Əhaliyə sənədsiz evlərlə bağlı MÜHÜM AÇIQLAMA KONKRET

Sənədsiz evlərlə bağlı vəziyyət hər il daha da pisləşir. Doğrudur, ölkəmizdə artıq müəyyən müddətdir ki, sənədsiz evlərin sənədləşdirilməsi ilə bağlı müzakirələr aparılır. Hal – hazırda bu proses davam etməkdədir. Problemin həlli istiqamətində müxtəlif vaxtlarda Daşınmaz əmlakın dövlət reyestri haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunun 8- ci maddəsinə dəfələrlə dəyişikliklər edilib. Lakin bu dəyişikliklər sənədsiz evlərlə bağlı problemləri köklü şəkildə tam həll edə bilməyib. Hərçənd sənədsiz evlərlə bağlı məsələ həll olunsa, bu, dövlət büdcəsinə verilən vergilərin miqdarını artıra və büdcəyə vəsaitin daxil olmasını təmin edə bilər. 

Mövzunu KONKRET.az-a şərh edən Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının üzvü, vəkil Mehman Muradlı bildirib ki, əslində ölkədə 500 min qanunsuz daşınmaz əmlakın olduğu haqda səslənən rəqəmlər inandırıcı deyil. Orta hesabla hər evdə 4 nəfər yaşadığını düşünsək, bu, təxminən 2 milyon insan deməkdir. Bu qədər insanın Bakıda sənədsiz evlərdə yaşaması real görünmür:

Mehman Muradlı

“Ümumiyyətlə, 500 min rəqəminin özü şişirdilmiş təsir bağışlayır. Bakı şəhəri üçün bu miqyasda göstərici inandırıcı deyil. Bunu deməyimin səbəbi də var. Vaxtilə Dünya Bankı ilə birlikdə reyestr xidməti çərçivəsində uzunmüddətli layihələr həyata keçirilmişdi. Həmin layihələr zamanı real vəziyyətlə rəqəmlər arasında ciddi fərqlər üzə çıxmışdı. Məsələn, Montin ərazisində təxminən 23 hektarlıq sahə üzrə ilkin siyahıda 1300 ev göstərilmişdi. Lakin sonradan əraziyə daxil olub dəqiq say aparıldıqda məlum oldu ki, faktiki evlərin sayı təxminən 300–350 civarındadır. Yəni rəqəm 3–4 dəfə şişirdilmişdi. Bu cür şişirtmələr adətən sonradan müxtəlif maliyyə iddiaları irəli sürmək üçün edilir. Bu baxımdan, 500 min qanunsuz və sənədsiz evlə bağlı səsləndirilən rəqəmlər də inandırıcı deyil. Real göstərici, ən yaxşı halda, 100–150 min, maksimum isə 200 min civarında ola bilər. Digər mühüm məsələ isə bu evlərin yerləşdiyi ərazilərlə bağlıdır. Qanunsuz evlərin böyük hissəsi dəmir yolunun təhlükəsizlik zolağında, yüksək gərginlikli elektrik xətlərinin altında, magistral su kəmərlərinin üzərində, neft və sənaye obyektlərinin ərazilərində yerləşir. Bu evlərin əksəriyyəti 1990-cı illərin sonu, 2000-ci illərin əvvəllərində nəzarətsiz şəkildə tikilib. O dövrdə şəhərsalma prinsiplərinə ciddi fikir verilməyib, torpaq sənədləri olmadan, kimə necə gəldi, evlər inşa olunub”.

Vəkilin sözlərinə görə, indi məsələ təkcə evlərin qeydiyyata alınması deyil:

“Bu ərazilərin normal şəhər infrastrukturu ilə təmin olunması çox çətindir. Söhbət elektrik, qaz, su, kanalizasiya xətlərinin çəkilməsindən gedir. Bu isə dövlət üçün çox böyük maliyyə yükü deməkdir. Bəziləri yalnız vergi məsələsinə baxır: guya dövlət bu evləri leqallaşdırsa, böyük vergi gəliri əldə edəcək. Amma unudulur ki, dövlət əvvəlcə həmin ərazilərə küçələr, kommunikasiya xətləri, kanalizasiya sistemi, enerji infrastrukturu çəkməlidir. Bu xərclər nəzərə alınmadan təkcə vergi potensialı ilə məsələni qiymətləndirmək düzgün deyil.
Yekun olaraq demək olar ki, 500 min qanunsuz evin qeydiyyata alınması ideyası reallıqdan uzaqdır. Bu yanaşma ciddi mütəxəssis mövqeyindən çox, emosional və populist yanaşmanı xatırladır. Məsələyə yalnız gəlir nöqteyi-nəzərindən yox, xərclər və şəhərsalma reallıqları prizmasından baxmaq lazımdır”.

Aynurə İsmayıl

KONKRET.az