İnsan hipokampusunun unikal sinir naqilləri yaddaşı maksimum dərəcədə artıra bilər ARAŞDIRMA AZƏRTAC

Bakı, 10 yanvar, AZƏRTAC

Yeni araşdırmalara görə, insan hipokampusunun sinir naqilləri yaddaşın effektiv bərpası və saxlanması üçün yüksək optimallaşdırılmış bir struktur təqdim edir. “Cell” jurnalında yayımlanan tədqiqat, yaddaş və öyrənmə ilə sıx əlaqəli olan bu beynin bölgəsindəki sinir hüceyrələri arasında seyrək, lakin güclü və etibarlı bağlantıların olduğunu ortaya qoyub.

AZƏRTAC “ScienceNews” saytına istinadla xəbər verir ki, dənizatı formasına bənzəyən hipokampus, məməlilərin beyninin hər iki yarımkürəsində yerləşir. İnsan hipokampusunun CA3 subregionunda təxminən 1,7 milyon piramidal sinir hüceyrəsi var. Bu subregion, ümumiyyətlə beynin ən daxili bağlı sahələrindən biri kimi qəbul edilir. Lakin bu sahənin xüsusiyyətləri ilə bağlı əsas məlumatlar siçanlarda aparılan tədqiqatlardan əldə edilib. Siçan hipokampusunda hər CA3 subregionunda yalnız 110 min piramidal hüceyrə mövcuddur və bu hüceyrələr arasında daha sıx bağlantılar mövcuddur. Avstriyanın Elm və Texnologiya İnstitutunun tədqiqatçıları, epilepsiya müalicəsi üçün beyin əməliyyatı keçirmiş səkkiz xəstədən əldə olunan hipokampus toxumalarını analiz edərək insan piramidal hüceyrələrinin xüsusiyyətlərini öyrənib. Araşdırmalar CA3 subregionundakı insan piramidal hüceyrələri arasında hər 800 hüceyrə cütündən yalnız 10 sinapsın olduğunu göstərib. Siçanlarda isə bu əlaqələrin sıxlığı üç dəfə daha çoxdur. Lakin insanlarda az sayda əlaqənin mövcudluğu bu bağlantıların son dərəcə etibarlı və sabit işləməsi ilə kompensasiya edilir. Riyazi modelləşdirmə əsasında aparılan təhlillər göstərir ki, yaddaşın bərpası və saxlanması seyrək, lakin güclü sinir bağlantıları ilə optimallaşdırılıb. Bu dizayn yaddaşın daha davamlı və dəqiq işləməsini təmin edir. Araşdırmanın müəllifi Peter Jonas bildirir ki, bu nəticələr insan beyninin gəmirici beyninin sadəcə daha böyük bir versiyası olmadığını ortaya qoyur. Bu tədqiqat insan beyninin unikal xüsusiyyətlərinin anlaşılmasına mühüm töhfə verir və yaddaş pozğunluqları ilə əlaqəli xəstəliklərin müalicəsində yeni perspektivlər yaradır. P.Jonas əlavə edir ki, insan hipokampusunun xüsusiyyətlərini daha yaxşı öyrənmək bu xəstəliklər haqqında dərin biliklər əldə etməyə imkan verəcək.

Bu araşdırma yaddaş mexanizmlərinin anlamaq üçün beynin mürəkkəb və incə işləyən sistemlərini daha yaxından öyrənməyin vacibliyini vurğulayır.