İnsanlar niyə qeybət edir? Alimlər açıqladı

İllərlə davam edən fərziyyələrdən sonra antropoloqlar insanların niyə qeybət etdiyinə dair elmi əsaslı izah təqdim etdilər. Tədqiqatlar göstərir ki, qeybət təkcə fərdi davranış deyil, bütün dünyada bütün sosial qruplarda müşahidə olunan universal və dayanıqlı bir sosial modeldir. Avtosfer.az-ın "Qaynarinfo"ya istinadən məlumatına görə, Vaşinqton Dövlət Universitetinin evolyusion antropologiya kafedrasından Nikole Hagen Hess bildirir ki, qeybət yalnız kiminsə arxasınca danışmaqdan ibarət deyil. O, bu anlayışı daha geniş formada izah edir: "Qeybət” - bir insanın reputasiyası ilə bağlı informasiyanın paylaşılmasıdır, istər müsbət, istərsə də mənfi niyyətlə olsun.

Qeybət - insanlar üçün sosial alət

İnsanların niyə bu davranışa meyilli olduğunu anlamaq üçün alimlər illərlə müxtəlif nəzəriyyələr irəli sürüblər. Məşhur britaniyalı antropoloq Robin Danbar "qeybəti”, primatların bir-birinin tükünü təmizləməsinə bənzədib. Bu davranış - "aloqrüminq” adlanır və yalnız gigiyena məqsədilə deyil, həm də sosial əlaqələrin qurulması, barışıq, stressin azaldılması və iyerarxiyada yerin müəyyən edilməsi üçün istifadə olunur. İnsanlarda tüklər olmadığı üçün qeybət, bu aloqrüminqin müasir ekvivalentinə çevrilib. İnsanlar da bu yolla münasibət qurur, kimə etibar etməyin mümkün olduğunu öyrənir və sosial məlumat mübadiləsi aparırlar.

Tədqiqat: qeybət insanlar arasında yaxınlıq yaradır

Dartmut Universitetində aparılan tədqiqat göstərdi ki, qeybət edən insanlar bir-birinə daha yaxın hiss edirlər, baxmayaraq ki, qeybət birbaşa danışılan şəxsin fikir və münasibətini dəyişdirmir. Əksinə, bu paylaşım iştirakçılar arasında bağlılıq hissini gücləndirir və sosial qruplarda əməkdaşlıq ruhunu artırır. Həmin tədqiqat zamanı iştirakçılara müxtəlif qrup oyunları təklif olundu və məlum oldu ki, qeybət imkanı verilən iştirakçılar daha çox pul xərcləməyə və daha çox əməkdaşlıq etməyə meyllidirlər.

Qeybət bəzən həyati önəm daşıyır

Antropoloqlar xüsusilə vurğulayırlar ki, bəzi hallarda, xüsusilə qadınlar üçün qeybət sadəcə əyləncə deyil, sağ qalmaq üçün mühüm strategiyadır. Nikole Hess qeyd edir ki, qadınlar potensial təhlükə yaradan kişilərlə bağlı məlumatları paylaşmaqla yaxınlarını qorumağa çalışırlar.

Reputasiya - həyatda qalma şərtidir

Bir insanın sosial iyerarxiyadakı mövqeyi onun reputasiyası ilə birbaşa əlaqəlidir. Pis reputasiya insanın statusuna, maliyyə imkanlarına, hətta əsas ehtiyaclara çıxışına mənfi təsir göstərə bilər. Bu səbəbdən insanlar daim öz imiclərini qorumağa və formalaşdırmağa çalışırlar. Qeybət həm də bu imici müdafiə etməyin və ya rəqiblərin nüfuzunu zəiflətməyin bir vasitəsidir.

Nəticə: Qeybət - universal insani keyfiyyətdir

Nikole Hess bildirir ki, istər əyləncə məqsədilə, istər təhlükəsizlik üçün, istərsə də sosial bağların möhkəmləndirilməsi naminə — qeybət artıq insan təbiətinin ayrılmaz bir hissəsidir. O, bu davranışın nə dəyərdən salınmalı, nə də görməməzlikdən gəlinməli olduğunu vurğulayır.