Gələcəyin şəhərləri necə olacaq? Bakıda planeti xilas etməyin yolları açıqlandı

Dünyanın ən böyük iqlim konfransı olan COP29-un üçüncü günündə şəhərin ekoloji cəhətdən daha təmiz olmasının yolları müzakirə olunub. Xarici ekspertlər dünya ölkələrindən nə gözlədiklərini və şəhərlərin niyə "ağıllı" olmasının vacibliyini açıqlayıblar.

Oxu.Az xəbər verir ki, bu barədə Rusiyanın "NEWS.ru" nəşri yazır.

COP29 nədir və Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri hansılardır?

COP29 - Bakıda BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konfransı ekologiya dünyasında 1 nömrəli tədbirdir. Azərbaycan mətbuatının məlumatına görə, burada iştirak üçün 67 min iştirakçı qeydiyyatdan keçib - bunlar nüfuzlu siyasətçilər, sıravi məmurlar, ekoloji və ictimai fəallar, jurnalistlərdir. "17 500 mehmanxana nömrəsinin isə 85%-i artıq tutulub", - deyə Azərbaycan Prezidentinin köməkçisi, COP29 Təşkilat Komitəsinin üzvü Anar Ələkbərov bildirib. Qeyd edək ki, bir çox iştirakçı foruma getmək üçün adi mənzillər kirayələyib.

Konfransda iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə ilə yanaşı, dünyanın daha 16 məqsədə doğru hərəkəti də müzakirə olunur:

- dəniz ekosistemlərinin qorunması;

- yerüstü ekosistemlərin mühafizəsi;

- sülhün, ədalətin və effektiv institutların təmin edilməsi;

- yoxsulluğun aradan qaldırılması;

- aclığa son qoymaq;

- sağlamlıq və rifah;

- keyfiyyətli təhsil;

- gender bərabərliyi;

- təmiz su və kanalizasiya;

- aşağı qiymətli təmiz enerji;

- layiqli iş və iqtisadi artım;

- sənayeləşmə və infrastrukturun təkmilləşdirilməsi;

- bərabərsizliyin azaldılması;

- məsul istehlak və istehsal;

- davamlı inkişaf üçün ölkələrin tərəfdaşlığı;

- şəhərlərin və icmaların davamlılığının artırılması.

Urbanizasiya bu gün hansı problemlər gətirir?

BMT qeyd edir ki, sürətli urbanizasiya gecəqondu sakinlərinin sayının artmasına, qeyri-adekvat və tıxaclı infrastruktur havanın çirklənməsinə və şəhərlərin planlaşdırılmamış genişlənməsinə gətirib çıxarır.

Bəşəriyyətin yarısı artıq şəhərlərdə yaşayır. 2030-cu ilə qədər orada 5 milyard insan şəhərlərdə toplaşacaq. Eyni zamanda, 883 milyon insan artıq gecəqondularda yaşamağa məcburdur. Onların əksəriyyəti Şərqi və Cənub-Şərqi Asiya ölkələrindədir.

Dünya şəhərlərinin ümumi sahəsi torpaqların cəmi 3%-ni təşkil etsə də, bu ərazilər enerji istehlakının 60-80%-ni və karbon qazı emissiyasının 75%-ni təşkil edir. BMT bildirir ki, "urbanizasiyanın sürətli tempi şirin su təchizatı, kanalizasiya sistemləri, yaşayış yerləri və ictimai səhiyyə sistemlərinə mənfi təsir göstərir".

Bütün bunlar onunla nəticələnib ki, 2016-cı ildə şəhər sakinlərinin 90%-i Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının müəyyən etdiyi təhlükəsizlik standartına cavab verməyən hava ilə nəfəs alıb və bu da 4,2 milyon insanın ölümünə səbəb olub.

Davamlı şəhərlər necə olmalıdır?

Beləliklə də, 2030-cu ilə qədər Dayanıqlı İnkişaf Məqsədləri üzrə sazişlər imzalamış dünyanın 190-dan çox ölkəsi bir çox məqsədlərə nail olmalıdır, o cümlədən:

- adekvat, təhlükəsiz, əlverişli mənzil və əsas xidmətlərə universal çıxışı, gecəqonduların təkmilləşdirilməsini təmin etmək;

- hamı üçün əlverişli və ekoloji cəhətdən təmiz nəqliyyat sistemləri yaratmaq, onların təhlükəsizliyini və əlçatanlığını artırmaq, o cümlədən qadınlar, uşaqlar, əlillər və qocalar üçün;

- inklüziv və davamlı urbanizasiyanı genişləndirmək;

- dünya mədəni və təbii irsinin qorunması üçün səyləri gücləndirmək;

- ölüm və xəsarətlərin sayını əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq, təbii fəlakətlər, o cümlədən su ilə bağlı birbaşa iqtisadi itkiləri əhəmiyyətli dərəcədə azaltmaq;

- havanın keyfiyyətini və tullantıların idarə edilməsini yaxşılaşdırmaqla şəhərlərin ətraf mühitə mənfi təsirini azaltmaq;

- təhlükəsiz, əlçatan və inklüziv yaşıl sahələrə və ictimai yerlərə çıxışı artırmaq.

Bakı necə yaşıllaşır

Sessiyaların birində Azərbaycan paytaxtının meri Eldar Əzizov bütün iştirakçıları salamlayaraq qeyd edib ki, məqsəd şəhərlərdə iqlim gündəmini uğurla həyata keçirməkdir.

O bildirib ki, Azərbaycan davamlı inkişaf mövzusunda digər ölkələrlə xüsusi koalisiya yaradacaq.

Mer Bakıda həyata keçirilən tədbirlərə qayıdaraq bəyan edib ki, son illər yaşıl ictimai nəqliyyatın inkişafı (məsələn, elektrik avtobuslarının buraxılması), yaşıl parkların yaradılması, velosiped və piyada yollarının artırılması istiqamətində bir sıra irimiqyaslı layihələr həyata keçirilib. Bütün bunlar şəhərin hasil etdiyi karbon qazını azaltmalıdır.