İstintaq təcridxanasında ölümlər və keçmişin qaranlıq sirləri: Oğrular dünyası üçün 2025 ci il necə olub?

2025-ci il cinayətkar aləmin tarixinə qarışıq bir dövr kimi düşəcək. Son 12 ay ərzində Qafqazın ən məşhur cinayətkar avtoritetlərindən biri, Pıza ləqəbli Raul Bartsba, Suxumidə "həmkarının" dəfn mərasimində az qala qatilin qurbanı olacaqdı. Məşhur “qanuni oğru” Kamo Yeqiazarov (Moskovskinın) dəlisov həyatı Ukraynanın istintaq təcridxanasında başa çatıb. Ömrünün 30 ildən çoxunu həbs düşərgələrində və həbsxanalarda keçirən İqor Kokunov (Vasya Bandit) isə növbəti dəfə cəza aldıqdan sonra ciddi səhhət problemləri ilə əlaqədar azadlığa buraxılmasını istəyib.

Lent.az-ın xəbərinə görə, “qanun oğrular”ın icmasına təsir edən ötən ilin əsas hadisələri haqqında "Praym-Kraym” informasiya agentliyinin baş redaktoru Liliya Harina açıqlama verib.

- 2025-ci ildə qanuni oğrular dünyası üçün hansı hadisələr əsas olub?

Liliya Harina: Əhəmiyyətli bir hadisə, şübhəsiz ki, Uzaq Şərq mütəşəkkil cinayətkar dəstəsinin son lideri "Obşak"ın, “qanuni oğru” Oleq Semakin (Yeva) 20 illik həbs cəzasından azadlığa buraxılması olub.

Maraqlıdır ki, mütəşəkkil cinayətkar qrupun digər iki lideri - oğrular Eduard Saxnov (Saxno) və Oleq Şoxirev (Malek) həbsxanada olarkən titullarını qoruyub saxlayıblar. İndi onlar 20 il əvvəl olduğu kimi eyni keyfiyyətdə azadlıqdadırlar və onların hər birinə Uzaq Şərqin ayrıca bir bölgəsi həvalə edilib.

Müsbət tərəfi odur ki, 2025-ci ildə “qanuni oğrular” arasında heç bir qisas alınmayıb və onların dünyası xəstəlik və ya qocalıqdan heç bir itki verməyib. Lakin, onların sıralarındakı əsas münaqişə nəhayət ki, çıxılmaz vəziyyətə düşüb: artıq aydındır ki, o həll edilə bilməz və ən uzun müddət sağ qalan qalib gələcək.

Vyaçeslav İvankovun (Yaponçik) qətlinin arxasında duran gürcü “qanuni oğru” İlya Simoniyanın (Maxo) Moskvada qiyabi məhkəməsi tarixi əhəmiyyətə malik bir hadisədir. Ümumiyyətlə qəbul edilir ki, oğrunun qətliamı cəzasız qalmamalıdır, lakin Yaponçikin işində bunun əksi baş verib.

Maho nəinki cinayətinə görə canından keçməyib, həm də oğru elan edilib və görünür, heç kim etiraz etməyib. Deməli, Yaponçiklə bağlı bir problem olub.

"O, digərlərindən bir neçə baş üstündür"

- 2025-ci ildə “qanuni oğrular” dünyasına kim rəhbərlik edib?

- Zaxari Kalaşov (Şakro Molodoy) mövcud olduğu müddətcə ona bərabər heç kim olmayacaq - o, digərlərindən bir baş üstündür, dünya səviyyəli cinayətkar elita və "böyük kralların" sonuncusudur. O, yarım əsrdən çoxdur ki, cinayətkar aləmin dərinliyində batıb və 25 ildir ki, bu dünyaya birbaşa hökmranlıq edir - bu, tarixdə unikal bir haldır.

Şakro oyunda qaldığı müddətcə cinayətkar aləm sarsılmaz qalacaq - böyük mübarizə sonradan başlayacaq. Şakrodan sonra ikinci nüfuza malik olan Laşa Şuşanaşvili (Rustavski) var-dövlətinə və “stalına” görə onun ən çox ehtimal olunan varisidir. Laşanın yüksəlişi Tariel Oniani (Taro) və Merab Canqveladzenin (Suxumski) təsirini də zəiflədib.

Sonuncuların ətrafında klanın gücünün əsasını təşkil edən "köhnə məktəb" oğrularının sıraları azalır. Lakin, hətta Şakronun yaxın çevrəsində belə, sonda onun yerini tuta biləcək bir oğru var.

- Son 12 ayda oğrular arasında baş verən hansı hadisələr ən ciddi nəticələrə səbəb olacaq?

- Şübhəsiz ki, 2025-ci ildə baş verən bu hadisələrdən ən vacibi Suxum icmasının lideri Merab Suxumskinin qardaşı Levan Canqveladzenin Tbilisidə törədilən qətlidir. Bu, Merab üçün ağır bir zərbə idi və onun heç vaxt sağalmayacağına inanılır. Onun uzun müddət fəaliyyətsiz qalması bunu təsdiqləyir.

İkinci yerdə yay və payızın Qafqazdakı qarşıdurmaları gəlir: Timur Kapbanın (Quli) devrilməsi və Raul Bartsbanın (Pızı) yaralanması. Onları yerli hesab etmək yanlış olardı, çünki onlar mərkəzdən koordinasiya olunmuşdu. Üçüncü yerdə isə Rusiyada Azərbaycan cinayətkar aləminin yüksək vəzifəli şəxslərinin təmizlənməsi durur.

Bu, Vaqif Süleymanova (Bakinski və ya Diplomat) və Zaur Şipilova (Naxçıvanski) təsir edib. Bildiyim qədəri ilə, bu istiqamətdə işlər hələ də tamamlanmayıb - azərbaycanlı kriminal avtoritetlər hələ də risk altındadırlar.

- Rusiya hüquq-mühafizə orqanları son bir ildə Rusiya Cinayət Məcəlləsinin 210.1-ci maddəsi ("Cinayət iyerarxiyasında yüksək vəzifə tutma") ilə necə məşğul olublar?

- Rusiya Cinayət Məcəlləsinin 210.1-ci maddəsi ilə məsuliyyətə cəlb edilə biləcək çoxlu oğru hələ uzun müddət olacaq. Rusiyanın bəzi bölgələrində onlar hələ də leqal yaşayırlar - bəziləri gələcəkdə mütləq həbs olunacaqlar.

Bundan əlavə, xaricdən bir sıra oğruların ekstradisiyası və digər cinayət tərkibi üzrə cəza çəkənlərin "təşviqi" gözlənilir.

2025-ci ildə Rusiya Cinayət Məcəlləsinin 210.1-ci maddəsi ilə 10 “qanuni oğru” məhkum edilib ki, ən sonuncusu 59 yaşlı Rəşid Xaçatryan (Rəşid Cambulski) olub. Məhkum edilənlərdən altısı Rusiya vətəndaşıdır və adi fiqurlar deyillər: Yuri Piçugin (Piçuqa), Sergey Brajenski (Ramo), Vladimir Jurakovski (Puxlıy), Andrey Voznesenski (Xobot), Stepan Furman (Stepa Murmanski) və İqor Kokunov (Vasya Bandit).

Daha altı “qanuni oğru”nun işi üzrə məhkəmə prosesi davam edir, onlardan beşi Moskva vilayəti, Kabardino-Balkariya, Kursk, Tver və Orenburq vilayətlərinin sakinləridir.

- Keçmiş SSRİ ölkələrində cinayətkar aləmin nümayəndələrinin vəziyyəti necədir?

- Keçmiş sovet respublikalarından oğrular özlərini Ermənistanda ən təhlükəsiz hiss edirlər, lakin təbii ki, yerlilər. Orta Asiyada oğrular dövlət səviyyəsində məhv edilir. Qırğızıstanda Kamçibek Kolbayevin (Kolya Qırğız) qətlə yetirilməsini, Özbəkistanda Bəxtiyor Kudratullayevin (Daşkəndli Bəxti və ya Yeniabadlı Baxti) məhkum edilməsini xatırlamaq olar.

Qazaxıstanın ən nüfuzlu kriminal avtoritetlərindən biri olan Aytkali Maymuşev (Lexa Maymış) Kareliyadakı istintaq təcridxanasında sirli şəraitdə yoxa çıxıb. Daha sonra Samarkan Axmetov (Samar) Qazaxıstanda həbs edilib, Serik Camanaev (Serik Qolova) isə yerli həbsxanalardan birində ölüb

Yalnız yerli oğruların yaşadığı Belarusda onlar sakitdirlər, ona görə də orada əməliyyat vəziyyəti sabit və sakitdir.

Gürcü oğruları Baltikyanı ölkələrdə qanunsuz yaşayırlar, amma uzun müddətdir orada heç bir səs-küylü həbs olmayıb.

- Son bir neçə ayda oğru titullarını kim qazanıb və kim itirib?

- Quli bu il titulunu itirən yeganə oğrudur. Yalnız bir başqa kriminal avtoritet, 79 yaşlı Valeri Xaşba (Tkvarçelski) titulunu geri ala bilib. Şakronun sayəsində cinayətkar aləm 10 ildir ki, yeni cəlb olunmuş şəxslər görmür.

Hazırda dünyada 400 qanuni oğru var ki, onlardan dörddə biri həbsdədir. Ənənəvi rus soyadlı oğruların sayı 44-dür və tam yarısı həbsdədir. Bir vaxtlar toxunulmaz görünən “qanuni oğrular” Piçuqa və Oleq Medvedev (Şişkan) indi ömürlük həbs cəzası çəkirlər.

Güclü mütəşəkkil cinayətkar qruplara rəhbərlik edən digər “qanuni oğrular” müvəqqəti toxunulmazlıqlarını itirdikdən sonra potensial olaraq oxşar cəzalar ala bilərlər.