Icma.az
close
up
RU
Maliyyə amnistiyası: Azad sahibkarlığın açarı Onsuz inkişaf yoxdur (MÜSAHİBƏ)

Maliyyə amnistiyası: Azad sahibkarlığın açarı Onsuz inkişaf yoxdur (MÜSAHİBƏ)

Icma.az xəbər verir, Qaynarinfo saytına əsaslanaraq.

(Yazı "Azad sahibkarlığın və liberal iqtisadiyyatın təşviqi" mövzusu üzrə hazırlanıb)

Azad sahibkarlıq və liberal iqtisadiyyat müasir dövrün inkişaf etmiş iqtisadi sistemlərinin təməl prinsiplərini təşkil edir. Lakin bu prinsiplərin reallıqda tətbiqi hər ölkənin iqtisadi-siyasi strukturundan asılı olaraq fərqli şəkildə həyata keçirilir. Azərbaycanda da illərdir bazar iqtisadiyyatına keçid elan olunsa da, bu keçid və sahibkar, sahibkarlığın həqiqətən "azad" olub-olmadığı hələ də müzakirə mövzusudur.

Mütəxəssislər qeyd edirlər ki, liberal iqtisadiyyatın formalaşması üçün ilk növbədə sistemli islahatlara və həqiqi maliyyə amnistiyasına ehtiyac var.

Qaynarinfo Azərbaycanda sahibkarlığın real durumu, liberal iqtisadiyyatın tətbiqi imkanları və sahibkarların qarşılaşdığı maneələri iqtisadçı ekspert Akif Nəsirli ilə müzakirə edib.

- Akif bəy, azad sahibkarlıq anlayışı iqtisadiyyatda nəyi ifadə edir və liberal iqtisadiyyatla necə bağlıdır?

- Azərbaycan iqtisadiyyatında sahibkarlıq başqa bir mövzu, liberal iqtisadiyyat da başqa mövzudur. Ona görə ki, Azərbaycanda liberal iqtisadiyyat mövcud deyil. İnzibati amirlik sistemində sahibkarlıqla yalnız hökumət məşğul olurdu. Yəni, bütün istehsal müəssisələri və s. dövlətin mülkiyyətində idi. İnsanlar yalnız orda əmək sərf edirdi və bunun da qarşılığında maaş alaırdı. Amma bazar iqtisadiyyatına keçidlə sahibkarlıq məfhumu ortaya çıxdı. Bu gün dövlətin də əlində sahibkarlıq imkanları var, amma bununla yanaşı özəl sektor da mövcuddur. Özəl sektorda sahibkarlar azad deyil. Onlara bəzi məmurların çox ciddi təsir imkanları var. Hazırda dövlət inhisarçılığı mövcuddur. Digəri isə məmur şirkətlərinin inhisarçılığıdır. Bu iki inhisarın arasında nisbətən müstəqil olan sahibkarlar var. Onlar da tam azad deyil, müəyyən səlahiyyətləri var. Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafının qarşısını alan əsas amillərdən biri məhz inhisarçılıqdır. Digər sahibkarlar isə bu iki inhisarçının qoyduğu qaydalara uyğun fəaliyyət göstərir və orta sinif deyilən az bir qismin başqa imkanları yoxdur. Bunun əksinə olaraq, hökumət iqtisadiyyatdan çəkilməli, rəqabət mühiti yaradılmalı və qanunlarda da dəyişiklik olmalı, sahibkarlara azadlıq, müstəqillik verilməlidir. 


- Liberal iqtisadiyyat modelinin əsas prinsipləri dedikdə nə nəzərdə tutulur və Azərbaycan iqtisadiyyatında bunlardan hansı tətbiq olunur? Bizim üçün hansı ölkənin liberal iqtisadiyyat modeli nümunə ola bilər? 

- Liberal iqtisadiyyat qurmaq üçün münbit şərait yaradılmalıdır. Qanunların aliliyi təmin edilməli, mülkiyyətə real zəmanət olmalıdır. Yəni, sahibkarın mülkü əlindən alına, o nəyisə itirə bilməz. İtirərsə də, müstəqil məhkəmələr onun haqqını bərpa etməlidir. Bazarda "amansız” rəqabət hökm sürməlidir. Hansı sahibkar daha çox bacarıqlıdırsa, o inkişaf etsin, o qazansın. İndi ciddi inzibati nəzarət və inhisarçılıq mövcuddur. Ona görə də belə bir iqtisadi modeldə liberal iqtisadiyyatın formalaşması mümkün deyil. Bunun üçün islahatlar aparılmalı, qaydalar dəyişməlidir. Hökumət elan etməlidir ki, bir bazar seqmentində bir sahibkarın 2.000.000 manatdan çox vəsaiti yatırsa, o, inhisarçı ola bilməz. Müəyyən məhdidiyyətlər qoyulmalı, həmin məhdudiyyəti gözardı edən sahibkarın artıq kapitalı müsadirə edilməli və ya onun haqqında başqa tədbir görülməlidir. 

Azərbaycan üçün liberal iqtisadiyyat model nümunəsi kimi isə Avropa ölkələrinin hamısını göstərmək olar. Elə Gürcüstan, Qazaxıstan iqstisadiyyat modelini də bizə misal çəkmək olar. Əsas olan isə iqtisadi bacarığı olan insanların öz bacarıqlarını nümayiş etdirməsi üçün şərait yaradılmalıdır.

- Sahibkarların qarşılaşdığı ən ciddi problemlər sırasında, sizcə, birinci yerdə nə dayanır, vergi yükü, rüşvət, bazara çıxış, yoxsa digərləri?

- Bu gün inhisarçı şirkətlərin sahibkarlıqla məşğul olması üçün heç bir çətinlik yoxdur. Ancaq inhisarçılar fəaliyyət göstərmək üçün orta seqmentə problem yaradır. Ölkədə sahibkarlar üçün vergi yükü çox ağırdır, bazara çıxış da monopoliya tərəfindən məhdudlaşdırılır. 

- Akif bəy, dediklərinizdən belə anlaşılır ki, sahibkarlar Azərbaycanın inkişafının, onun iqtisadiyyatın əsas sütunudur. Bəs sahibkarları qorumaq üçün dövlətin rolu nədən ibarət olmalıdır?

- Sahibkarları qorumaq üçün dövlət qanunun aliliyini və məhkəmələrin müstəqilliyini, mülkiyyətə zəmanəti təmin etməlidir. Qeyd edim ki, Azərbaycanda maliyyə amnistiyasına ciddi şəkildə ehtiyac var. Bütün dünyada sistem dəyişikliyi olanda varlıların ilk bir milyonu heç də şəffaf mənbələrdən formalaşmır. Amma zaman keçdikcə amnistiya verilir, milyonçular leqallaşdırılır. Bu həm milyonçuların sərbəst fəaliyyətinə şərait yaradır, həm hökumətə ödənilən vergilərin həcmi artır. Bu gün Azərbaycanda kifayət qəsər qeyri-rəsmi milyonçu var. Onların leqallaşması isə ona görə baş vermir ki, "bu milyonları hardan almısan?” sualına cavab vermək üçün mütləq maliyyə amnistiyası olmalıdır. Maliyyə amnistiyası həm də ölkə daxilində investisiya imkanlarını bir neçə dəfə genişləndirə bilər. Bu maliyyə amnistiyası çox vacib məsələdir. Liberal iqtisadiyyata gedən yolda bəlkə də atılacaq ilk addım olmalıdır. 

Günay İlqarqızı

Material Azərbaycan Respublikası Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə hazırlanmışdır


Daha ətraflı məlumat və yeniliklər üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:69
embedMənbə:https://qaynarinfo.az
archiveBu xəbər 18 İyul 2025 16:30 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see284

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see242

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see234

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see207

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see189

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see182

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see173

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see173

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see171

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see164

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see163

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see154

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see153

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see153

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see134

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see133

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see127

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see126

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see121

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see119
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri