“İqlim dəyişikliyi fonunda Xəzər dənizini necə xilas etmək

Konfrans Gürcüstanın “Kelp Farms” şirkəti və Azərbaycanın “Davamlı İnkişaf” İctimai Birliyinin təşkilatçılığı ilə baş tutub. Mətbuat konfransının moderatoru, BMT-nin Ekosistemlərin Bərpası üzrə Onilliyi (2021-2030) üçün Rusiyanın Milli Komitəsinin üzvü Aleksey Knijnikov konfrans iştirakçılarını salamlayıb.
Açılış nitqi ilə çıxış edən “Davamlı İnkişaf” İctimai Birliyinin sədri Fikrət Cəfərov bildirib ki, mətbuat konfransının keçirilməsində əsas məqsəd elmi ictimaiyyəti və digər maraqlı tərəfləri iqlim dəyişikliyinin Xəzər dənizinin ekosisteminə vurduğu zərərin minimuma endirilməsi imkanları barədə məlumatlandırmaqdır. O qeyd edib ki, son on ildə Xəzər dənizinin səviyyəsi aşağı düşür və bu tendensiya davam edəcək.
Sonra “Yosunlardan istifadə edərək dəniz ekosisteminin bərpası: regional davamlı inkişafa töhfə və qlobal iqlim problemlərinin həlli” istiqamətində müzakirələr aparılıb.
“Kelp Farms” təşkilatının baş məsləhətçisi, biologiya elmləri namizədi Konstantin Zqurovski "Qlobal iqlim və regional məsələlərin həlli üçün makrofit yosunların becərilməsi və bərpası üzrə əsas yanaşmalar, Xəzər dənizində biomüxtəlifliyin bərpası və dayanıqlı iqtisadiyyatın inkişafı" mövzusunda məruzə ilə çıxış edib.
Sözügedən təşkilatın direktoru/həmtəsisçisi Olqa Lakustova "Kelp Farms”ın inkişaf strategiyası, dəniz yosunlarının yetişdirilməsi sahəsində Dayanıqlı İnkişaf Mexanizmlərinin (SDSN) müasir istifadəsi, Yapon dənizində Undariya yosununun (Undaria sp.) uğurlu yetişdirilməsi təcrübəsi və Qara dənizdə Sistozira yosununun (Cystoseira sp.) pilot layihəsi haqqında danışıb.
İqlim layihələri üzrə ekspert Anastasiya Mazneva isə videobağlantı ilə konfransa qatılaraq yosunların karbon qazının sekvestrasiyasında rolundan bəhs edib. "Greenway Global (GwG) ESG" şirkətinin ESG istiqaməti üzrə rəhbəri, "KELP FARMS"ın həmtəsisçisi Andrey Şavnev qeyd edib ki, şirkət yosunların becərilməsi layihələrində iştirakı aktual hesab edir və belə mürəkkəb elmi sistemlərin bütün planet üçün dayanıqlı gələcəyini görür.
Daha sonra mövzu ətrafında müzakirə aparılıb. Bildirilib ki, dəniz səviyyəsinin aşağı düşməsinin əsas səbəbi kimi iqlim dəyişikliyi göstərilir. Səviyyənin enişi bütün dəniz ekosisteminə, o cümlədən dənizin bioloji məhsuldarlığına mənfi təsir göstərir. Xəzər dənizində bioloji aktivlik əsasən 25 metr dərinliyə qədər müşahidə olunur, ən məhsuldar dərinliklər günəş işığının nüfuz etdiyi 5,0-10,0 m dərinlikdəki təbəqədir.
Qeyd edilib ki, su səviyyəsinin azalması səbəbindən bentik orqanizmlər yeni yaşayış yerlərinə köçməyə vaxt tapmırlar, bu da bütün ekosistemin biokütləsinin və nəticədə balıq ehtiyatının azalmasına səbəb olur. Xəzər ekosisteminə əlavə mənfi təzyiq çirklənmə, brakonyerlik və həddindən artıq balıq ovu kimi ekoloji problemlərdən qaynaqlanır.
Su keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq, biomüxtəlifliyin artmasına kömək etmək, karbon qazının konsentrasiyasını azaltmaq və dəniz ekosisteminin davamlı inkişafını təmin etmək üçün Xəzər dənizinin sahilyanı zonalarında yosunların yetişdirilməsi və yosun fermalarının yerləşdirilməsi üçün xüsusi texnologiya istifadə oluna bilər.
Vurğulanıb ki, Gürcüstanın “Kelp Farms” Yaponiya və Qara dənizində layihələrin həyata keçirilməsində təcrübəyə malikdir və COP29 iqlim konfransı ərəfəsində Xəzər dənizində yosunlardan istifadə edərək ekosistem biokütləsinin bərpası üzrə pilot layihənin həyata keçirilməsi təşəbbüsü ilə çıxış edir.
Əlavə edilib ki, Xəzər regionu dünyanın heç bir yerində olmadığı kimi iqlim dəyişikliyinin bütün problemlərini yaşayır. Xəzər dənizində yosunların becərilməsi və onlardan təkcə karbon qazını udmaq üçün deyil, həm də çirklənmə ilə mübarizə üçün istifadə etmək olar. Azərbaycan Dövlət Neft Şirkətinin iştirakı ilə 500 milyon ABŞ dolları dəyərində “Gələcəyin İqlim İnvestisiya Fondu”nun yaradılması elan edilib.
Yeni Fondun bəyan edilmiş məqsədi “yaşıl” layihələri maliyyələşdirməkdir. “Kelp Farms” təşkilatı BMT-nin İqlim Dəyişikliyi Konvensiyasının Tərəflər Konfransı ərəfəsində bu fonda “yosun layihələri”nin prioritet layihələr siyahısına daxil edilməsi təklifi ilə müraciət hazırlayıb və göndərəcək. Sonda suallar cavablandırılıb, sonra konfrans iştirakçıları çay süfrəsində müzakirələrini davam etdiriblər.
AzVision.az
Qalereya