Ermənistan tələdən çıxmayıb, yeni risk zonasına keçib Politoloq

"Ən əsası iqtisadi göstəricilər deyil, ən əsası odur ki, biz Ermənistanı geosiyasi tələdən çıxarmışıq". Bunu Ermənistanın Baş naziri Nikol Paşinyan parlamentdə çıxışı zamanı deyib. 

"Biz Ermənistanı çıxılmaz vəziyyətdən çıxarmışıq, onu elə bir yerə çatdırmışıq ki, Ermənistan üçün bütün istiqamətlərdə perspektivlər açılıb və Ermənistan xalqı öz suveren iradəsi ilə hansı inkişaf istiqamətini və baxışını qəbul edəcəyinə qərar verə bilər", - deyə o qeyd edib.

Paşinyanın Ermənistanı “geosiyasi tələdən çıxarmaq” ifadəsini necə qiymətləndirmək olar?

Redaktor.az-ın sualına cavab olaraq siyasi şərhçi Tural İsmayılov bildirdi ki, Paşinyanın “Ermənistanı geosiyasi tələdən çıxarmışıq” ifadəsi ilk növbədə siyasi özünütəsdiq ritorikasıdır və daha çox daxili auditoriyaya hesablanıb.

Onun sözlərinə görə, burada söhbət real vəziyyətdən çox, hakimiyyətin cəmiyyətə verdiyi “biz əvvəlki dövrün yanlış kursunu qırdıq” mesajından gedir:

"Paşinyan bu tezislə faktiki olaraq əvvəlki Rusiyaya tam təhlükəsizlik, iqtisadi və hərbi asılılıq üzərində qurulmuş xətti “tələ” kimi təqdim edir və öz qərbyönlü, balans axtaran siyasətini “xilas yolu” kimi göstərir. Lakin regional və qlobal reallıqlara baxanda, Ermənistanın geosiyasi mənzərədə tələdən çıxmaqdan çox, yeni risklər zonasına keçdiyi görünür. Çünki Ermənistan təhlükəsizlik baxımından hələ də real alternativ əldə etməyib. Rusiya ilə münasibətlər korlanıb, faktiki olaraq İrəvan üçün funksionallığını itirib, Qərb isə Ermənistana konkret təhlükəsizlik zəmanəti vermir. ABŞ və Aİ siyasi dəstək göstərsə də, bu dəstək real hərbi-siyasi təminat səviyyəsinə qalxmır. Bu isə o deməkdir ki, Ermənistan klassik mənada “təhlükəsizlik vakuumu”na düşüb. Paşinyanın “bütün istiqamətlərdə perspektivlər açılıb” fikri də praktik baxımdan mübahisəlidir".

Siyasi şərhçi qeyd etdi ki, Ermənistanın Türkiyə və Azərbaycanla münasibətləri hələ də münaqişə sonrası mərhələnin ən həssas nöqtəsindədir:

"Sərhədlər bağlıdır, kommunikasiyalar açılmayıb, sülh sazişi imzalanmayıb. Regional tranzit layihələrində Ermənistan iştirak etmir, böyük nəqliyyat və enerji marşrutlarının kənarında qalır. Bu şəraitdə “bütün istiqamətlərdə perspektiv” ifadəsi daha çox arzu səviyyəsində olan bir iddiadır. Paşinyanın “xalq öz suveren iradəsi ilə inkişaf istiqamətini seçir” vurğusu isə bir növ geosiyasi məsuliyyəti xalqın üzərinə ötürmək cəhdidir. Əslində real seçim manevr imkanları ilə ölçülür. Ermənistanın iqtisadiyyatı zəif, enerji təhlükəsizliyi xaricə bağlı, ordusu müharibədən sonra ciddi şəkildə zəifləyib. Bu şərtlərdə “azad seçim” daha çox məhdud çərçivədə baş verən manevrə bənzəyir, tam strateji azadlığa yox. Ən diqqətçəkən məqam isə Paşinyanın “iqtisadi göstəricilər əsas deyil” deməsidir. Bu ifadə dolayısı ilə onu göstərir ki, iqtisadi blokda ciddi problemlər var və hökumət bu problemləri ikinci plana keçirməyə çalışır. Halbuki geosiyasi müstəqillik iddiasının real dayağı məhz güclü iqtisadiyyatdır. Zəif iqtisadi əsas üzərində qurulan “geosiyasi çıxış” adətən uzunömürlü olmur".

Tural İsmayılovun sözlərinə görə, Paşinyanın “geosiyasi tələdən çıxmışıq” tezisi daha çox siyasi imic formalaşdırmaq məqsədi daşıyır.

"Reallıqda isə Ermənistan köhnə asılılıqlardan tam qurtulmadan yeni asılılıq riskləri ilə üz-üzədir, təhlükəsizlik zəmanətləri qeyri-müəyyəndir, regional kommunikasiyalardan kənardadır və sülh prosesində həlledici üstün mövqeyə sahib deyil".

Xədicə BAXIŞLI