Ərdoğan Bakıya görə Putinlə danışacaq? Xankəndidə mesaj verdi, sonra isə…

Türkiyənin müharibənin ilk günündən Rusiya və Ukrayna arasındakı vasitəçilik cəhdləri yüksək qiymətləndirilir. Prezident Rəcəb Tayyib Ərdoğan bu münaqişədə həm Rusiya, həm də Ukrayna liderləri ilə təmasda qalaraq sülh üçün real təşəbbüslər irəli sürüb. Ankara bir neçə dəfə Vladimir Putin və Volodimir Zelenski arasında birbaşa görüşə zəmin yaratmağa çalışıb.

Bu fonda Azərbaycan və Rusiya arasında son zamanlarda yaşanan gərginliyə Ankaranın səssiz yanaşması diqqət çəkir. Analitiklərin fikrincə, Putinlə münasibətləri yaxşı olan Ərdoğan Bakı və Moskvanı barışdırmaq üçün eyni addımları ata bilər. Türkiyə liderinin sonuncu Xankəndi səfəri zamanı Azərbaycan-Rusiya münasibətlərini yaxından izlədiyini və bu barədə Prezident İlham Əliyevlə məsləhətləşdiyini bildirməsi, məsələnin nə qədər ciddi qəbul edildiyini göstərir

Ukraynada münaqişənin diplomatik yollarla həllinə bu qədər səy göstərən Türkiyə, Azərbaycanla Rusiya arasında zaman-zaman hiss edilən gərginlik fonunda nə edir? Xankəndidə səsləndirilən fikirlər əməldə də özünü büruzə verirmi?

Globalinfo.az-a danışan siyasi şərhçi Aydın Quliyev deyib ki, Rusiya–Ukrayna münasibətləri ilə Azərbaycan–Rusiya münasibətlərini bir müstəvidə dəyərləndirmək doğru olmaz:

“Bu, tamamilə fərqli kontekstlərə və siyasi dinamikaya malik iki münasibət sistemidir. Ukrayna ilə Rusiya arasında dərin və açıq qarşıdurma mövcuddur. Diplomatik, siyasi və hərbi müstəvilərdə qarşılıqlı münasibətlər artıq münaqişə və müharibə səviyyəsinə yüksəlib. Bu səbəbdən, bu iki ölkə arasında münaqişənin həlli üçün nüfuzlu və balanslı vasitəçilərin iştirakı zəruridir.

Halbuki, indiyə qədərki təcrübə göstərib ki, Türkiyə və digər ölkələrin vasitəçilik səyləri, bəzən müəyyən humanitar nəticələr versə də, ümumi müharibə strategiyasına və prosesin gedişatına kardinal təsir göstərə bilməyib. Nisbətən uğurlu sayılan addımlar sırasında taxıl sazişi, hərbi əsirlərin mübadiləsi və müvəqqəti humanitar dəhlizlərin yaradılması qeyd edilə bilər. Lakin bu cəhdlər problemin əsasını deyil, sadəcə texniki və humanitar hissəsini əhatə edib”.

Aydın Quliyev

Siyasi şərhçi bildirib ki, Azərbaycan–Rusiya münasibətlərində vəziyyət fərqlidir:

“İki ölkə arasında bəzi ciddi fikir ayrılıqları və həssas məsələlər mövcud olsa da, bu münasibətlər açıq qarşıdurma və müharibə səviyyəsinə çatmayıb. Diplomatik kanallar aktivdir və siyasi gərginlikdən söhbət getmir.

Əksinə, Rusiyanın özü tərəfindən atılan addımlar və yürütdüyü siyasət çox vaxt bu münasibətlərin tonunu müəyyən edir. Azərbaycanın mövqeyi isə kifayət qədər aydındır və beynəlxalq hüquqa əsaslanır. Bakı ölkənin ərazi bütövlüyünə, suverenliyinə hörmət tələb edir və bəzi konkret məsələlərin, xüsusilə də təyyarə qəzasının aydınlaşdırılmasını istəyir.

Azərbaycanın tələbləri beynəlxalq hüquq normalarına və iki ölkə arasında imzalanmış strateji əməkdaşlıq sənədlərinin ruhuna tamamilə uyğundur. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, əgər Rusiya Azərbaycanın bu şərtlərini qəbul edib əməl etsə, münasibətlərin normallaşması üçün hər hansı vasitəçiyə ehtiyac qalmır”.

A.Quliyevin sözlərinə görə, əgər hər hansı səbəbdən tərəflər arasında birbaşa dialoqda çətinlik yaranarsa, Türkiyə kimi dost və tərəfdaş ölkənin vasitəçiliyi istisna edilə bilməz:

“Türkiyə Prezidenti həm Azərbaycan, həm də Rusiya ilə münasibətlərə malik olan və bu rolu oynamaq üçün kifayət qədər siyasi nüfuza sahib bir liderdir.

Lakin hazırkı vəziyyətə baxdıqda, Azərbaycan və Rusiya arasında münasibətlərin tənzimlənməsi üçün xarici vasitəçiliyə ehtiyac görünmür. Sadəcə, Rusiya Azərbaycanın beynəlxalq və milli hüquqa əsaslanan şərtlərinə əməl etməlidir. Bu halda münasibətlər normallaşa bilər və üçüncü tərəfin müdaxiləsinə ehtiyac qalmaz”.