Mütəxəssislərdən Elon Mask xəbərdarlığı: NASAnın sonunu gətirə bilər

ABŞ-ın yeni seçilmiş prezidenti Donald Tramp və İlon Maskın yaxın münasibəti NASA-nın rolunun köklü şəkildə dəyişə biləcəyi ilə bağlı narahatlıq yaradır. "SpaceX" baş direktoru Mask Tramp tərəfindən "Hökumət Effektivliyi Departamenti"nin rəhbəri təyin edilsə, bu addım NASA-nın gələcəyinə mənfi təsir göstərə bilər.

Bizimyol.info xəbər verir ki, Proqressiv Siyasət İnstitutunun Milli Təhlükəsizlik Direktoru Peter Juul "SpaceNews"dakı məqaləsində Maskın bu missiyada öz şirkəti "SpaceX"in maraqlarına uyğun hərəkət etmə riskinin NASA-nı "müqavilə verən agentliyə" çevirə biləcəyini vurğulayıb.

Juul, "NASA kimi Amerika dəyərinin Elon Mask kimi texnoloji oliqarxiyanın əli ilə zədələnməsi təhlükəsi ilə üz-üzəyik", - deyib.

Juul bildirib ki, "SpaceX" hələ Aya geri dönmə missiyasında istifadə olunacaq "Starship" raketi üçün lazımi texniki imkanları nümayiş etdirməyib. NASA-nın ümid bağladığı bu sistemin bir missiya üçün 8-16 yanacaq tankerinin işə salınmasını tələb etdiyi iddia edilir. Üstəlik, "SpaceX"in bu əməliyyat səviyyəsini yerinə yetirmək üçün etibarlılıq həddinə hələ çatmadığı iddia edilir.

Maskın xarakteri ilə bağlı problemlər də gündəmdədir. Onun Rusiya prezidenti Vladimir Putinlə yaxın münasibətindən tutmuş irqçi bəyanatlarına və cinsi qısnama iddialarına qədər bir çox məsələlər onun ABŞ-ın kosmik proqramında əsas rol oynamasını mübahisəli edir.

Juul bildirib ki, Konqres NASA-nı qorumaq və agentliyin fəaliyyətini tək bir özəl şirkətə keçirməsinin qarşısını almaq üçün məsuliyyət daşıyır. O, həmçinin NASA-nın "ikili mənbəli kommersiya müqaviləsi siyasətinin" qorunub saxlanmasının vacibliyinə diqqət çəkib və rəqabət mühitinin təmin edilməli olduğunu bildirib. Juul-a görə, NASA-nın üzərində işlədiyi Kosmosa Başlama Sistemi (SLS) milli maraqlar üçün əvəzsiz imkandır. Lakin büdcədən artıq olan və daim təxirə salınan bu layihə də mübahisəlidir.

Juul iddia edirdi ki, SLS unikal qabiliyyət təklif edir və bu layihəyə investisiya qoyuluşu NASA-nın həm beynəlxalq rəqabətdə, həm də özəl şirkətlərin üstünlük təşkil etdiyi sənayedə liderliyini qoruyub saxlaması üçün zəruridir.

Tramp administrasiyasının elmi faktlara duyarsız yanaşmasını xatırladan Juul, NASA-nın rolunun və elmi araşdırmalarının fəal şəkildə təhdid altında olduğuna diqqət çəkib. "NASA oliqarx meyllərindən qorunmalı olan Amerika aktivi olaraq qalmalıdır",- deyən Juul bildirib ki, kosmik agentliyin müstəqilliyi və gələcəyi üçün güclü tədbirlər görülməlidir.

Bu müzakirələr bir daha təsdiq edir ki, NASA-nın gələcəyi özəl sektor və siyasi təsirlərlə formalaşmaqdansa, milli maraqlara uyğun qorunmalıdır.

Qadir, Bizimyol.info