Müstəqilliyimizin, dövlətçiliyimizin və milli birliyimizin təməl daşı

Azərbaycan dövlətçiliyinin tarixində 12 noyabr mühüm bir gündür. 1995-ci ilin məhz bu günündə ümumxalq səsverməsi – referendum yolu ilə müstəqil Azərbaycanın ilk Konstitusiyası qəbul edilmişdir. Bu hadisə ölkəmizin siyasi və hüquqi tarixində dönüş nöqtəsi olmuş, dövlət quruculuğumuzun möhkəm hüquqi bünövrəsini yaratmışdır. Hər il bu tarix Konstitusiya Günü kimi qeyd olunur və xalqımızın suverenliyinin, azadlıq iradəsinin və hüquqi dövlət qurmaq əzminin simvoluna çevrilmişdir.

1991-ci il oktyabrın 18-də “Azərbaycan Respublikasının Dövlət Müstəqilliyi haqqında Konstitusiya Aktı” qəbul edildikdən sonra ölkəmiz formal olaraq müstəqillik qazansa da, dövlət idarəetməsi hələ sovet dövründən qalmış qanunlar əsasında həyata keçirilirdi. 1978-ci ildə qəbul olunmuş köhnə Konstitusiya yeni reallıqlara, demokratik prinsiplərə və suveren dövlətin tələblərinə cavab vermirdi. Buna görə də müstəqil Azərbaycanın öz dövlətçilik prinsiplərini əks etdirən yeni əsas qanunun hazırlanması zərurəti yarandı.

1992-ci ildə Konstitusiya Komissiyası yaradılsa da, həmin illərdəki siyasi sabitsizlik səbəbindən işlər tamamlana bilmədi. Heydər Əliyevin 1993-cü ildə hakimiyyətə qayıdışından sonra isə bu istiqamətdə əsaslı dönüş baş verdi. Dövlətin sabitliyi və idarəetmə sistemi bərpa olundu, yeni Konstitusiya layihəsinin hazırlanması prosesi bərpa edildi.

Azərbaycan Respublikasının ilk Konstitusiyasının hazırlanması və qəbul olunması Ulu öndər Heydər Əliyevin adı və fəaliyyəti ilə birbaşa bağlıdır. Onun rəhbərliyi ilə 1994-cü ildə Konstitusiya Komissiyası yaradıldı və bu komissiyaya şəxsən Heydər Əliyev sədrlik etdi. Komissiya 33 nəfərdən ibarət idi və onun tərkibinə müxtəlif sahələrin tanınmış hüquqşünasları, dövlət xadimləri və alimlər daxil idi.

Heydər Əliyev Konstitusiya layihəsinin hər bir maddəsinin üzərində şəxsən işləyir, xalqın mənafeyini, dövlətin suverenliyini və milli dəyərləri qorumaq prinsipini əsas götürürdü. Onun uzaqgörən siyasi təfəkkürü nəticəsində sənəd təkcə hüquqi akt deyil, həm də Azərbaycan xalqının azadlıq iradəsinin ifadəsi kimi formalaşdı.

1995-ci il noyabrın 12-də ümumxalq səsverməsi – referendum yolu ilə Azərbaycan Respublikasının ilk milli Konstitusiyası qəbul edildi. Beləliklə, Azərbaycan xalqı tarixində ilk dəfə olaraq öz müstəqil dövlətinin əsas qanununu azad iradəsi ilə qəbul etmiş oldu. Heydər Əliyevin dediyi kimi:

“Azərbaycan Konstitusiyası müstəqilliyimizin, dövlətçiliyimizin və milli birliyimizin təməl daşıdır.”

Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası preambula və 12 bölmədən, ümumilikdə 158 maddədən ibarətdir. Bu sənəd dövlətin siyasi, hüquqi və sosial əsaslarını müəyyən edir, insan və vətəndaş hüquqlarını təminat altına alır.

Yeni Konstitusiyanın qəbul edilməsi ilə Azərbaycan Respublikasında hüquqi dövlət quruculuğu üçün əsas yaradıldı. Dövlət idarəçiliyi demokratik prinsiplər üzərində təşkil olundu, insan hüquqları beynəlxalq normalara uyğun şəkildə təmin edildi.

Sonrakı illərdə Konstitusiyaya 2002, 2009 və 2016-cı illərdə ümumxalq referendumu vasitəsilə bir sıra dəyişikliklər edildi. Bu dəyişikliklər idarəetmənin müasirləşdirilməsinə, dövlət institutlarının səmərəliliyinin artırılmasına və vətəndaş hüquqlarının genişləndirilməsinə xidmət etdi.

Ulu öndər Heydər Əliyevin dövlətçilik siyasətini uğurla davam etdirən Prezident İlham Əliyev 2024-cü ilin dekabrında imzaladığı sərəncamla 2025-ci ili “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan etmişdir. Bu qərar təsadüfi deyildi – 2025-ci il həm Konstitusiyanın qəbulunun 30 illiyi, həm də Azərbaycanın tam suverenliyinin bərpasının 5 illiyi ilə səsləşir.

Sərəncamda qeyd olunur ki, bu il çərçivəsində ölkədə hüquqi maarifləndirmə tədbirləri, elmi konfranslar, sərgilər və ictimai təşəbbüslər həyata keçiriləcək. Prezident İlham Əliyevin bu addımı Konstitusiyanın yalnız hüquqi sənəd deyil, həm də Azərbaycanın müstəqilliyinin, suverenliyinin və milli birliyinin rəmzi olduğunu bir daha göstərir.

12 noyabr – Azərbaycan Respublikasının Konstitusiya Günü xalqımızın tarixində əbədi yer tutan, milli dövlətçiliyimizin əsasını qoyan gündür.
Ulu öndər Heydər Əliyevin rəhbərliyi ilə qəbul edilən bu sənəd müstəqil Azərbaycanın hüquqi, siyasi və mənəvi dayağına çevrilmişdir.
Prezident İlham Əliyevin 2025-ci ili “Konstitusiya və Suverenlik İli” elan etməsi isə bu ənənənin davamı, dövlətin suverenliyinə və hüquqi əsaslarına verilən yüksək dəyərin göstəricisidir.

Konstitusiyamız bu gün də ölkəmizin sabitliyinin, ədalətinin və inkişafının təminatçısı olaraq qalır. Azərbaycan xalqı bu sənədi sadəcə qanun toplusu kimi deyil, öz azad iradəsinin və müstəqillik ruhunun ifadəsi kimi sevir və qoruyur.

Sahib Şükürov

YAP Göyçay rayon təşkilatının sədri