Icma.az
close
up
RU
Evlilik hekayəsi Kim kimin payıdır?

Evlilik hekayəsi Kim kimin payıdır?

Icma.az, Kulis.az portalına istinadən məlumat yayır.

Kulis.az Rəvan Cavidin "Kim kimin payıdır?!" yazısını təqdim edir.

"Evlilik hekayəsi" ("Marriage Story") filmi boşanma mərhələsində olan iki yetkin insanın əhvalatıdır. 2019-cu ilin ən yaxşı ekran işlərindən biri olan filmin adı, anonsu romantik ab-hava yaratsa da, alt qatında kifayət qədər ciddi sosial problemlərin fəlsəfəsi var. Mən də bu filmi Con Lakın (1632-1704) mülkiyyət fəlsəfəsi anlayışına əsaslanaraq təhlil etmək qərarına gəldim, çünki film boyunca uşaqlarına görə mülk mübarizəsinə girişən iki valideynin bir-birinə təzyiqi, uşaqlarına bir mülk kimi baxmaları insan və nəsnə arasındakı sərhədin artıq yox olduğuna nişan verir.

Lakın mülkiyyət anlayışı belədir: "Yerüzü və bütün ilahi varlıqlar insana verilmişdir, amma hər bir insan da öz şəxsiyyətinə sahibdir. Başqa heç kimin bu şəxsiyyət üzərində hüququ yoxdur. Vücudunun əməyini, əl işini, ağlını, duyğularını, xülasə, insanın özünü ona aid hesab edə bilərik. Buna görə də təbiətin verdiyi şəkildə insanın əldə etdiyi hər şey, əməyini qatdığı, qarışdırdığı şeylər ona məxsusdur və buna görə də öz mülküdür". Burada Lak mülkiyyəti iki əsas kateqoriyada: özümüzə aid olan və əməyimizi qataraq əldə etdiyimiz şeylər olaraq ayırır. İnsanın yalnız bədənini deyil, həm də zehin və düşüncələrini də mülkiyyətinə daxil edir. Bu səbəbdən də, fikrini ifadə edən və ya bəyənmədiyi bir görüşü tənqid edən şəxs də bir növ mülkiyyət sahibi olur. Digər tərəfdən, Lak bir işə əməyini qatmaqla mülkiyyət əldə etmə prosesini də dəstəklədiyini bildirir. Bu, "ortaq mülkiyyət" və "xüsusi mülkiyyət" anlayışlarını gündəmə gətirir. Bir şey hamıya verilmişdirsə, ortaqdırsa, onun mülkiyyəti necə olacaq sualı ortaya çıxır. Lak bu suala belə cavab verir: "Biz sözlə təsbit edilmiş bir mülkü bölüşərək bir hissəsini əldə etməyi və beləliklə, ümumi vəziyyətdən xüsusi mülkiyyətə keçməni mülkiyyətin başlanğıcı olaraq görürük. Bu olmadan ümumi mülk heç bir işə yaramaz".

Filmdən seçdiyim bir səhnə ilə izah edim. Çarli (ata) və Nikol (ana) arasındakı məhkəmə səhnəsində iki insan uşaqları üzərində mülkiyyət iddia etmək məqsədilə mübarizə aparır, yəni Con Lakın istəmədiyi bir şeyi edirlər və mülkiyyət uğrunda mübarizəyə girirlər. Uşağın tam hüquqlarını əldə etmək, yəni uşağın mülkiyyətini qazanmaq istəyən valideynlər bir-birinə zərbə vurmaqdan çəkinmirlər. Bu o qədər irəliləyib ki, hər ikisi bir-birinin mülkiyyətində olan şeylərə sahiblənmək istəyirlər və bir-birinin mülkündə olan işə öz əməyini qatdıqlarını deyirlər. Yəni "xüsusi mülkiyyət" və "ortaq mülkiyyət" anlayışları arasında da "dava düşür". Bu vəziyyətin ən yaxşı nümunəsini Çarlinin vəkilinin Nikola Los Ancelesdəki serial təklifinin, əslində, Çarlinin sayəsində edildiyini bildirdiyi zaman görürük. Onlara görə, Nikolun gəncliyindəki "uyğunsuz" rolları diqqətə alınanda, ona belə yüksək səviyyəli bir serial təklifi gəlməsi mümkünsüzdür. Nikolun bu təklifi Çarlinin rəhbərliyi altında qəbul etməsi isə birbaşa onun əməyinin nəticəsidir. Buna görə də Çarli serial təklifindən gələn gəlirdən bir hissəsini özü üçün tələb edir. Halbuki Laka görə bu hal qəbuledilməzdir, çünki o, hər kəsin mülkiyyət əldə etmə hüququ olduğunu qeyd etsə də, hər kəs yalnız öz əməyini qatdığı şeylər üzərində mülkiyyət iddia edə bilər. Bu vəziyyət yalnız o zaman dəyişər ki, mülk sahibi lazım olan qayğını və əməyini mülkünə qatmasın. Lakin burada Nikolun işində Çarlinin iddia etdiyi kimi bir payı yoxdur. Çarlinin heç bir əməyini sərf etmədiyi bir vəziyyətdə Nikolun mülkü üzərində pay iddiası Lakın prinsipinə ziddir və belə bir mübarizə Lak tərəfindən əxlaqsız sayılacaqdır. Lakın dediyi kimi: "...Tanrı dünyanı çalışqan və rasional olanlar üçün yaratdı, mübahisə edənlər və acgözlülər üçün deyil. Hər bir insan öz həyatını inkişaf etdirmək üçün kifayət qədər ağıla və gücə sahib olmalıdır və başqasının əməyi ilə inkişaf etdirdiyi şeylərə müdaxilə etməməlidir, əgər müdaxilə edərsə, bu, açıq şəkildə başqasının əməyindən faydalanmağa çalışmaqdır..."

