Icma.az
close
up
RU
İnsultun növləri

İnsultun növləri

Saglamolun saytından verilən məlumata görə, Icma.az xəbər verir.

Ədəbiyyatda hemorraqik (beyinə qan sızma) və işemik (beyin infarktı) insultları qeyd edilir. Hemorraqik insult daha ağırdır.

Əksər hallarda bu tip qansızmaya arterial təzyiqin kəskin artması səbəb olur – bu təzyiqə davam gətirməyən qan damarı cırılır və qan beyin toxumasına yaxud beyin qişaları altına sızır. Qanın beyin toxumasına hopması nəticəsində iri bir sahədə ödem inkişaf etməsi və hətta həmin sahənin tam sıradan çıxması üçün bir neçə dəqiqə kifayət edir.

Hemorraqik insulta 45-60 yaşında qadın və kişilər daha çox meylli olur. Bir qayda olaraq, həmin hal gündüz vaxtı və qəflətən baş verir, daha çox əsəbi və ya fiziki gərginlik, həyəcan, həddən artıq yorulmadan sonra qeyd olunur. Bəzən bu növ insultdan bilavasitə əvvəl xəstədə üzün qızarması, baş ağrısı, ətrafdakı əşyaları qırmızı rəngdə görmək kimi əlamətlər qeyd edilir. Daha sonra xəstədə çaşqınlıq vəziyyəti, nitqin pozulması, patoloji hissiyat, nəbzin azalması (bradikardiya) və gərgin olması, arterial təzyiqin və hərarətin artması, alının tərləməsi kimi simptomlar qeyd olunur. Bu arada huşun yüngül kütləşməsi onun tam itirilməsinə və hətta koma vəziyyətinə qədər inkişaf edə bilər – insan qəflətən başı daxilində bir “zərbə” hiss edir və huşunu itirir.

Bu zaman xəstənin xarici görünüşü də spesifikdir: küylü və ya xırıltılı tənəffüs, boyun nahiyyəsində damarlarda nəbzin bəzən hətta gözlə izlənə bilməsi, xəstənin baxışının bir tərəfə yönəlməsi, qusma, bəzən ətrafların iflic olması.

Xəstəliyin digər növü isə işemik insult və ya baş beyinin infarktı adlanır. Bu halda nə damarın cırılması, nə də qansızma baş verir, lakin qanın damarla hərəkəti əhəmiyyətli dərəcədə azalır və ya tam dayanır – səbəb isə damarın kəskin daralması (spazm) və ya tutulması olur. Damarın tutulması zamanı “tıxac” rolunu qan laxtası (tromb) və ya aterosklerotik atma oynayır.

Hemorraqik insultdan fərqli olaraq işemik insult surətlə inkişaf etmir, simptomlar isə qısa müddətdən sonra azala və ya tam aradan qalxa bilər (kiçik insult). Lakin bu həmin növ insultun az təhlükəli olması anlamına gəlmir – tıxacın ölçüləri tədricən və ya qəflətən artarsa beyinin müvafiq hissəsi qan təminatından tam məhrum ola bilər. Oksigensiz və qidalandırıcı məddələrsiz qalan beyin hüceyrələri bir neçə dəqiqəyə məhv olur.

Bu növ insultun əlamətləri kimi insanın görmə qabiliyyətinin, nitqinin, huşunun, hərəkət koordinasiyasının pozulması və ya ətrafların tam iflic olmasını göstərmək olar. İşemik insult daha çox gecə və ya səhərə yaxın baş verir. Bu xəstəliyə hemorraqik insultdan 4-5 dəfə daha çox rast gəlinir, ona tuş gələnlərin yaşı isə əsasən 60-dan yuxarı olur. Əsas səbəb isə əksər hallarda eynidir – arterial təzyiqin artması.

İşemik insult, hiyləgər yırtıcı kimi, insana asta-asta və gizlicə yaxınlaşır – ilk mərhələdə heç bir ağrı və ya əhəmiyyətli dərəcədə xoşagəlməz hisslər olmur: əldə, ayaqda və ya yanaqda azca keyləşmə, nitqində yüngül dəyişikliklər, baş gicəllənməsi və ya bulanıq görmə. Nə xəstə, nə yaxınları fövqaladə halın başlanması haqda düşünmürlər və beləliklə də çox qiymətli vaxt itirilir – bu ilk saatlarda beyinin zədələnmə dərəcəsini azaltmaq və ya tam qarşısını almaq mümkündür.

