NATO dan strateji gediş Münaqişə yeni mərhələyə keçir?

Ukrayna-Rusiya münaqişəsi ilə bağlı sülh danışıqlarının getdiyi bir vaxtda NATO-nun verdiyi qərar beynəlxalq diqqəti yenidən cəbhəyə yönəltdi. Alyans Ukraynaya hərbi yardımların daha sürətli və fasiləsiz çatdırılması məqsədilə yeni logistika dəhlizinin açılacağını elan etdi.

Belə bir şəraitdə NATO-nun hərbi-logistik təşəbbüsü danışıqlar prosesinə kölgə salır? Belə bir addım Rusiyanın mövqeyini daha da sərtləşdirə və danışıqlar masasını faktiki olaraq funksiyasız hala gətirə bilərmi? 

Moderator.az-a danışan Amerikada yaşayan həmyerlimiz, Xəzər Universitetinin siyasi elmlər üzrə professoru Ramiz Yunus deyib ki, Ukrayna–Rusiya münaqişəsi üzrə beynəlxalq vasitəçilik səylərinin davam etdiyi və sülh danışıqlarının aparıldığı bir mərhələdə NATO-nun Ukraynaya hərbi yardımların daha sürətli və fasiləsiz çatdırılması məqsədilə yeni logistika dəhlizinin açılması barədə qərarı regional və qlobal təhlükəsizlik gündəmində mühüm rezonans doğurmuşdur:

“Qeyd olunan təşəbbüs, formal baxımdan diplomatik proseslə ziddiyyət təşkil etməsə də, danışıqların siyasi və psixoloji mühitinə ciddi təsir göstərir. Belə ki, hərbi-logistik imkanların genişləndirilməsi Ukraynanın müdafiə dayanıqlığını artırmaqla yanaşı, tərəflər arasında mövcud olan güc balansının danışıqlar masasında əks olunmasına səbəb olur. Bu isə kompromisə əsaslanan dialoqun mürəkkəbləşməsi riskini yüksəldir.

Rusiya tərəfi NATO-nun bu addımını sülh danışıqları fonunda hərbi təzyiqin artırılması kimi qiymətləndirə və nəticə etibarilə öz mövqeyini daha da sərtləşdirə bilər. Belə bir yanaşma danışıqlar prosesinin ya uzadılması, ya da yalnız formal xarakter daşıması ehtimalını gücləndirir. Bu kontekstdə danışıqlar masasının real qərarların qəbul edildiyi platformadan daha çox siyasi legitimlik alətinə çevrilməsi riski mövcuddur”.

Professor Ramiz Yunus vurğulayıb ki, NATO isə mövcud qərarı Ukraynanın danışıqlarda daha güclü mövqedən çıxış etməsi üçün zəruri şərt kimi təqdim edir:

“Alyansın yanaşmasına əsasən, hərbi balans Ukraynanın xeyrinə dəyişmədən Rusiyanın substantiv güzəştlərə getməsi ehtimalı aşağı qiymətləndirilir. Bu baxımdan NATO sülh prosesini ləngitdiyini deyil, onun şərtlərini formalaşdırdığını hesab edir.

Yaxın perspektivdə tammiqyaslı və dayanıqlı sülhün əldə olunması ehtimalı məhdud olaraq qalır. Daha real ssenarilər qismən atəşkəs razılaşmaları, humanitar xarakterli anlaşmalar və ya münaqişənin müvəqqəti olaraq “dondurulmuş” fazaya keçməsidir.

Nəticə etibarilə, NATO-nun hərbi-logistik qərarı sülh prosesini birbaşa istisna etmir, lakin onun zamanlamasını və məzmununu əhəmiyyətli dərəcədə şərtləndirir. Mövcud mərhələdə tərəflər sülhə nail olmaqdan daha çox, sülh danışıqlarına daha üstün mövqedən daxil olmağa fokuslanmış görünürlər ki, bu da diplomatik həllin yaxın dövrdə reallaşma ehtimalını azaldır”.

Mehin Mehmanqızı