Ekspert: Erkən nikah və stereotiplər qızların təhsilinə mane olur

Rizvan Fikrətoğlu: “Bəzi ailələr hələ də qızların oxumasına önəm vermir”

Azərbaycanda qızların təhsildə iştirakı artsa da, yuxarı siniflərdə onların sayında azalma müşahidə olunur. Elm və təhsil naziri Emin Əmrullayev “Gənc qızların təhsilinə dəstək” layihəsi çərçivəsində keçirilən “Hənifə Məlikova-Zərdabi adına təqaüd proqramı 2025”in təqdimatında bildirib ki, yüzlərlə gənc qıza təhsildə dəstək olmaq və qadınların təhsilinin önəmini bir daha vurğulamaq vacibdir. Nazir qeyd edib ki, qadınların və qızların təhsili sahəsində hələ də həllini tapmalı məsələlər var və bu yolda görüləcək işlər çoxdur. O, həmçinin vurğulayıb ki, dördüncü siniflərdə qızların göstəriciləri yüksək olsa da, sonrakı illərdə bu fərq məhdudiyyətlər və qadağalar səbəbindən azalır.

Təhsil eksperti Rizvan Fikrətoğlu Sherg.az-a açıqlamasında qızların yuxarı siniflərdə sayının azalmasının bir neçə sosial, mədəni və iqtisadi səbəblərdən qaynaqlandığını söyləyib: 

"Elim və Təhsil naziri Emin Əmrullayevin də vurğuladığı kimi, bu azalma əsasən məhdudiyyətlər və qadağalardan irəli gəlir. Məsələn, erkən nikah və ailə təzyiqləri buna səbəb olur. Bəzi bölgələrdə ailələr qız uşaqlarını erkən yaşda nişanlayır və ya evləndirirlər. Bu zaman təhsil ikinci plana keçir və qızlar məktəbi yarımçıq qoymağa məcbur olurlar. Eyni zamanda, qızlardan ev işlərində və ailə qayğılarında daha çox iştirak gözlənilir. Bu onların dərsə davamiyyətini və motivasiyasını azaldır. Sterotiplər və köhnə düşüncə tərzi də rol oynayır. “Qız uşağı çox oxumasına ehtiyac yoxdur, onsuz da evdar olacaq” kimi yanlış inanclar hələ də bəzi ailələrdə hökm sürür və təhsilin davam etməsini əngəlləyir".

Ekspert iqtisadi çətinliklərin də bu məsələdə önəmli rol oynadığını bildirib: 

"Ailələr maddi sıxıntı içində olduqda, bəzən oğlan uşaqlarının təhsilinə üstünlük verir, qızların təhsili isə xərclərə qənaət məqsədilə dayandırılır. Təhlükəsizlik və mühit faktorları da vacibdir. Uzaq məsafəli məktəblərə getmək, ictimai nəqliyyat və məktəb ətrafındakı təhlükəsizlik məsələləri valideynləri qızlarını məktəbə göndərməkdən çəkindirir.

Qız uşaqları ətraflarında təhsilli və uğurlu qadın nümunələri az gördükdə, təhsilin faydasına inanmaqda çətinlik çəkirlər. Bu azalma təkcə təhsil sistemi ilə bağlı deyil, həm də ictimai düşüncə, ailə münasibətləri və sosial-iqtisadi şəraitdən qaynaqlanır.

Problemin həlli üçün həm maarifləndirmə, həm də sosial dəstək proqramları çox vacibdir".