“COP prosesi bizə bir çox dərslər öyrətdi...” Nazir müavini

"Dairəvi iqtisadiyyata keçid qlobal resursların tükənməsinə qarşı vacib addımdır".

Bu fikri Azərbaycan xarici işlər nazirinin müavini və COP29-un baş danışıqçısı Yalçın Rəfiyev VII İqtisadiyyat və İdarəetmə Sahəsində Tədqiqatçıların Beynəlxalq Elmi Konfransında çıxışı zamanı səsləndirib.

O bildirib ki, dövlətin və kommersiya tərəfdaşlarının gəldiyi əsas nəticələrdən biri dairəvi iqtisadiyyata keçidin zəruriliyidir: "Dairəvi iqtisadiyyat həm enerji, həm də iqtisadiyyatların transformasiyası baxımından ən önəmli faktorlardan biridir. Bunun üçün artıq kifayət qədər elmi-statistik əsaslar da mövcuddur. Məsələn, "Gobal Resources Outlook" adlı hesabatın 2024-cü il nəşrinə əsasən, son 50 ildə resurslardan istifadə üç dəfə, təbii ehtiyatların hasilatı və istehsalı isə dörd dəfə artıb. Bu da qlobal karbon emissiyalarında 60 faizdən çox artıma səbəb olub. Bu statistika dairəvi iqtisadiyyatın əhəmiyyətini bir daha ortaya qoyur".

Y.Rəfiyev qeyd edib ki, iqlim müzakirələrində bəzi yanlış yanaşmalar var: "Enerji transformasiyası ilə bağlı müzakirələrdə bəzən mədən yanacağı istehsal edən ölkələr hədəf göstərilir. Halbuki statistik göstəricilər sübut edir ki, karbon emissiyalarının təxminən 45 faizi məhsul və qida zənciri, istehsal prosesləri ilə əlaqəlidir. Burada isə təkrar istehsal və tullantıların düzgün idarəolunması mühüm rol oynayır. Bütün bunlar texnologiya tələb edir və müasir texnologiyalara - süni intellektə, blokçeynə və digər vasitələrə əsaslanmalıdır".

Nazir müavini vurğulayıb ki, bu texnologiyaların əldə olunması üçün maddi vəsait və elmi baza zəruridir. Bu baxımdan, universitetlər və təhsil müəssisələri dəstək olmalı, imkanlar yaratmalıdır: "COP prosesi bizə bir çox dərslər öyrətdi. İqlim dəyişikliyi mövzusu siyasi baxımdan da ziddiyyətli bir məsələdir. Amma elmi əsaslara söykənən yanaşmalar danışıqlarda hər zaman ortaq məxrəcə gəlməyə kömək edir".

O, iqlim maliyyələşməsi və ədalətli keçid anlayışı ilə bağlı iki əsas prinsipi xatırladıb: "Tarixi məsuliyyət - sənayeləşməyə erkən başlayan dövlətlər qlobal emissiyalarda daha çox məsuliyyət daşıyır. İkincisi isə ümumi, lakin fərqləndirilmiş məsuliyyətdir. Bütün dövlətlər iqlim dəyişikliyinə qarşı məsuliyyət daşısalar da, onların maddi imkanları və başlama nöqtələri fərqlidir".

Y.Rəfiyev əlavə edib ki, bu yanaşma Bakıda qəbul olunan mühüm qərarlarda da əks olunub: "COP29 çərçivəsində qəbul edilən 300 milyard ABŞ dolları məbləğində illik maliyyələşmə qərarı tarixi əhəmiyyət daşıyır. Bu, 198 ölkənin konsensusu ilə qəbul olunub və BMT sistemində bu miqyasda razılaşma ilk dəfədir. Əvvəlki 100 milyardlıq hədəf isə yalnız deklarativ xarakter daşıyırdı və konkret mexanizmi yox idi".

Baş danışıqçı Azərbaycanın COP29 sədri olaraq göstərdiyi təşəbbüslərdən də danışıb: "Builki tədbirlər çərçivəsində 14 təşəbbüs irəli sürülüb, onlardan üçü enerji sektoruna, biri isə dairəvi iqtisadiyyat kontekstində metan qazı emissiyalarının azaldılmasına həsr olunub".(oxu.az)