Icma.az
close
up
RU
NATO Türkiyə ilə daha güclüdür

NATO Türkiyə ilə daha güclüdür

Icma.az, Xalq qazeti saytına istinadən bildirir.

Anadolu Qərbin sərhəd ölkəsi deyil, dünya geosiyasətinin mərkəzi həlqəsidir

Bu gün NATO-ya üzvlüyünün 73-cü ildönümünü qeyd edən Türkiyə həm “soyuq müharibə” dövründə, həm də ondan sonra Şimali Atlantika İttifaqının öncül üzvlərindən biri olub. 

Türkiyə NATO-nun fəaliyyətini istiqamətləndirən əsas müttəfiqlərdən biri kimi, eyni zamanda, təkcə region üçün deyil, bütün Avro-Atlantik məkan üçün təhdid yaradan beynəlxalq terrorizmə qarşı mübarizədə  öhdəsinə düşəni layiqincə yerinə yetirir. 

Tarixə qısa nəzər salaraq oxuculara xatırladaq ki, Türkiyənin NATO-ya ilk müraciəti 1950-ci ildə olub. Amma müraciət rədd edilib. 1950-ci il mayın 14-də Demokrat Partiyasının (DP) hakimiyyətə gəlişi və iyunun 25-də Koreya müharibəsinin başlaması Türkiyənin alyansa üzv olması üçün fürsət yaratdı. Baş nazir Adnan Menderes və Prezident Cəlal Bayarın qərarı ilə 4500 nəfərlik Türkiyə qoşunu Koreyaya göndərildikdən sonra Ankara 1950-ci il avqustun 1-də ikinci dəfə müraciət etdi. Amma bu dəfə də NATO Nazirlər Şurası tərəfindən rədd edildi.

Yalnız 1951-ci ildən başlayaraq ABŞ Türkiyənin NATO-nun təhlükəsizliyi üçün tamhüquqlu üzv olmasını nəzərdən keçirməyi məqbul saydı. Çünki artan sovet ekspansionizmi səbəbindən NATO-nun cənub-şərq qanadını möhkəmləndirməyə ehtiyac vardı. Bundan başqa, Koreyada Kunuri döyüşündə türk əsgərlərinin çinlilərə qarşı qəhrəmancasına vuruşmaları, ABŞ briqadasının həyatını xilas etmələri Türkiyənin nüfuzunu artırdı. Bu amillər nəzərə alınaraq Türkiyə 1952-ci il fevralın 18-də rəsmi olaraq NATO-ya üzv qəbul olundu.

ARAYIŞ: SSRİ təhlükəsinə qarşı atılan ilk addım 1948-ci il martın 17-də Böyük Britaniya, Fransa, Belçika, Hollandiya və Lüksemburq arasında “Brüssel müqaviləsi”nin imzalanması oldu. Amma dövrün ən böyük hərbi gücünə malik  Amerika Birləşmiş Ştatlarının (ABŞ) müqavilədən kənarda qalması məqsədəuyğun hesab edilməyəndə, 1949-cu il aprelin 4-də Şimali Atlantika Müqaviləsi Təşkilatı  (NATO) yaradıldı və ABŞ bu ittifaqa daxil edildi. 1952-ci il fevralın 18-də Türkiyə Böyük Millət Məclisi Türkiyənin NATO-ya üzvlüyünü təsdiqlədi. Hazırda qurumun 32 üzvü var. Mənzil-qərargahı Brüsseldə yerləşən alyansın baş katibi Mark Ruttedir. 

Bu gün Türkiyə təkcə üzvü olduğu NATO üçün deyil, digər regional ittifaqlar üçün də strateji əhəmiyyətə malikdir. Türkiyənin həm hərbi qüdrəti, həm də geosiyasi dərinliyi NATO strategiyaları üçün əvəzolunmazdır. Yəni bu gün NATO-nu Türkiyəsiz təsəvvürə gətirmək mümkün deyil. 

Türkiyənin gücü təkcə geniş Avrasiya sərhədləri ilə deyil, həm də təsir dairəsi qurduğu coğrafiyalarla ölçülür. Bəli, qardaş Türkiyənin Qərb, Asiya və Afrika blokları arasında yerləşdiyi coğrafi mövqe regional hadisələrə çevik gözlə baxmaq imkanı verir. Bu o deməkdir ki, Türkiyə alyansın əvəzsiz üzvü və itirilməsi mümkün olmayan strateji regional gücdür. 

Son hadisələr göstərir ki, dünyamız artıq “soyuq müharibə” dövrünün institutları tərəfindən idarə oluna bilməz. BMT Təhlükəsizlik Şurası və NATO-nun özü yaranan regional münaqişələrdə “zəif sarğı, kosmetik müalicə” tədbirlərindən uzağa gedə bilmir. Uzağa getməyək, Azərbaycan, Bosniya, Fələstin, eləcə də dünyanın digər bölgələrində insanlar qırılarkən bu qurumlar vəziyyətə tələb olunan ölçüdə müdaxilə edə bilmədi. Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın BMT Baş Assambleyasında dediyi kimi, “Dünya 5-dən böyükdür”. Şübhə yoxdur ki, bu söz yaxın gələcəyin ən mühüm şüarı olacaq. 

Reallıq ondan xəbər verir ki, ABŞ Türkiyənin Qərbdən qoparaq Avrasiyaya inteqrasiya edəcəyindən qorxduğu halda, Rusiya Qara dəniz, Şərqi Aralıq dənizi və Xəzər hövzəsi strategiyaları baxımından Türkiyəni yanında görmək istəyir. Qərb yeni “Şərq problemi” yaratmağa çalışsa da, əslində, Şərqdə yeni hərbi–siyasi və iqtisadi gücdən – Türkiyədən çəkinir.

“Böyük iyirmiliy”ə daxil olan Türkiyənin regional güc olaraq Türk–İslam coğrafiyasında böyük nüfuz sahibinə, eləcə də Türk Dövlətləri Təşkilatının (TDT) aparıcı dövlətinə çevrilməsi, xüsusilə TDT üzvlərinin milli təhlükəsizlik məsələlərində sıx əməkdaşlığa başlaması, tezliklə türk–NATO-sunun yaradıla biləcəyi qlobal aktorları ciddi narahat edir. Bu gün Türkiyə nəinki NATO daxilində, hətta üzvü olmadığı alyanslarda, beynəlxalq təşkilatlarda “böyük güclər”lə eyni masa arxasında otura bilən ölkə olaraq Balkanlarda, Qafqazda, Asiya və Afrikada vasitəçi rolunu da oynayır. Ukrayna–Rusiya müharibəsinin Üçüncü Dünya müharibəsinə çevrilməsinin qarşısını almaqdan ötrü Türkiyənin atdığı addımlara bütün bəşəriyyət şahidlik etdi. 

Türkiyəni NATO daxilində güclü edən üstün xüsusiyyətlərindən biri də xarici siyasətini regional problemlərin həlli və beynəlxalq səviyyədə sabitliyin qorunması səylərinə bölə bilməsidir. Rəsmi Ankara balanslı diplomatiyası sayəsində həm əməkdaşlıq etməyi, həm də münaqişə sahələrindən uzaqlaşmağı bacarır. 

İ.HƏSƏNQALA 
XQ

Hadisənin gedişatını izləmək üçün Icma.az saytında ən son yeniliklərə baxın.
seeBaxış sayı:134
embedMənbə:https://xalqqazeti.az
archiveBu xəbər 18 Fevral 2025 11:16 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see275

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see249

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see181

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see176

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see138

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see133

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see128

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see128

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see127

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see127

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

19 Oktyabr 2025 04:02see126

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see124

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see123

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see122

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see122

“Ramiz Mehdiyevin qurduğu şəbəkənin bütün üzvləri ifşa olunacaq”

18 Oktyabr 2025 23:45see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri