Karqo çatdırılmalarında yeni çağırışlar: Azərbaycan dünya təcrübəsinə uyğunlaşmaq istəyir

Son illərdə qlobal e-ticarətin sürətli inkişafı ilə paralel olaraq beynəlxalq karqo daşıma sektorunda yeni qaydalar və standartlar tətbiq edilir. Xüsusilə, müştəri hüquqlarının qorunması, rahat və şəffaf çatdırılma prosesinin təmin edilməsi, eyniləşdirmə prosedurlarının rəqəmsallaşdırılması bir çox ölkələrdə prioritetə çevrilib.

Dünyanın aparıcı logistika və karqo şirkətləri - UPS, FedEx, DHL və digərləri - müştəri rahatlığını artırmaq üçün smart çatdırılma sistemləri, rəqəmsal identifikasiya və alternativ təhvil məntəqələri kimi həlləri geniş tətbiq edirlər. Məsələn, Avropa və ABŞ-da müştərilərə sifariş zamanı çevik çatdırılma variantları təklif olunur: bağlama birbaşa ünvana, yaxınlıqdakı poçt məntəqəsinə və ya xüsusi “smart” şkaflara yönləndirilə bilər. Eyniləşdirmə üçün isə ənənəvi sənəd yoxlamasından imtina edilib, OTP (birdəfəlik parol), mobil tətbiq və biometrik həllər ön plana çıxıb.

Azərbaycan da bu sahədə beynəlxalq təcrübəyə uyğun addımlar atır. Rəqəmsal İnkişaf və Nəqliyyat Nazirliyi yanında İnformasiya Kommunikasiya Texnologiyaları Agentliyi (İKTA) bu istiqamətdə nəzarət tədbirlərini gücləndirərək, karqo şirkətlərinin daşıma şərtlərini pozmasına qarşı ciddi tədbirlər görür.

Agentlik, Türkiyə və Çindən çatdırılma həyata keçirən bəzi karqo şirkətlərinin bağlamaları müştərinin ünvana çatdırmaq əvəzinə, məcburi şəkildə poçt məntəqələrinə yönləndirməsi, həmçinin eyniləşdirmə zamanı müştəridən əlavə sənədlər və hətta şəxsiyyət vəsiqəsinin şəklini tələb etməsi hallarına son qoyulmasını tələb edib. Bununla bağlı şirkətlərin rəhbər şəxsləri İKTA-ya dəvət olunaraq onlara rəsmi xəbərdarlıq edilib.

Agentlik hesab edir ki, müştəri onlayn alış-veriş zamanı evə çatdırılma seçərək ödəniş etdiyi halda poçt operatorunun evə çatdırılmanı müxtəlif vasitələrlə əngəlləməsi yolverilməzdir və bu, operatorun əlavə qazanc əldə etməsinə şərait yaratmaqla məsuliyyət yaradan hal hesab edilə bilər.

Məsələni “Report”a şərh edən yerli karqo şirkətlərindən birinin nümayəndəsi Pərviz Əzimov bu cür halların yolverilməz olduğunu bildirib. Onun sözlərinə görə, Azərbaycanda özəl poçt daşıma şirkətlərində kuryer sistemi hələ tam formalaşmayıb:

“Müştəri sifariş zamanı çatdırılma ünvanı kimi öz yaşayış yerini seçsə də, bəzi hallarda bağlama birbaşa daşıyıcı şirkətin təhvil məntəqəsinə yönləndirilə bilər. Bu, yalnız kuryer müştərini tapa bilmədikdə, əlaqə nömrəsinə zəng çatmadıqda, ünvan yanlış göstərildikdə və ya müştərinin öz xahişi ilə baş verə bilər. Əgər bəzi şirkətlər bu hallar olmadan bağlamanı avtomatik olaraq təhvil məntəqəsinə göndərir və müştəridən onu oradan götürməsini tələb edirsə, bu, düzgün yanaşma deyil və yolverilməz hesab edilir”.

Şirkətlərin müştəridən əlavə sənədlər tələb etməsinə də toxunan P.Əzimov bu praktikanın şəxsi məlumatların təhlükəsizliyi baxımından ciddi risklər yaratdığını vurğulayıb:

“Şəxsiyyət vəsiqəsində konfidensial məlumatlar əks olunduğundan, onun şəklinin çəkilməsi müştəri üçün ciddi fəsadlara səbəb ola bilər. Qlobal miqyasda rəqəmsallaşma sürətlə inkişaf edir. Bu proses karqo sektoruna da təsir edir. Hazırda eyniləşdirmə üçün rəqəmsal həllər mövcuddur. Məsələn, bağlama müştəriyə çatdırıldıqda, eyniləşdirmə rəqəmsal imza və ya birdəfəlik OTP kod vasitəsilə həyata keçirilə bilər. Ümid edirəm ki, bu sistemlərin geniş tətbiqi bu sahədə ciddi keyfiyyət dəyişikliklərinə səbəb olacaq”.