Buna görə yaxınlarınıza qarşı diqqətli olun! Xüsusən də risk qrupuna aid olan şəxslərə! İnsultun ilkin əlamətlərinə azca da şübhə olarsa sadə bir test keçirin – xəstədən aşağıdakıları xahiş edin:

1. Gülümsəməyi. İnsult zamanı təbəssüm əyri ola bilər və ya dodaqların bir ucu yuxarı əvəzinə aşağı yönələ bilər.

2. Danışmağı. Orta bir cümləni ifadə etsin – nitqinin dəyişilməsinə diqqət yetirin.

3. Hər iki əlini qaldırmağı. Hər iki qol eyni dərəcədə və simmetrik qalxmırsa, bu insultun əlaməti ola bilər.

4. Dilini ağzından çıxarmağı. Dilin əyri və ya qeyri-adi formada olması, bəzən bir tərəfə doğru meyl etməsi də insultun əlamətlərindəndir.

5. Ovucları yuxarı çevirməklə əlləri irəliyə uzatmağı və gözlərini bağlamağı. Əllərin biri yana və aşağıya doğru “sürüşürsə”, bu da insultun əlamətlərindəndir.

Həmin əlamətlərdən biri xəstədə qeyd edilərsə və yaxud xəstə ümumiyyətlə bu çalışmaları yerinə yetirməkdə çətinlik çəkərsə, dərhal təcili tibbi yardımı çağırın! Təcili yardım briqadası gələnə qədər xəstəni uzandırın, yastığını hündür edin, dar paltarlarını boşaldın və yaxasını açın. Xəstəyə tam rahatlığı və sakitliyi təmin edin, pəncərə və ya nəfəsliyi açaraq otağın havasını dəyişin. Xəstəni bir dəqiqə də olsa nəzarətsiz qoymayın və öz həyəcanınızı büruzə verməyin. Çağırışa gəlmiş tibb işçilərinə dəqiqliklə tam məlumat verin.

İnsult əlamətləri qısa müddət “görsəndikdən” sonra tam aradan qalxsa belə, arxayın olmayın - hökmən təcili yardımı çağırın! Xəstə mütləq xəstəxanaya aparılmalı və dəqiqliklə müayinə olunmalıdır!

İnsultun ilkin əlamətləri aşkar olunduqda, təcili yardım işçiləri xəstəni uzanaq vəziyyətdə xərək üstündə müvafiq xəstəxanaya çatdırmalıdırlar. İnsult diaqnozunun dəqiqləşdirilməsi üçün müvafiq həkim-mütəxəssis kompyuter və ya nüvə-maqnit rezonansı tomoqrafiyası (KT və ya MRT) və digər müayinələri təyin edə bilər.

Saglamolun.Az


Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:120
embedMənbə:https://saglamolun.az
archiveBu xəbər 16 Noyabr 2024 01:10 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see236

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see226

Stəndapçı: “Uill Smit bacarmasa, Yannik Sinner rolunu oynamağa hazıram” FOTO

18 Oktyabr 2025 03:13see212

ChatGPT yə verilməsi qadağan edilən 8 sual SİYAHI

18 Oktyabr 2025 02:52see173

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see172

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see160

Pəncərələri qış rejiminə necə keçirtmək olar?

18 Oktyabr 2025 04:47see157

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see146

İlham Əliyevdən Xəzəryanı ölkələrə ÇAĞIRIŞ

18 Oktyabr 2025 10:48see145

Bakı metrosunda mübahisəli durum: gediş haqqı yenə dəyişəcək?

18 Oktyabr 2025 07:33see139

Çin polisinin ağıllı köməkçiləri: Təhlükəsizliyi robot itlər qoruyacaqlar

18 Oktyabr 2025 06:32see137

“Borussiya” yenə uduzdu

18 Oktyabr 2025 03:34see135

Tanınmış logistika şirkəti iflas etdi

18 Oktyabr 2025 03:04see135

Neftinin qiyməti 1 dollar ucuzlaşdı

18 Oktyabr 2025 10:51see134

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see133

Prezident ailəsi Vatikan bağlarında Fotolar Video

18 Oktyabr 2025 04:14see132

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see128

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see123

Almaniya XİN rəhbəri: “Eurofighter”lərin Türkiyəyə göndərilməsinə müsbət baxırıq

18 Oktyabr 2025 06:28see123

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see120
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri