Maçu Pikçu yeddi möcüzədən biri statusunu itirə bilər Abidə təhlükə altındadır

Peru hökuməti mədəni irsin layiqli şəkildə saxlanmasını təmin edə bilmir və dünya möcüzəsini itirə bilər.

Peruda yerləşən məşhur qədim İnklerin paytaxtı Maçu-Pikçu dünyanın yeni yeddi möcüzəsindən biri statusunu itirə bilər. 2007-ci ildə bu titulu təşkil edən fond onun ləğv etməsini tərəfdarıdır, çünki Peru hökuməti mədəni irsin şəffaf idarə edilməsini və turistlərin təhlükəsizliyini təmin edə bilmir.

Qaynarinfo xəbər verir ki, bu barədə "Intellinews" yazıb.

18 il əvvəl Maçu-Pikçu bu titulu almaqka İsveçrənin New7Wonders Fonduna borcludur. 7 iyul 2007-ci ildə yüz milyon insan onlayn və mətn mesajları vasitəsilə səs verərək dünyanın yeni möcüzələrini seçib. Nəticədə Maçu-Pikçu Çin səddi və Tac Mahal kimi görkəmli abidələrlə yanaşı, yeni dünya reytinqində öz yerini alıb. Bu titul tez bir zamanda Peru turizm gəlirlərini artıran və İnklerin sitadelini ölkənin başlıca görməli yeri kimi möhkəmlədən bir marketinq alətinə çevrilib.

Peru Mədəniyyət Nazirliyinin məlumatına görə, Maçu-Pikçunun dünyanın yeni möcüzələri siyahısına daxil edilməsindən sonra ziyarətçilərin sayı kəskin artıb. Əgər 2007-ci ilin ilk yarısında abidəni 400 mindən bir qədər çox adam ziyarət edibsə, 2025-ci ilin ilk yarısında bu rəqəm təxminən 860 min, 2019-cu ilin ilk yarısında isə təxminən 889 min nəfər olub.

Maçu-Pikçu Peru turizm marşrutunun "loy"u kimi fəaliyyət göstərir və Kusko, Puno, Arequipa və Madre-de-Dios regionlarında fəallığı stimullaşdırır. Bu uğur indi təhlükə altındadır. 13 sentyabrda New7Wonders öz bəyanatında Perunun ən məşhur abidəsinin artıq siyahıda öz yerini saxlaya bilmək üçün lazım olan mədəni irsin qorunması və idarə edilməsi standartlarına cavab vermədiyi barədə rəsmi xəbərdarlıq yayıb.

Bəyanatda qeyd olunur ki, nəzarətsiz kütləvi turizm, bilet satışının nizamsız təcrübəsi, qiymətlərin artması, nəqliyyat xidmətinin çatışmazlığı və davamlı sosial münaqişələr Maçu-Pikçunun statusunun yenidən nəzərdən keçirilməsi üçün əsaslardır.

Dünyanın yeddi möcüzəsindən heç bir abidə belə bir xəbərdarlıqla üzləşməyib. UNESCO da dəfələrlə qeyd edib ki, ziyarətçi səviyyəsi təsdiq edilmiş limitləri aşır və zəif idarəetmə quruluşları ilə bağlı narahatlıq ifadə edib.

Bu arada turistlərin girişi getdikcə daha etibarsız olur. 2024-cü ilin yanvarında Mədəniyyət Nazirliyi bilet satışını "Joinnus" adlı şəxsi şirkətə ötürdükdən sonra etirazlar baş qaldırıb. Nümayişlər şirkəti bu fəaliyyətdən əl çəkməyə məcbur edib. Və bu yaxınlarda, Aqas-Kalyentesə çatmaq üçün yeganə effektiv yol olan dəmir yolu əlaqəsi etirazlar fonunda dayandırılıb. Minlərlə insan çətin vəziyyətdə qalıb. Zədələnmiş relslər və blokadalar turistləri alternativ marşrutlar axtarmağa məcbur edib, tez-tez onlar qidalanma və yaşayış yerinə görə artıq ödəniş etməli, təhlükəli şəraitdə yığma nöqtəsinə piyada çatmalı idilər. Stress yaşayan bir neçə turist mediaya etdiyi açıqlamada deyib ki, belə şəraitdə heç vaxt Peruya qayıtmayacaqlar.

Böhranın əsasında Perunun avtobus daşınması ilə bağlı mübahisə durur. Rəqib qruplar arasındakı mübahisələr və korrupsiya ittihamları zorakı etirazlara və polislə toqquşmalara çevrilib. Xarici Ticarət və Turizm Nazirliyi tərəfindən aparılan danışıqlar yalnız qısamüddətli razılaşmalarla nəticələndi və ümumi məsələlər həll olunmayıb.

İğtişaşlar artıq Peru iqtisadiyyatına ciddi zərbə vurur. Kusko Ticarət Palatası 2025-ci ildə səfərlərin ləğvi və tələbatın azalması səbəbindən itkiləri 15,8 milyon ABŞ dolları olaraq qiymətləndirir. Bəzi təxminlərə görə, iğtişaşların hər günü regiona 3 milyon dollara qədər itirilmiş gəlirə başa gəlir. Ən çox sənətkarlar, bələdçilər və kiçik biznes zərər çəkib.

Xəbərdarlığın ciddiliyinə baxmayaraq, milli hökumət təhlükəni kiçiltdi. Mədəniyyət Nazirliyi iddia edib ki, yalnız UNESCO-nun Ümumdünya irsi obyektlərini təsnifləndirmək səlahiyyəti var. Nazirlik qeyd edib ki, Maçu-Pikçu hazırda "Təhlükə altında olan Ümumdünya irsi"nin rəsmi siyahısına daxil deyil. Belə bir mövqe onu göstərir ki, vəzifəlilər New7Wonders-ə az önəm verirlər, baxmayaraq ki, bu titul demək olar ki, iyirmi ildir Peru turizm marketinqinin mərkəzində olub.

Maçu-Pikçunun 1983-cü ildə UNESCO-nun Ümumdünya irsi siyahısına daxil edilməsindən bəri, sitadel eyni zamanda həm mədəni simvol, həm də iqtisadi hərəkətverici qüvvə olub. Onun 2007-ci ildə dünyanın yeni yeddi möcüzəsindən biri statusuna yüksəldilməsi ona qlobal marketinq üstünlüyü əlavə edib və bu da xarici turistlərin sayının davamlı artmasına səbəb olub. Bu tanınmanın potensial itirilməsi təkcə simvolik bir geriləməni deyil, həm də əhəmiyyətli bir iqtisadi zərbəni bildirərək Perunun beynəlxalq turizm bazarında rəqabət mövqeyini zəiflədəcək.

Xatırladaq ki, sentyabr ayında etirazlar səbəbindən dəmir yolu əlaqəsindəki gecikməyə görə Maçu-Pikçu yaxınlığında təxminən 1000 turist ilişib qalıb. Bu zaman etirazçılar nəqliyyatda daşınma kvotalarının bölgüsündə şəffaflıq tələb edərək, nəinki blokadalar qurdular, hətta dəmir yolu relslərini qazdılar. Hökumət turistləri evakuasiya etməli olub.

Aydın