Müşahidə missiyası, yoxsa casus şəbəkəsi...
Yeniazerbaycan saytından əldə olunan məlumata görə, Icma.az məlumat yayır.

Bizim ərazidə heç bir operator, heç bir ticarətçi, heç bir icarədar ola bilməz
Müasir dövrün geosiyasi xəritəsi diplomatik danışıqlar, əməkdaşlıqlarla yanaşı, həm də konkret nəqliyyat-kommunikasiya layihələri və regional təhlükəsizlik formatları üzərindən müəyyən olunur. Xüsusilə də 44 günlük Vətən müharibəsindən sonra yaranmış yeni reallıqlar Cənubi Qafqazda güc balansını dəyişib, regionun yeni düzənini formalaşdırıb. Bu düzəndə Azərbaycanın müstəqil siyasəti, öz sərhədlərinə və ərazi bütövlüyünə sahib çıxmaq iradəsi ilə yanaşı, geniş, beynəlxalq miqyaslı əməkdaşlıq platforması formalaşdırmaq niyyəti də açıq şəkildə ortaya qoyulur. Ölkəmizin yeni siyasi-iqtisadi nizamın güclənməsinə əsas töhfəsi sayılan və nəqliyyat logistikası baxımından ən mühüm prioritetlərdən birinə çevrilən Zəngəzur dəhlizi layihəsi tək ticari deyil, həm də siyasi əhəmiyyət daşıyan strateji bir xəttdir. Bu dəhliz Azərbaycanın əsas hissəsi ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasını birləşdirəcək, eyni zamanda daha geniş Avrasiya nəqliyyat arteriyasına çevriləcək layihədir. Bu mənada dəhliz yalnız Azərbaycan üçün deyil, eyni zamanda bölgədə sülh və əməkdaşlıq mühitinin bərqərar olması üçün vacib alət sayılır. Lakin Ermənistanın süni şəkildə yaratdığı maneələr, Qərbdən aldığı bəzi təlimatlar artıq bir neçə ildir ki, layihənin reallaşmasına çətinliklər yaradır - həm Zəngəzur dəhlizi məsələsinə, həm sülhün repallaşmasına, həm də regional təhlükəsizliyə təhdid kimi ən ciddi problemlərdən biri isə Aİ-nin Ermənistana göndərdiyi və zahirən müşahidə missiyası kimi təqdim olunan, əslində isə peşəkar casus şəbəkəsinə çevrilmiş qruplardır. Onların fəaliyyəti artıq təkcə Azərbaycanın deyil, regiondakı digər böyük dövlətlərin də narahatlığına səbəb olur.
Heç bir geopolitik layihədə vasitəçi mexanizmlərinə yer verilmir
Son dövrlərdə Zəngəzur dəhlizinin icrası ilə bağlı müəyyən informasiyalar yayılıb - Ermənistanın siyasi rəhbərliyi öz ərazilərində dəhlizə nəzarət mexanizmi ilə bağlı ABŞ şirkətindən təklif aldığını bildirir.
Zəngəzur dəhlizinin icrası ilə bağlı Azərbaycanın mövqeyi isə birmənalıdır: bu, ölkənin suveren ərazisində həyata keçiriləcək milli layihədir. Azərbaycan öz ərazisində heç bir xarici operatorun, nəzarət mexanizminin və ya icarə formasında fəaliyyət göstərən üçüncü tərəfin iştirakını qəbul etmir və etməyəcək. Prezident İlham Əliyevin dəfələrlə vurğuladığı kimi, Azərbaycanın siyasəti müstəqillik və suverenlik üzərində qurulub və heç bir geopolitik layihədə vasitəçi mexanizmlərinə yer verilmir.
Vurğulandığı kimi, Azərbaycan bu məsələdə prinsipialdır: əgər Ermənistan dəhlizin açılmasına real töhfə vermək istəyirsə, bunu heç bir şərt və şərik olmadan etməlidir. Ermənistanın hansı operatoru, ölkəni və ya tərəfdaşı cəlb etməsi onun öz seçimidir. Amma Azərbaycan ərazisində, xüsusilə Zəngəzur dəhlizi boyunca heç bir kənar nəzarət mexanizmi qəbul edilə bilməz. Prezident İlham Əliyev Xankəndidə “Rəqəmsal keçidlər: Süni intellekt dövründə informasiya və media dayanıqlılığının gücləndirilməsi” mövzusunda keçirilən III Şuşa Qlobal Media Forumunun iştirakçıları ilə görüşündə də bildirib ki, Amerika şirkətinin Zəngəzur dəhlizini bir növ icarəyə götürməsi, bu, Ermənistan rəhbərliyinə ünvanlanmalıdır: “Bizim ərazidə heç bir operator, heç bir ticarətçi, heç bir icarədar ola bilməz”.
Aİ müşahidə missiyası - casus şəbəkəsinin diplomatik örtüyü
Bəli, Ermənistanın fərqli üsullarla sülh və sabitliyin bərpasını gecikdirməsi sübuta ehtiyacı olmayan bir aksiomadır. Ölkəmizin irəli sürdüyü sülh və Zəngəzur dəhlizinin açılması təşəbbüslərinin qarşılığında Ermənistanın Aİ müşahidə missiyasını sərhədə dəvət etməsi və bu qurumun görünən müşahidə adı altında əslində casusluq fəaliyyəti ilə məşğul olması bir çox suallar yaradır. Bu missiya ilə bağlı açıqlamalarda zaman-zaman onun strukturundan, üzvlərinin hansı hərbi birləşmələrdə hərbi xtidmət keçməsindən geniş ictimaiyyət xəbər tutub. Hətta onların nəinki Azərbaycan - Ermənistan münasibətlərinin tənzimlənməsi prosesinə maneçilik törətməsi, paralel olaraq regionda baş verən proseslərə də casus baxışı ilə yanaşması sirr deyil. Məsələn, bu missiyanın üzvlərinin son İran-İsrail gərginliyi fonunda İran sərhədi boyunca intensiv şəkildə hərəkət etməsi, hərbi və geostrateji koordinatları izləməsi bu fəaliyyətin arxasında hansı məqsədlərin dayandığını açıq göstərir. Onlar binokl və digər texniki avadanlıqlarla bütün regiona, eyni zamanda Azərbaycan ərazisinə də “baxırlar”. Bu məsələyə toxunan Prezident İlham Əliyev qeyd edib ki, Ermənistan artıq dırnaqarası “Avropa müşahidəçiləri”ni də sərhədə dəvət edib: “Onlar sərhəddəki peşəkar casuslardır və İrana qarşı casusluq fəaliyyəti aparırlar. Xüsusilə də bu son İran-İsrail münaqişəsi zamanı onlar İran sərhədi boyu hərəkət edirlər. Düzdür, onlar binokl vasitəsilə bizə də baxırlar, ancaq biz də öz ərazimizdən onları izləyirik. Sabah Ermənistan istənilən ölkəni, tərəfi də dəvət edə bilər”.
Bəli, proseslərin axarı göstərir ki, Ermənistan sabah istənilən başqa ölkəni - istər NATO üzvünü, istərsə də digər regional oyunçuları bölgəyə, öz ərazisinə dəvət edə bilər. Azərbaycan isə öz sərhədində və suveren ərazisində bu cür təsirlərə və təzyiqlərə imkan vermir və verməyəcək. Regionda sülhün və sabitliyin təmin olunması üçün birtərəfli, qərəzli missiyalar deyil, qarşılıqlı hörmətə əsaslanan əməkdaşlıq vacibdir.
Maneəsiz və təhlükəsiz keçid haqqı
Zəngəzur dəhlizinin ən mühüm məzmunu ondan ibarətdir ki, Azərbaycanın əsas ərazisindən Naxçıvana maneəsiz və təhlükəsiz keçid təmin edilsin. Bu hüquq Azərbaycanın beynəlxalq səviyyədə tanınmış ərazi bütövlüyünə əsaslanır və beynəlxalq hüququn müddəalarından irəli gəlir. Bu, eyni zamanda Ermənistan üçün də iqtisadi və siyasi fayda verə biləcək bir layihədir. Lakin Ermənistanın daxili siyasi çəkişmələri, fərqli destruktiv mərkəzlərin yaratdığı intriqalar prosesin qarşısını alır. Vurğulandığı kimi, Azərbaycan üçün əsas məqsəd dəhlizin açılmasıdır. Amma bu keçid Azərbaycanın milli maraqlarının təmin olunması şərti ilə səsləşməli, bölgənin gələcəyi üçün də sabitliyin əsas şərti kimi çıxış etməlidir. Prezident İlham Əliyev forumda çıxışında da bildirib ki, “Bizim üçün isə ən başlıca məsələ odur ki, - mən Əbu-Dabidə həmkarıma dedim, - bizim Azərbaycandan Azərbaycana maneəsiz və təhlükəsiz keçidimiz olmalıdır”.
Bəli, Zəngəzur dəhlizi ilə bağlı Azərbaycan prinsipial mövqeyindən geri çəkilməyəcək. Ermənistan bu məsələdə istənilən manevr etsə də, Azərbaycanın iradəsi, beynəlxalq hüquqa əsaslanan mövqeyi və strateji maraqları bu layihənin gerçəkləşəcəyini göstərir. Qərbin “müşahidə” adı altında bölgəyə yerləşdirdiyi casus şəbəkələri isə nə regional təhlükəsizliyə, nə də sülhə xidmət edir. Azərbaycan həm nəqliyyat layihələrində, həm də sərhəd təhlükəsizliyində suveren qərar sahibi olaraq bu istiqamətdə bütün imkanlarını səfərbər edir. Bu, gələcək Cənubi Qafqaz nizamının əsas sütunu olacaq.
P.İSMAYILOV


