Diktatorlar yıxılır, rejimlər çökür, xalqlar ağ günə çıxmır Səbəb

Yaxın Şərqdə yıxılan diktatura rejimlərinin sayı artır, lakin onların yerində demokratik sistemlər yaradılmır. İraqdan başlayan proses Suriyada davam edir.

Yaxın Şərqin “Ərəb baharı” olan ölkələrində hələ də “payızdır”. ABŞ, Britaniya, NATO “demokratiya” və “xoş gələcək” şüarları ilə bu ölkələri xaraba qoyub. Diqqətçəkən məqam budur ki, həmin ölkələrin rejimdən sonrakı vəziyyəti diktatura dövründə olduğundan fərqlənmir. Bəzi hallarda indi daha dözülməzdir.

Bunun səbəbi nədir? Niyə bölgə diktaturadan demokratik sistemə keçid edə bilmədi? Bunu Qərb istəmədi, yoxsa həmin ölkələrin potensialı çatmadı?

Globalinfo.az-a danışan politoloq Sultan Zahidov deyib ki, Yaxın Şərq ölkələrində hər nə qədər inqilablar baş versə, köhnə avtoritar rejimlər devrilsə də yeni gələn hakimiyyətlər əksər hallarda ölkənin sabitliyinə, demokratiyaya keçidinə vəsilə ola bilmirlər:

“Həmin ölkələrdə vətəndaş müharibəsi, anarxiya və xaos davam edir. Bunlar da əslində “Ərəb qışı” kimi qələmə verilməlidir. İraqda başlayan proseslərdə ABŞ-ın müdaxiləsi xüsusi rol oynamışdı. 2010-cu ildə Tunisdə başlayan “Ərəb baharı” domino effekti verərək Liviya, Misir və digər ərəb ölkələrinə üsyanların yayılmasına səbəb olmuşdur. Nəticədə adı çəkilən ölkələrdə hakimiyyət çevrilişi, Suriyada 13 il davam edən vətəndaş müharibəsi başlamışdır”.

Sultan Zahidov

Politoloqun sözlərinə görə, bu gün Liviyada xaos, destabilizasiya hökm sürür, Misirdə “Müsəlman Qardaşları” ilə hakimiyyət arasında ixtilaflar mövcuddur:

“Həmin proseslər də Suriyada bundan sonra hadisələrin necə cərəyan edəcəyini sual altında qoyur. Suriya strateji baxımdan olduqca əhəmiyyətli ölkədir. Burada ABŞ, Rusiya, İran və Türkiyə kimi fərqli güclərin maraqları toqquşur.

Qərbin demokratiya gətirmək istəyi uğursuzluğa düçar oldu. ABŞ 2003-cü ildə İraqa daxil olanda demokratiyanın yaradılmasını istəyirdi. Lakin nəinki demokratiya yaranmadı, hətta təriqətlərarası hərb, vətəndaş müharibəsi baş verdi, ölkədə terror çiçəkləndi. Bu, bir daha onu göstərir ki, demokratiyanın xaricdən tətbiqi mümkün deyil. Demokratiyanın təmin olunması üçün dövlətlər daxildən müəyyən zaman kəsiyində hazırlaşmalı, onu qəbul etməyə çalışmalıdır”.

Safura Bənnayeva
Globalinfo.az