Icma.az
close
up
RU
Çinin Orta Dəhliz marağı RAKURS

Çinin Orta Dəhliz marağı RAKURS

Icma.az, Sia Az portalına istinadən məlumat verir.

Qatarlar yaxın vaxtlarda Avropaya malları Rusiya vasitəsilə deyil, Azərbaycan və Türkiyə vasitəsilə çatdıracaq

Ukrayna böhranı və Qırmızı dənizdə husilərin yük gəmilərinə hücumları Pekini Çinin əsas ticarət tərəfdaşı olan Aİ-yə yeni ticarət yolları axtarmağa vadar edir. Donald Tramp Çini tariflərlə Amerika bazarlarından sıxışdırmağa davam edərsə, bu vəzifə daha da aktuallaşacaq. Çin, Qırğızıstan və Özbəkistan dekabr ayında Xəzər dənizi, Azərbaycan və Türkiyə üzərindən keçərək Çini Avropaya logistik baxımdan yaxınlaşdıracaq dəmir yolunun tikintisinə başlayacaqlarını açıqlamışdı. Çindən Avropaya marşrutların istiqamətinin dəyişdirilməsi Rusiya iqtisadiyyatına zərər verəcək, lakin Pekin-Moskva əlaqələrinə təsir etməyəcək.

The Economist jurnalı yazır ki, yeni dəmir yolu xətti haqqında söhbət 30 il əvvəl başlayıb. Planın həyata keçirilməsi ilə bağlı qərar yalnız Ukraynada müharibə başlayandan sonra qəbul edilib. Bundan əvvəl Çindən Avropaya gedən əsas dəmir yolu xətti Rusiyadan, bəzən də Qazaxıstandan keçirdi.

Ukraynadakı hərbi münaqişə mənzərəni dəyişib. Yüklərin təhlükəsiz daşınmasından əmin olmayan və sığortanın bahalaşmasından narazı olan Avropa daşıyıcıları bu marşrutdan yayınmağa başladılar. Rusiyaya qarşı tətbiq edilən sanksiyalar da malların Rusiya üzərindən çatdırılma müddətinin artmasına səbəb olub.

Yük şirkətləri yükləri Qazaxıstanın Xəzər dənizindəki limanlarına yönləndirməyə başladılar, yəni “Orta Dəhliz” adlanan “transxəzər marşrutundan” istifadə etməyə başladılar. Bura Qırğızıstan və Özbəkistandan keçən xətti də əlavə etsək, Avropaya gedən "Orta Dəhliz" daha da qısalacaq. 2024-cü ilin iyununda Çin hökuməti bu ölkələrlə 520 km dəmir yolu xəttinin çəkilməsi ilə bağlı müqavilə imzalayıb.

Nüfuzlu Britaniya jurnalının öz şərhində daha sonra xatırladığı kimi, Pekin Moskva ilə münasibətlərinin “arxaya, çiyin-çiyinə” prinsipinə əsaslandığını bildirib. Yəni iki güc arasında əlaqələr güclüdür. Amma Avropaya ixraca gəldikdə, Çin ən yaxşı dostundan asılı olmamağa üstünlük verir. Çinlilər Rusiya liderlərindən üz döndərmirlər. Onlar Rusiyanı “Kəmər və Yol” təşəbbüsü əsasında qlobal infrastrukturun qurulmasında əsas komponent kimi görürlər. Bu təşəbbüs 2013-cü ildə Çinin lideri olanda Si Cinpin tərəfindən irəli sürülüb. Üstəlik, bunun motivlərindən biri də Rusiya və Orta Asiya ilə dəmir yolu əlaqələrini genişləndirmək istəyi idi. Axı ABŞ-la müharibə olarsa, Çini enerji resursları və xammalla təmin edə bilərdilər. İndi Çinin "Orta Dəhliz"lə bağlı həvəsi onun ixracı artırmaq istəyini artırır. Axı bu, iqtisadiyyatın hərəkətverici qüvvəsidir. İqtisadi artımın qeyri-sabit olduğu şəraitdə onun qorunub saxlanması xüsusilə vacibdir.

