Marsda dərələrin yaranmasının səbəbi məlum olub...

Alimlər Marsda dərələrin əmələ gəlməsi mexanizmini aşkar ediblər.

SİA bu barədə xarici qaynaqlara istinad edir.

Utrext Universitetinin (Hollandiya) araşdırmasına görə, onlar karbon qazı buz blokları tərəfindən yaradılıb. Bu hadisə Yer kürəsində heç vaxt müşahidə olunmayıb.

Qışda temperaturun mənfi 120 dərəcə Selsiyə düşdüyü zaman Marsda buz təpələrdə əmələ gəlir.

Qatının qalınlığı 70 sm-ə qədər ola bilər. Qışın axırlarında qum təpələri istiləşir və buz parçaları qopur. Bəzi "aysberqlərin" uzunluğu bir metrə çatır. Modelləşdirmə göstərdi ki, atmosferin nazik olması və təpələrin isti qumu ilə buz arasındakı böyük temperatur fərqi səbəbindən buz kütləsinin aşağı hissəsi qaza çevrilir.

Bu proses sublimasiya kimi tanınır. Bu, yüksək qaz təzyiqi ilə blokun ətrafında bütün istiqamətlərə qum atan bir növ partlayışda baş verir. Buz kütləsi bir təpənin kənarına çırpılır və oturmuş qumun kiçik silsilələri ilə əhatə olunmuş çökəkliyə düşür.

Sublimasiya davam edir və qum bütün istiqamətlərdə uçmağa davam edir. Alimlər aşkar ediblər ki, bu proses zamanı buz kütləsi tədricən aşağıya doğru hərəkət edir və hər iki tərəfində qum silsilələri olan uzun, dərin dərə buraxır.

Bu tip dərəyə Qırmızı Planetdə rast gəlinir, lakin Yerdə deyil. Geophysical Research Letters-a görə, tədqiqat Marsda baş verən prosesləri və onun bizimkindən nə ilə fərqləndiyini daha yaxşı başa düşməyə kömək etdi.

Əvvəllər Marsda qədim həyatın mümkün izləri aşkar edilmişdi. Rover Jezero kraterində karbon əsaslı birləşmələr, həmçinin Yerdə mikrob həyatının mövcudluğunu göstərən ləkələr və mineral birləşmələr aşkar edib.

Əli Babayev