vacibdir.

Buna baxmayaraq, Çin və Rusiya arasındakı dəmir yolu marşrutları hər iki ölkə üçün son dərəcə vacib olaraq qalır. Bu xətlər vasitəsilə Çin Rusiyaya silah istehsalı üçün lazım olan avadanlıqlar verir. Təbii ki, iki ölkə arasında dəmir yolu ilə yük dövriyyəsi artıb, Aİ ilə isə əksinə, azalıb. Pekin başa düşür ki, dolanma yolu Avropa bazarına, xüsusən də zamana həssas mallar üçün daha asan çıxış təmin edə bilər. Ona görə də Qırğızıstan və Özbəkistanla sövdələşmələr bağlayıb.

Təbii ki, dəniz yolu nəzəri cəhətdən qurudan qat-qat üstündür. China Global South Project-in eksperti Yunus Şəriflinin dediyi kimi, qatarlar heç vaxt gəmiləri əvəz etməyəcək. Bir gəmi qatardan yüzlərlə dəfə çox konteyner daşıya bilər. Husilərin hücumlarına baxmayaraq, dəniz yolu ilə daşınma qurudan daha sərfəli olaraq qalır. Bəzi şirkətlər hətta Ümid burnu ətrafında gəmilərini Avropaya göndərməyə başlayıblar ki, onları çarpaz atəşə tutmaq riski ilə üzləşməsin.

Qırğızıstan və Özbəkistandan keçən dəmir yolunun tikintisi bir neçə il çəkəcək. Bişkekdən verilən məlumata görə, Çin Qırğızıstana 2,35 milyard dollar kredit verib. "Orta Dəhliz"in keçdiyi ölkələr və Çin onu təkmilləşdirməyə çalışır. Rusiya bu işlərdə iştirak etmir. Orta dəhliz Rusiyadan keçən marşrutdan qısa olsa da, bu yol boyu malların çatdırılması daha uzun vaxt aparır. Bir neçə sərhədi keçmək, yükləri Xəzər dənizində və ya Qara dənizdə alternativ marşrutla gəmilərə daşımaq lazımdır.

Bununla belə, Çin artıq "Orta Dəhliz"ə Rusiyadan keçən marşruta sadə əlavə kimi baxmır. Dövlət Təhlükəsizliyi Nazirliyinin bir qolu hesab edilən Çin Müasir Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun araşdırmasına görə, marşrut “yüklərin daşınması üçün əsas kanala çevrilir və strateji əhəmiyyət kəsb edir”. Almaniyanın Rhenus logistika şirkətinin İstanbuldakı direktoru Korkan Tuğrul isə deyir ki, bu dəhlizlə daşıma hələ də Rusiyadan keçəndən 35% bahadır. Lakin bu marşrutla Çindən getdikcə daha çox yük hələ də çatdırılır.

Bu, Rusiyadan dəmir yolu ilə yan keçmək planıdır. Qırğızıstan və Özbəkistandan keçən xətt 2023-cü ildən tikilir, ilk növbədə, Çin mallarının tədarükünü təmin etmək, gələcəkdə Çin mallarının Avropaya çatdırılması üçün istifadə oluna bilər. Rusiyanın Çinlə münasibətlərinə kölgə salmaq da böyük ehtimallardandır.

V.VƏLİYEV

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:130
embedMənbə:https://sia.az
archiveBu xəbər 08 Aprel 2025 15:05 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see297

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see242

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see234

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see211

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see192

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see182

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see173

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see173

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see172

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see164

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see163

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see154

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see153

“Azərkosmos” peyk istehsalına hazırlaşır kosmik sənayenin inkişafında yeni mərhələ

21 Oktyabr 2025 19:12see142

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see133

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see129

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see127

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see126

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see123

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri