Nə şiş yansın, nə kabab ... İran həm ABŞ dan sığortalanmaq, həm də nüvə dövlətinə çevrilmək istəyir

İran, Rusiya və Çin nümayəndələri iyulun 22-də Tehranda İranın nüvə proqramı ilə bağlı danışıqlar keçiriblər. Agentliyin məlumatına görə, tərəflər İran ətrafında yaranmış nüvə böhranının həlli üçün fəaliyyətlərini əlaqələndirmək və məsləhətləşmələri davam etdirmək barədə razılığa gəliblər.İran nüvə proqramı ilə bağlı razılığa gələcəkmi?

Savalan Araşdırmalar Mərkəzinin rəhbəri, siyasi şərhçi, GAMAC İdarə Heyətinin üzvü Sadiq İsabəyli Bizimyol.info xəbər portalına açıqlamasında bildirib ki, İran Rusiya və Çinlə birlikdə keçirdiyi görüş Tehranda İran adlanan ölkənin Xarici İşlər Nazirliyinin binasında keçirildi. Sadiq İsabəylinin fikrincə, bu görüşün İran tərəfindən hazırlanmış bir görüş olduğu istisna edilmir: “Bu, sadəcə bir mesaj xarakterli bir oturumdur və mesaj da bundan ibarətdir ki, İran adlanan ölkənin rəhbəri demək istəyir ki, İranın alternativ ittifaqı var və istənilən təzyiqlər qarşısında duruş gətirə bilər və heç də tək deyil. Bu da onu göstərir ki, Tehran rejimi çalışır ki, yenə də zaman qazansın və nüvə proqramı ilə bağlı öz fəaliyyətlərini dərinləşdirsin.

Qərb mediası bu gün bu məsələni gündəmə gətirib ki, İranın uranın zənginləşdirilməsi məsələsi sırf Nətənzdə və ya Fordoda olan məsələlər deyil. İran əslində kiçik miqyaslı laboratoriyaların və yeni çoxsaylı kiçik miqyaslı mərkəzlərin hazırlanması, uranın zənginləşdirilməsi işini əsasən oralarda aparır. Fordo və İsfahan görüntü xarakterlidir. Güya beynəlxalq qurumlarla koordinasiya olunmuş və onların nəzarətində aparılan bir fəaliyyət imiş kimi göstərmək üçün əsasən o layihələri formalaşdırıblar. Əslində onlar deyirlər ki, "bu da bir örtükdür və biz öz nüvə proqramlarımızın gerçəkləşdirilməsi istiqamətində uranın zənginləşdirilməsini artıq ayrı-ayrı mərkəzlərdə həyata keçiririk, bundan Qərb dövlətlərinin xəbəri yoxdur". Əgər belə bir məsələ gerçəkdirsə, bu da o anlama gəlir ki, İran bütün böhranlara baxmayaraq,

nüvə proqramını yalnız enerji və özünümüdafiə üçün istəmir. Rejim özünə regional status və güc formalaşdırmağa çalışır. Bu da Qərb dövlətləri ilə tam razılığa getməsini mmkünsüz edir.

Sadiq İsabəyli

Sadiq İsabəylinin fikrincə, İran bu gün Qərblə elə istiqamətdə danışmaq istəyir ki, hər iki tərəf bu məsələdən qazanmış olsun. Siyasi şərhçinin fikrincə, bütün təzyiqlərə baxmayaraq İran uranın zənginləşdirilməsindən vaz keçməyəcək və bu da Qərb dövlətlərinə ciddi bir çağırışdır ki, İranın siyasi hakimiyyəti bölgədə

nüvə enerjisi adı altında nüvə dövlətinə çevrilir: “İranda bunun üçün bədəllərin ödənməsinə hazır olduqlarını bildirirlər. Amma bunu edə biləcəklər, edə bilməyəcəklər. Təbii ki, bu özü ciddi nüansdır. Bu səbəbdən də Qərblə tam razılığa gəlmək mümkünsüz görünür. Çünki Qərb dövlətləri artıq İranın nüvə fəaliyyətlərinin tamamilə durdurulmasını tələb edir. Ümumiyyətlə, bu fəaliyyətlərin hər hansı bir şəkildə aparılmasına qarşıdır.

Donald Tramp bu yaxın günlərdə dedi ki, “lazım gələrsə, biz yenə də İranın nüvə mərkəzlərini bombalayarıq və tamamilə məhv edərik”. Bu da o deməkdir ki, İran bu fəaliyyəti göstərə bilməz. Amma rejim çalışır ki, özünə bir nüvə dövləti statusu qazansın və bu prosesdə bilir ki, tam razılıq olmayacaq. Amma həm də düşünür ki, "necə edək ki, qarşıdurma da yaranmasın".

İranın xarici işlər naziri Abbas Əraqçı deyir ki, “Qərblə danışıqlar, xüsusilə Amerika ilə danışıqlar o zaman başlaya bilər ki, onlar İrana qarşı yenidən savaş variantına keçməyəcəklərinə söz verməlidirlər və İrana 12 günlük savaşda vurulan xəsarətləri ödəyəcəklər”. Rejim çalışır ki, hər hansı bir ciddi qarşıdurma ehtimallarını sıfırlasın. Eyni zamanda bilir ki, tam razılıq da mümkün deyil. İstənilir ki, təslim olsun. Onlar isə buna getməyəcəklərini bildirirlər”.

Sadiq İsabəyli hesab edir ki, rejimin işi çətindir və ölkə daxilində çox ciddi böhranlarla üz-üzədir: “Həm iqtisadi, həm ideoloji, həm də siyasi cəhətdən böhrandadır. Bu da o deməkdir ki, rejim öz dayaqlarını və legitimliyini itirib”.

İradə Cəlil, Bizimyol.info