Kazino və digər əyləncə növləri turizmə müsbət təsir göstərir MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ

"Kazino bir əyləncə növüdür. Bunu turizmin əsas elementi və ya aparıcı amili kimi təqdim etmək düzgün olmaz". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Xalid Kərimli deyib.

O bildirib ki, kazino sadəcə olaraq, əyləncə sektorunun bir hissəsidir: "Turistlər əsasən əylənmək, azadlıq hissini yaşamaq və sərbəst seçim imkanlarına sahib olmaq istəyirlər. Məsələn, bəzi ölkələrdə - İran kimi, müəyyən qadağalar, dini məhdudiyyətlər və adət-ənənələr turistlərə sərbəstlik vermir. Belə yerlərə turist axını az olur. Əksinə, turistlər daha çox əyləncələrin bol, qiymətlərin münasib, şəraitin isə açıq və azad olduğu ölkələri seçirlər. Mən də bir turist kimi belə seçim edirəm: hara ki azadlıq var, gözəl məkanlar var, münasib qiymətlərlə əylənmək olur oraya gedirəm. Yəni, əyləncə növlərinin, o cümlədən kazinoların artırılması turizmin inkişafına xidmət edə bilər. Amma bu, turizmin əsas dayağı deyil, sadəcə cəlbedici faktorlarından biridir.

Kazino və digər əyləncə növləri turizmə müsbət təsir göstərir. Amma bunu turizmin əsas sütunu kimi təqdim etmək düzgün olmaz. Bu, sadəcə turisti cəlb edən amillərdən biridir, yəni, vacibdir, amma həlledici deyil.

Mən hesab edirəm ki, ölkəmizdə əyləncənin digər növləri də azad edilməli və sərbəst şəkildə inkişaf etdirilməlidir. Yəni, məsələyə təkcə kazino ilə yox, ümumi əyləncə sektoru çərçivəsində yanaşmaq lazımdır. Turistlər əsasən azadlıqlar axtarır, əylənmək, rahat olmaq, özünü sərbəst hiss etmək istəyir. Gəlin, nümunə götürək: Hollandiya və Gürcüstan kimi ölkələrdə bir çox sahələrdə daha geniş azadlıqlar mövcuddur və bu da turist axınını artırır. Eyni yanaşmanı Azərbaycanda da tətbiq etməliyik. Əgər biz də turistə “burada da eyni azadlıqlar, eyni rahatlıq var” mesajını verə bilsək, o zaman ölkəmizə maraq artacaq. Bu dəyişikliklər tədricən həyata keçirilməlidir, düşünülmüş şəkildə. Amma istiqamət aydındır, daha çox azadlıq, daha çox əyləncə imkanları və nəticədə daha çox turist.

Gürcüstan ərazi baxımından Azərbaycandan təxminən iki dəfə kiçik olsa da, bu ölkəyə gələn turistlərin sayı Azərbaycandan 3-4 dəfə çoxdur. Bu fərq stabil deyil, bəzən 3 dəfə, bəzən 4 dəfə çox olur, amma tendensiya aydındır: Gürcüstan turizm sahəsində daha böyük nəticələr göstərir.

Bəs nəyə görə Gürcüstan bu qədər irəlidədir?

Bu, təkcə təbii gözəlliklərlə və ya infrastrukturla bağlı məsələ deyil. Əksinə, Azərbaycanın turizm potensialı heç də geri qalmır həm coğrafi, həm təbii, həm də investisiya baxımından. Amma Gürcüstan daha çevik, açıq və ağıllı turizm siyasəti yürüdür. Onların uğurunun bir neçə səbəbi var:

Sərhədlərin açıq və giriş-çıxışın asan olması, vizasız rejimlər, ucuz hava yolları, sadə keçid qaydaları. Azadlıqların təmin olunması – turist özünü rahat və sərbəst hiss edir. Əyləncə və sosial həyatın daha sərbəst təşkili – turist təkcə muzey və təbiət axtarmır, həm də canlı, rəngarəng sosial mühit istəyir. Daxili xidmətlərin keyfiyyəti və münasib qiymətlər – keyfiyyət və qiymət nisbəti turistin seçimində əsas rol oynayır.

Yəni məsələ təkcə “kazino olsun, turist gəlsin” deyil. Bu, kompleks bir yanaşma tələb edir, infrastruktur, qanunvericilik, azadlıqlar, xidmətlər və imic birlikdə işləməlidir. Gürcüstan bu məsələlərdə düzgün yol seçib və bu gün onun uğuru təsadüfi deyil. Biz də bu nümunədən öyrənərək, öz turizm siyasətimizi daha müasir və açıq formada inkişaf etdirməliyik. Gürcüstan və ya İspaniya ilə müqayisə aparmaq yerinə, mən Türkiyə nümunəsinə baxıram. Türkiyə bu sahədə bizdən 3-4 dəfə daha irəlidədir, istər xidmət keyfiyyəti, istər əyləncə sektoru, istərsə də ümumi turizm infrastrukturuna görə. Amma onların uğuru bizim üçün “keçilməz” bir yol deyil. Əksinə, biz bu modeldən faydalanaraq öyrənə və tətbiq edə bilərik.

Kazino məsələsində isə bunu demək lazımdır: kazino xüsusi biliyə və böyük dövlət müdaxiləsinə ehtiyac olmadan işləyə bilən bir əyləncə sahəsidir. Yəni, sadəcə azadlıq verilir və sahibkarlar özləri qurur, idarə edir, işləyir. Dövlət sadəcə tənzimləyici və nəzarətçi funksiyasını yerinə yetirir. Əlavə ciddi investisiya və ya dövlət yükü tələb etmir. Təbii ki, bu məsələni təkcə turistlər baxımından deyil, yerli əhali baxımından da düşünmək lazımdır. Çünki: Yerli vətəndaş ölkədən çıxırsa, bu da ölkə üçün valyuta itkisi və turizm gəlirinin xaricə axması deməkdir. Əgər ölkədə istədiyi əyləncəni, sərbəstliyi, rahatlığı tapmırsa, insanlar xarici ölkələrə gedirlər, bu da ölkənin daxili turizminin zəifləməsi deməkdir. Əgər bu xidmətlər ölkə daxilində olsa, insan burada xərcləyər, burada qalər, yəni daxili iqtisadiyyata töhfə verər.

Qazino dedikdə təkcə qumar deyil – bu eyni zamanda:

Otel sektorunə müştəri axını deməkdir;

Restoranlar, nəqliyyat (taksi, avtobus, hava limanı), əyləncə mərkəzləri və daha bir çox xidmət sahəsinin canlanması deməkdir;

Hətta bir şüşə su, bir bilet, bir taksi gedişi belə iqtisadi dövriyyənin artmasıdır.

Kazino əsas faktor deyil, amma kompleks turizm siyasətində mövcud olan və müsbət təsir göstərən faktorlardan biridir. Onu da nəzərə almaq lazımdır ki, bu sahəni düzgün tənzimləməklə həm istismar risklərini azalda, həm də vergi gəlirlərini artırmaq mümkündür.

Kazino fəaliyyətinin təsiri təkcə bir sektorla məhdudlaşmır. Yeməkxanalar, otellər, nəqliyyat vasitələri, turizm agentlikləri və digər xidmət sahələri bundan birbaşa faydalanır. Bu, dövlətin iqtisadiyyatını hərəkətə gətirən bir zəncir reaksiyasıdır. Turizm elə bir sahədir ki, aktivləşəndə onun faydası çoxsaylı sahələrə yayılır.

Bəziləri deyə bilər ki, “kazino kənd təsərrüfatına ya da çölçülük iqtisadiyyatına təsir eləmir.” Amma bu arqument yanlışdır, çünki: Kazino birbaşa olmasa da, dolayı yollarla yerli istehsala tələbat yaradır. Məsələn, turizm mərkəzlərində yerli kənd təsərrüfatı məhsullarına – meyvə, tərəvəz, ət, süd məhsullarına tələbat artır.

Otellər, restoranlar bu məhsulları alır – bu da çöl iqtisadiyyata dolayı dəstəkdir".

"Digər məsələ isə gizli və ya qanunsuz kazinolardır. Bu gün texnologiya o qədər inkişaf edib ki, istəsək də, insanları rəqəmsal qumardan uzaqlaşdıra bilmərik. İnsan öz telefonundan, kompüterindən dünyanın istənilən yerində yerləşən onlayn kazinoya qoşula bilər. Yəni, belə bir vəziyyətdə “biz qadağan etdik, bu problem bitdi” düşüncəsi köhnə və effektiv olmayan bir yanaşmadır. Əksinə, qanunsuz oyunlar artır, nəzarət itir, nə vergi gəliri olur, nə təhlükəsizlik təmin edilir. Halbuki, qanun çərçivəsində tənzimlənmiş kazinolar olsa, dövlət vergi toplayar, nəzarəti təmin edər, fırıldaqçılıq və kriminal hallar azalar.

Bir də belə düşüncələr var ki, “Azərbaycan Las Vegas olacaq?” – bu tamamilə yanlış və şişirdilmiş qorxudur. Heç kim deyir ki, ölkə Las Vegas olacaq. Amma Las Vegas nümunəsi də göstərir ki, kazino düzgün idarə ediləndə, şəhəri qlobal səviyyədə cazibə mərkəzinə çevirə bilər.

Azərbaycan üçün məqsəd sadədir: Müasir, açıq, şəffaf və idarə olunan əyləncə siyasəti, turizmin inkişafı, iqtisadiyyatın canlanması" - deyə o, əlavə edib.