Buna baxmayaraq, Çin və Rusiya arasındakı dəmir yolu marşrutları hər iki ölkə üçün son dərəcə vacib olaraq qalır. Bu xətlər vasitəsilə Çin Rusiyaya silah istehsalı üçün lazım olan avadanlıqlar verir. Təbii ki, iki ölkə arasında dəmir yolu ilə yük dövriyyəsi artıb, Aİ ilə isə əksinə, azalıb. Pekin başa düşür ki, dolanma yolu Avropa bazarına, xüsusən də zamana həssas mallar üçün daha asan çıxış təmin edə bilər. Ona görə də Qırğızıstan və Özbəkistanla sövdələşmələr bağlayıb.

Təbii ki, dəniz yolu nəzəri cəhətdən qurudan qat-qat üstündür. China Global South Project-in eksperti Yunus Şəriflinin dediyi kimi, qatarlar heç vaxt gəmiləri əvəz etməyəcək. Bir gəmi qatardan yüzlərlə dəfə çox konteyner daşıya bilər. Husilərin hücumlarına baxmayaraq, dəniz yolu ilə daşınma qurudan daha sərfəli olaraq qalır. Bəzi şirkətlər hətta Ümid burnu ətrafında gəmilərini Avropaya göndərməyə başlayıblar ki, onları çarpaz atəşə tutmaq riski ilə üzləşməsin.

Qırğızıstan və Özbəkistandan keçən dəmir yolunun tikintisi bir neçə il çəkəcək. Bişkekdən verilən məlumata görə, Çin Qırğızıstana 2,35 milyard dollar kredit verib. "Orta Dəhliz"in keçdiyi ölkələr və Çin onu təkmilləşdirməyə çalışır. Rusiya bu işlərdə iştirak etmir. Orta dəhliz Rusiyadan keçən marşrutdan qısa olsa da, bu yol boyu malların çatdırılması daha uzun vaxt aparır. Bir neçə sərhədi keçmək, yükləri Xəzər dənizində və ya Qara dənizdə alternativ marşrutla gəmilərə daşımaq lazımdır.

Bununla belə, Çin artıq "Orta Dəhliz"ə Rusiyadan keçən marşruta sadə əlavə kimi baxmır. Dövlət Təhlükəsizliyi Nazirliyinin bir qolu hesab edilən Çin Müasir Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun araşdırmasına görə, marşrut “yüklərin daşınması üçün əsas kanala çevrilir və strateji əhəmiyyət kəsb edir”. Almaniyanın Rhenus logistika şirkətinin İstanbuldakı direktoru Korkan Tuğrul isə deyir ki, bu dəhlizlə daşıma hələ də Rusiyadan keçəndən 35% bahadır. Lakin bu marşrutla Çindən getdikcə daha çox yük hələ də çatdırılır.

Bu, Rusiyadan dəmir yolu ilə yan keçmək planıdır. Qırğızıstan və Özbəkistandan keçən xətt 2023-cü ildən tikilir, ilk növbədə, Çin mallarının tədarükünü təmin etmək, gələcəkdə Çin mallarının Avropaya çatdırılması üçün istifadə oluna bilər. Rusiyanın Çinlə münasibətlərinə kölgə salmaq da böyük ehtimallardandır.

V.VƏLİYEV

Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:128
embedMənbə:https://sia.az
archiveBu xəbər 08 Aprel 2025 15:05 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see277

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see249

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see182

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see176

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see139

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see133

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see130

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see129

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see128

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

19 Oktyabr 2025 04:02see128

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see128

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see127

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see126

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see125

“Mən ABŞ ı təhlükəyə ata bilmərəm...”

19 Oktyabr 2025 19:18see123

Mütəxəssislər xəbərdarlıq edir: 50 yaşdan sonra bu qidalar məhdudlaşdırılmalıdır

19 Oktyabr 2025 07:08see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri