Günəş haqqında təəccüblü fakt: Əslində bir cücə ulduz dur?

Astronomların G2V kodu ilə tanıdığı Günəş milyardlarla ildir hidrogeni yandıraraq enerji istehsal etməyə davam edir. Lakin bu nəhəng enerji mənbəyi kainatdakı digər ulduzlarla müqayisədə kifayət qədər təvazökar ölçülərə malikdir. Bəs Günəş yaşlandıqca hansı dəyişikliklərdən keçəcək?

Qaynarinfo xəbər verir ki, Günəş sistemi­nin mərkəzində yerləşən və ölçüləri ilə hər şeyi kölgəsində qoyan Günəş, astronomiya aləmində gözlənilməz bir anlayışla adlandırılır: "cücə ulduz". Diametri təxminən 1,4 milyon kilometr olan və Yer kürəsindən 100 dəfədən çox böyük bu alov topunun niyə "cücə” kimi təsnif edildiyini anlamaq üçün ulduzların kainatdakı iyerarxiyasına nəzər salmaq lazımdır. Parlaqlığı və mövqeyi Yer üzündən möhtəşəm görünsə də, kosmik miqyasda Günəş daha orta səviyyəli bir yerdə dayanır.

Günəş niyə "cücə” sinfinə daxildir?

Elmi terminlə desək, Günəş "G tipli əsas ardıcıllıq ulduzu”, daha dəqiq ifadə ilə G2V ulduzudur. Bu təsnifatda yer alan "V” hərfi astronomiya terminologiyasında ulduzun cücə kateqoriyasına aid olduğunu göstərir. Bu adlandırma sistemi danimarkalı astronom Eynar Hersşprunqun müşahidələrinə əsaslanır.

Hersşprunq müəyyən etmişdi ki, ən qırmızı ulduzlar ya çox parlaq, ya da çox zəif olur. Parlaq olanlara "nəhəng”, zəif olanlara isə "cücə” adı verilmişdi. Günəş, nəhəng ulduzlarla müqayisədə ölçü və parlaqlıq baxımından daha kiçik və zəif olduğu üçün bu qrupa daxil edilir.

Sarı görünür, amma əslində ağdır

Günəşin təsnifatındakı "G” hərfi ulduzun səth temperaturunu və rəng diapazonunu ifadə edir. Təxminən 5 500 dərəcə Selsi səth temperaturuna malik olan Günəş nəzəri olaraq sarı ulduzlar sinfinə daxildir. Lakin burada maraqlı bir məqam var: Günəş əslində görünən spektrin bütün rənglərini eyni anda yayır. Bu isə onun real rənginin ağ olması deməkdir. Yer üzündən sarı görünməsinin səbəbi atmosferdə işığın müxtəlif dalğa uzunluqlarının səpələnməsidir. Eyni fiziki proses səmanın mavi görünməsinə də səbəb olur.

Enerji ilə dolu orta yaş dövrü

Kainatdakı ulduzların əksəriyyəti kimi Günəş də "əsas ardıcıllıq” mərhələsindədir. Bu mərhələdə ulduzlar nüvələrində baş verən nüvə reaksiyaları nəticəsində hidrogeni heliuma çevirir və böyük miqdarda enerji buraxır. Ulduzun kütləsi onun rəngini müəyyənləşdirir: daha az kütləli ulduzlar qırmızı və ya narıncı, çox kütləli ulduzlar isə mavi rəngdə parlayır. Günəş bu spektrin ortasında, sabit və tarazlı vəziyyətdə işıq saçmağa davam edir.

Yaşlandıqca böyüyür, amma…

Günəş sabit ölçüdə qalmır. Əsas ardıcıllıq mərhələsinə daxil olduğu vaxtdan bu yana təxminən 10 faiz genişlənib və bu proses davam edir. Bununla belə, ömrünün son mərhələsinə çatana qədər astronomlar onu yenə də "cücə ulduz” kimi təsnif edəcəklər. Öz planet sisteminin hökmranı olan Günəş, kainatın sonsuzluğunda sadəcə orta ölçülü və sabit bir işıq mənbəyi olaraq yoluna davam edir.

Aydın