Monqolustanda ölkəmizdən fərqli olaraq boş otlaq sahələri çoxdur və qoyunlar təbii şəraitdə, sərbəst otlayır

Bu ilin yanvar-oktyabr aylarında Azərbaycan 1,97 milyon ABŞ dolları dəyərində 310,33 ton qoyun əti idxal edib. Dövlət Statistika Komitəsinin məlumatları əsasında aparılan hesablamalara görə, bu göstərici 2024-cü ilin eyni dövrü ilə müqayisədə dəyər baxımından 2,4 dəfə, kəmiyyət baxımından isə 55 % artıb. Eyni zamanda Azərbaycan Somalidən 960 min ABŞ dolları dəyərində 46,5 ton məhsul alıb. Bu il son 14 ildə (qeyd: xarici ticarət üzrə açıq istifadədə olan rəsmi statistika 2011-ci ilə kimidir) ilk dəfə olaraq Somalidən tədarük həyata keçirilib.Somalidən qoyun əti idxalının 14 ildən sonra bərpası nə ilə bağlıdır? Bu idxal bazarda hansı dəyişikliklərə səbəb ola bilər?

Məsələ ilə bağlı Bizimyol.info xəbər portalına iqtisadçı ekspert Xalid Kərimli bildirib ki, Monqolustanda bizdən fərqli olaraq boş otlaq sahələri çoxdur və qoyunlar təbii şəraitdə, sərbəst otlayaraq bəslənir: “Azərbaycanda boş otlaq sahələri çox azdır. Torpaqlar əsasən əkinçilik, bağçılıq və bitkiçilik üçün istifadə olunur. Eyni zamanda torpaqlar zəif becərilir, şoranlaşma artır, son illərdə isə quraqlıq daha da güclənib. Nəticədə heyvandarlıq üçün yem əsasən bağlamalarla və intensiv yemlə təmin olunur ki, bu da qiymətləri bahalaşdırır”.

Xalid Kərimli

“Monqolustanda vəziyyət fərqlidir. Ölkənin ərazisi təxminən 3 milyon kvadrat kilometrdir və əhalisi cəmi 2-3 milyon nəfərdir. Boş otlaq sahələri çoxdur və qoyunlar təbii şəraitdə, sərbəst otlayaraq bəslənir. Bu da orada qoyun ətinin daha ucuz olmasına şərait yaradır.

Somali müsəlman ölkəsidir. Ola bilsin ki, orada qiymətlər daha münasibdir, amma idxal zamanı nəqliyyat və logistika xərcləri də əlavə olunur. Bu da ümumi maya dəyərinə təsir göstərir. Digər tərəfdən, bəzən insanlar heyvanın mənşəyinə görə əsassız yanaşmalar sərgiləyə bilirlər. Sosial şəbəkələrdə isə təəssüf ki, bəzi şəxslər mövcud vəziyyəti dərindən bilmədən tənqid etməyə meyilli olur.

Daha ucuz dondurulmuş ət əsasən Ukrayna və Monqolustandan gətirilir və Azərbaycan əsasən bu ölkələrdən idxal edir. Sahibkarlar üçün ən vacib məsələ əlverişli təchizat mənbəyidir. Yəni harada daha ucuz və əlçatan ət varsa, oradan alınır.

Əgər dondurulma prosesi düzgün həyata keçirilibsə, ətin orqanizmə zərəri yoxdur. Donmuş ətin saxlanma prosesi normal həyata keçibsə, tam donu açılmayıbsa, onun tərkibindəki zülal dəyəri dəyişmir. Sadəcə, dad fərqi ola bilər. Yerli məhsul isə təzə olduğuna görə daha çox tələb olunur və premium kateqoriyaya daxil edilir. Bu, toyuq ətinə də aiddir. Eyni broyler toyuğu - biri dondurulmuş, digəri isə təzə arasında qiymət fərqi olur. Təzə məhsul həm daha baha satılır, həm də saxlanma riskləri (iylənmə, itki və s.) yüksəkdir.

Yerli məhsulun qiyməti bahalaşdıqca idxal məhsuluna tələbat artır. Əgər idxal dayansa, daxili bazarda qiymətlər daha da yüksələ bilər. Bu baxımdan idxal, istehlakçı – yəni son alıcı üçün qiymət baxımından müəyyən fayda yaradır. Azərbaycanda isə qiymət artımı davamlı şəkildə müşahidə olunur və bu tendensiya hələ də qalmaqdadır” , – deyə Xalid Kərimli qeyd edib.

Günel Həsənova, Bizimyol.info