“Kosmosdan Yerə qədər: Dəyişən iqlim şəraitində Data əsasında qərarların qəbul edilməsi”

COP29 çərçivəsində “Azərkosmos”un təşkilatçılığı ilə “Kosmosdan Yerə qədər: Dəyişən iqlim şəraitində Data əsasında qərarların qəbul edilməsi” mövzusunda sessiya keçirilib. SİA xəbər verir ki, sessiya “Azərkosmos” Azərbaycan Kosmik Agentliyinin beynəlxalq əlaqələr üzrə müşaviri Vüqar Bayramovun moderatorluğu ilə keçirilib. Qeyd olunub ki, dayanıqlı inkişaf yolunda iqlim xidmətlərini əlçatan etmək və ondan daha səmərəli istifadə etmək üçün daha çox səy göstərilməlidir.

Avropa Kosmik Agentliyinin (ESA) Yer müşahidəsinin tətbiqi üzrə mühəndisi, italiyalı nümayəndə Frank Martin Seyfert çıxışı zamanı təmsil etdiyi strukturun 27 növ iqlim dəyişikliyini müşahidə etdiyini bildirib. “Bizim meteoroloji missiyalarımız var və onların miqyasını genişləndirməyi planlaşdırırıq. Bizim Datamıza çıxış hər kəs üçün pulsuzdur. Qeyd edək ki, Ümumdünya Meteorologiya Təşkilatının (ÜMT) 2024-cü il İqlim vəziyyəti ilə bağlı bu yaxınlarda dərc edilmiş yeni Bəyanatında atmosferdəki istixana qazlarının səviyyəsinin daim artması ilə sürətlənən bir nəsil ərzində sürətli iqlim dəyişikliyi üçün yenidən qırmızı həyəcan siqnalı elan olunub. 2015-2024-cü illər bütün müşahidələr tarixində ən isti dövr olub. Hesabatda o da göstərilir ki, bəzi yerlərdə dəniz səviyyəsi qalxır, bəzi yerlərdə isə əksinə, Xəzər dənizində dayazlaşma baş verir.

İqtisadiyyat, gənclər və davamlı inkişaf departamentinin baş direktoru xanım Rut Kattumuri Data bazasının mühüm rolunu qeyd edib. “Big Data” proqramlar və insan əməyindən istifadə etməklə ənənəvi üsullarla emal oluna və ya təhlil edilə bilməyən böyük həcmli məlumatlardır. Onları emal etmək üçün innovativ informasiya metodlarından istifadə etmək lazımdır. Bu aspektdə kosmik tədqiqatların rolu mühüm olacaq”, - deyə o, sözünü yekunlaşdırıb.

Azərbaycan Elm və Təhsil Nazirliyinin İdarəetmə Sistemləri İnstitutunun baş direktoru, akademik Əli Abbasov ildən-ilə artan və müxtəlif mənbələrdən əldə edilən məlumatların toplanması, emalı və istifadə edilməsi üsullarını təkmilləşdirən “Big Data”, “Data Analytics”, “Machine Learning”, “Deep Learning” və süni intellekt texnologiyalarına əsaslanan intellektual sistemlərin rolundan danışıb.

“Azərkosmos”un geoinformasiya sistemləri mərkəzinin direktoru İsmət Baxışev bildirib ki, ötən ildən Birləşmiş Millətlər Təşkilatının ən böyük təşəbbüsü olan BMT Qlobal Sazişinə qoşulan qurum öz fəaliyyətində kosmik gəmilərin işlənib hazırlanması, buraxılması, orbitdə istismarı və kosmik obyektlərin idarə edilməsi zamanı ətraf mühitə təsirin minimuma endirilməsinə çalışır. O vurğulayıb ki, kənd təsərrüfatı və su ehtiyatları iqlim dəyişikliyinin mənfi təsirlərinə ən çox məruz qalır və bunun qarşısını peyk məlumatlarından istifadə etməklə almaq olar.

Sessiyanın sonunda iştirakçıların sualları cavablandırılıb.