Başqa bir səhnədən Henri (uşaq) xarakterini seçmək istəyirəm, çünki uşağın bu mülkiyyət mübarizəsində "istənilən bir obyekt" halına gəlməsi filmin əsas mövzusunu təşkil edir. Evin və ya əşyaların yerinə, valideynlərinin onun üzərində mülkiyyət hüququ iddia etmələri və onu bu müddət ərzində bir tərəfdən digər tərəfə sürüklənən bir əmlak kimi görmələri mənim nəzərimdə Lakın mülkiyyət və əxlaq nəzəriyyəsi ilə əlaqəlidir. Lak: "Valideynlər uşaqları dünyaya gətirdikdən bir müddət sonra onlar üzərində müəyyən bir idarəetmə və hakimiyyət hüququna sahibdirlər, amma bu, müvəqqətidir. Bu bağlılıq, körpələrə sarılan və onların zəif bədənlərini dəstəkləmək üçün onlara geyindirilən paltarlar kimidir. Böyüdükcə yaş və ağıl bu bağları zəiflədir və öz ayaqları üzərində dayanan bir insan ortaya çıxar".

Lak uşaqla bağlı iki tərəfli bir mülkiyyət münasibətinin mövcud olduğunu, uşağın dünyaya gəldiyi vaxt boş bir lövhə olduğunu başa salmağa çalışır. Valideynlər bu boş lövhə halında olan uşağı öz dəyərləri ilə formalaşdıraraq onu öz əməyinin nəticəsi olaraq öz mülkiyyətlərinə çevirirlər. Bu düşüncə Lakın özümüzə aid olan mülkiyyətlə əlaqəli dedikləri ilə əksinə görünsə də, əslində, məqsəd fərqlidir. Henri hələ ayırdetmə qabiliyyəti qazanmadığı üçün boşanma prosesindən təsirlənir, hərdən-hərdən daha çox "ana"ya yaxın olur və atası ilə tərəddüdlü münasibətlər sərgiləyir. Lak bu cür qarışıqlıqların qarşısını almaq məqsədilə uşağın müəyyən bir yaşa çatması və ağıl sahibi olana qədər başqaları tərəfindən rəhbərlik edilməsini düzgün hesab edir və bu sözlərlə də bunu izah edir. Amma o, həmişə insanın bədəni və fikirlərinin öz mülkiyyətinə aid olduğunu müdafiə edir.

"Evlilik hekayəsi" filmi və Con Lakın fəlsəfəsi arasında oxşarlıqlar əsasən şəxsi azadlıq, seçim hüququ, ədalət və sosial müqavilə məsələlərində ortaya çıxır. Hər iki sahə insanın hüquqları və azadlıqları üzərində dayanır, lakin film daha çox emosional və şəxsi münasibətləri əks etdirərkən, Lakın fəlsəfəsi daha çox hüquqi və sosial çərçivədə insanın davranışlarını nəzərdən keçirir. Yəni hər ikisi fərdi azadlığın və hüquqların qorunmasının vacibliyini önə çıxarır, amma fərqli kontekstlərdə. Və təəssüf ki, hər iki tərəfdəki bütün kontekstlər günümüzün reallıqlarını hələ də əks etdirməkdədir.

Musiqili Teatrda premyera olacaq Məşhur reperə ağır itki "Heydər Əliyev mənə dedi ki, sənə 3 gün vaxt verirəm..." - Hüseyn Cavidin məqbərəsi necə tikildi?
Ən son xəbərləri və yenilikləri almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:140
embedMənbə:https://kulis.az
archiveBu xəbər 17 Dekabr 2024 12:10 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Məhkəmədə Ermənistan vətəndaşlarının cinayət xarakterli məlumatlar tədqiq olunub FOTO

17 Oktyabr 2025 20:37see250

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see220

Ramiz Mehdiyev İlham Əliyevə qarşı sui qəsd PLANLAŞDIRIB Sensasion iddia

17 Oktyabr 2025 22:34see209

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see205

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see204

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see168

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see153

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see151

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see151

Məhkəmədə həmin məlumatlar da tədqiq olundu Fotolar

17 Oktyabr 2025 20:42see144

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see141

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see138

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see133

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see132

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see132

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see130

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see129

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see129

Dabaq xəstəliyi Qaxda da təsərrüfat sahiblərini çıxılmaz vəziyyətə saldı

18 Oktyabr 2025 01:37see128

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri