“Kredit faizlərini yüksək saxlayan 2 səbəb var” Vəziyyətdən sui istifadə? KONKRET

“Marjanın yüksək olması, həm də riskin yüksək olmasıdır. Marja o vaxt yüksək olur ki, risk yüksək olur. Riskin yüksək olması isə həm iqtisadiyyatla bağlıdır, həm də kredit götürən şəxslərin özlərinin spesifik riskləri yüksəkdir”.

KONKRET.az xəbər verir ki, bu sözləri Yenisabah.az-a açıqlamasında iqtisadçı-ekspert Xalid Kərimli deyib.

Bildirək ki, Mərkəzi Bankın sədri Taleh Kazımov keçirdiyi sonuncu mətbuat konfransında bankların bir çoxunda marjaların çox yüksək olduğunu bildirib. Sədr vurğulayıb ki, banklar aşağı marja, böyük həcm şəraitində çalışmağa öyrəşməlidirlər.

T. Kazımovun tənqidini şərh edən X. Kərimli bildirib ki, marja həmçinin rəqabətin olmaması nəticəsində yüksək olur:

“Marja rəqabətin olmaması nəticəsində yüksək olur. Biz aldığımızı nə vaxt baha sata bilirik? O vaxt baha sata bilirik ki, bazar yaxşı işləmir və rəqabət pisdir. Belə olanda satıcı üstün mövqedə dayanır və istədiyi qiyməti qoya bilir. Hamı istəyər ki, məhsulunu daha baha qiymətə satsın. Amma bu texnoloji məhsul, innovasiya deyil, puldur. Bunun üçün rəqabət yaxşılaşmalıdır. Bank sektorunda bankların ucuz pula çıxışı yaxşılaşmalıdır. Burada bir məqam da var. Marjanın yüksək olması, həm də riskin yüksək olmasıdır. Marja o vaxt yüksək olur ki, risk yüksək olur. Riskin yüksək olması isə həm iqtisadiyyatla bağlıdır, həm də kredit götürən şəxslərin özlərinin spesifik riskləri yüksəkdir. Bu 2 səbəb marjanı yüksək saxlayır”.

İqtisadçı Rəşad Həsənov isə qeyd edib ki, bankların yüksək mənfəət norması tətbiq etməsi ənənəvi hal alıb:

“Ümumiyyətlə götürsək, Mərkəzi Bankın fikri ilə razıyam ki, Azərbaycanda banklar yüksək mənfəət norması tətbiq edirlər. Təəssüf ki, bu hal ənənəvidir və institutlaşıb. Amma eyni zamanda diqqət etmək lazımdır ki, mənfəət norması, faizlər, gəlir mühiti bazar konyukturunda formalaşır. Bu gün müvafiq mənfəət normasının tətbiq edilməsi üçün şərtlər uyğundur deyə, yuxarı marja ənənələşib. Əgər bank sektorunda rəqabət mühiti daha dərin şaxələnmiş olsa, eyni zamanda benifisiarların fərqli maraq qruplarında təmsilçiliyi daha geniş yayılsa, yuxarı mənfəət normasının tətbiq edilməsi elə də asan deyil.

Amma eyni zamanda burada təsir edici digər mühüm faktor alternativ maliyyə bazarlarının zəif inkişafıdır. Bank sektoru bu sahədə öz dominantlığını qoruduqca, daha yuxarı mənfəət norması tətbiq etmək imkanları qazanır. Paralel olaraq, bunu nəzərə almaq lazımdır ki, Azərbaycan iqtisadiyyatında mənfəət norması yüksəkdir. Burada manatın illik mənfəət norması təxminən 60-70 faiz arasında dəyişir. Bank sektoru da bu və ya digər şəkildə öz payını alır. Burada əsas təyinedici amillərdən biri də risk faktorudur. Xüsusilə, iqtisadiyyatın qeyri-formal hissəsinin geniş yayılması kredit müraciətlərinin kredit qaytarma qabiliyyətini dolğun hiss etdirməsi imkanlarını məhdudlaşdırır. Bu isə riskləri artırır”.