Icma.az
close
up
RU
Maliyyə amnistiyası: Azad sahibkarlığın açarı Onsuz inkişaf yoxdur (MÜSAHİBƏ)

Maliyyə amnistiyası: Azad sahibkarlığın açarı Onsuz inkişaf yoxdur (MÜSAHİBƏ)

Icma.az xəbər verir, Qaynarinfo saytına əsaslanaraq.

(Yazı "Azad sahibkarlığın və liberal iqtisadiyyatın təşviqi" mövzusu üzrə hazırlanıb)

Azad sahibkarlıq və liberal iqtisadiyyat müasir dövrün inkişaf etmiş iqtisadi sistemlərinin təməl prinsiplərini təşkil edir. Lakin bu prinsiplərin reallıqda tətbiqi hər ölkənin iqtisadi-siyasi strukturundan asılı olaraq fərqli şəkildə həyata keçirilir. Azərbaycanda da illərdir bazar iqtisadiyyatına keçid elan olunsa da, bu keçid və sahibkar, sahibkarlığın həqiqətən "azad" olub-olmadığı hələ də müzakirə mövzusudur.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, liberal iqtisadiyyatın formalaşması üçün ilk növbədə sistemli islahatlara və həqiqi maliyyə amnistiyasına ehtiyac var.

Qaynarinfo Azərbaycanda sahibkarlığın real durumu, liberal iqtisadiyyatın tətbiqi imkanları və sahibkarların qarşılaşdığı maneələri iqtisadçı ekspert Akif Nəsirli ilə müzakirə edib.

- Akif bəy, azad sahibkarlıq anlayışı iqtisadiyyatda nəyi ifadə edir və liberal iqtisadiyyatla necə bağlıdır?

- Azərbaycan iqtisadiyyatında sahibkarlıq başqa bir mövzu, liberal iqtisadiyyat da başqa mövzudur. Ona görə ki, Azərbaycanda liberal iqtisadiyyat mövcud deyil. İnzibati amirlik sistemində sahibkarlıqla yalnız hökumət məşğul olurdu. Yəni, bütün istehsal müəssisələri və s. dövlətin mülkiyyətində idi. İnsanlar yalnız orda əmək sərf edirdi və bunun da qarşılığında maaş alaırdı. Amma bazar iqtisadiyyatına keçidlə sahibkarlıq məfhumu ortaya çıxdı. Bu gün dövlətin də əlində sahibkarlıq imkanları var, amma bununla yanaşı özəl sektor da mövcuddur. Özəl sektorda sahibkarlar azad deyil. Onlara bəzi məmurların çox ciddi təsir imkanları var. Hazırda dövlət inhisarçılığı mövcuddur. Digəri isə məmur şirkətlərinin inhisarçılığıdır. Bu iki inhisarın arasında nisbətən müstəqil olan sahibkarlar var. Onlar da tam azad deyil, müəyyən səlahiyyətləri var. Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafının qarşısını alan əsas amillərdən biri məhz inhisarçılıqdır. Digər sahibkarlar isə bu iki inhisarçının qoyduğu qaydalara uyğun fəaliyyət göstərir və orta sinif deyilən az bir qismin başqa imkanları yoxdur. Bunun əksinə olaraq, hökumət iqtisadiyyatdan çəkilməli, rəqabət mühiti yaradılmalı və qanunlarda da dəyişiklik olmalı, sahibkarlara azadlıq, müstəqillik verilməlidir. 


- Liberal iqtisadiyyat modelinin əsas prinsipləri dedikdə nə nəzərdə tutulur və Azərbaycan iqtisadiyyatında bunlardan hansı tətbiq olunur? Bizim üçün hansı ölkənin liberal iqtisadiyyat modeli nümunə ola bilər? 

- Liberal iqtisadiyyat qurmaq üçün münbit şərait yaradılmalıdır. Qanunların aliliyi təmin edilməli, mülkiyyətə real zəmanət olmalıdır. Yəni, sahibkarın mülkü əlindən alına, o nəyisə itirə bilməz. İtirərsə də, müstəqil məhkəmələr onun haqqını bərpa etməlidir. Bazarda "amansız” rəqabət hökm sürməlidir. Hansı sahibkar daha çox bacarıqlıdırsa, o inkişaf etsin, o qazansın. İndi ciddi inzibati nəzarət və inhisarçılıq mövcuddur. Ona görə də belə bir iqtisadi modeldə liberal iqtisadiyyatın formalaşması mümkün deyil. Bunun üçün islahatlar aparılmalı, qaydalar dəyişməlidir. Hökumət elan etməlidir ki, bir bazar seqmentində bir sahibkarın 2.000.000 manatdan çox vəsaiti yatırsa, o, inhisarçı ola bilməz. Müəyyən məhdidiyyətlər qoyulmalı, həmin məhdudiyyəti gözardı edən sahibkarın artıq kapitalı müsadirə edilməli və ya onun haqqında başqa tədbir görülməlidir. 

Azərbaycan üçün liberal iqtisadiyyat model nümunəsi kimi isə Avropa ölkələrinin hamısını göstərmək olar. Elə Gürcüstan, Qazaxıstan iqstisadiyyat modelini də bizə misal çəkmək olar. Əsas olan isə iqtisadi bacarığı olan insanların öz bacarıqlarını nümayiş etdirməsi üçün şərait yaradılmalıdır.

- Sahibkarların qarşılaşdığı ən ciddi problemlər sırasında, sizcə, birinci yerdə nə dayanır, vergi yükü, rüşvət, bazara çıxış, yoxsa digərləri?

- Bu gün inhisarçı şirkətlərin sahibkarlıqla məşğul olması üçün heç bir çətinlik yoxdur. Ancaq inhisarçılar fəaliyyət göstərmək üçün orta seqmentə problem yaradır. Ölkədə sahibkarlar üçün vergi yükü çox ağırdır, bazara çıxış da monopoliya tərəfindən məhdudlaşdırılır. 

- Akif bəy, dediklərinizdən belə anlaşılır ki, sahibkarlar Azərbaycanın inkişafının, onun iqtisadiyyatın əsas sütunudur. Bəs sahibkarları qorumaq üçün dövlətin rolu nədən ibarət olmalıdır?

- Sahibkarları qorumaq üçün dövlət qanunun aliliyini və məhkəmələrin müstəqilliyini, mülkiyyətə zəmanəti təmin etməlidir. Qeyd edim ki, Azərbaycanda maliyyə amnistiyasına ciddi şəkildə ehtiyac var. Bütün dünyada sistem dəyişikliyi olanda varlıların ilk bir milyonu heç də şəffaf mənbələrdən formalaşmır. Amma zaman keçdikcə amnistiya verilir, milyonçular leqallaşdırılır. Bu həm milyonçuların sərbəst fəaliyyətinə şərait yaradır, həm hökumətə ödənilən vergilərin həcmi artır. Bu gün Azərbaycanda kifayət qəsər qeyri-rəsmi milyonçu var. Onların leqallaşması isə ona görə baş vermir ki, "bu milyonları hardan almısan?” sualına cavab vermək üçün mütləq maliyyə amnistiyası olmalıdır. Maliyyə amnistiyası həm də ölkə daxilində investisiya imkanlarını bir neçə dəfə genişləndirə bilər. Bu maliyyə amnistiyası çox vacib məsələdir. Liberal iqtisadiyyata gedən yolda bəlkə də atılacaq ilk addım olmalıdır. 

Günay İlqarqızı

Material Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanmışdır


Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:68
embedMənbə:https://qaynarinfo.az
archiveBu xəbər 18 İyul 2025 16:30 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see264

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see236

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see180

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see176

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see170

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see169

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see154

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see132

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see131

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see127

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see126

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Ferhat Göçer Bakıda!

18 Oktyabr 2025 17:07see123

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri