Netanyahunun valideynləri: Oğlanlarını yönəldən “canlı kompaslar” FOTOLAR

İsrailin müasir tarixində ən nüfuzlu siyasətçilərdən biri olan Benyamin Netanyahu Yaxın Şərq və qlobal siyasətdə mühüm rol oynayan simalardandır. “Bibi” ləqəbi ilə tanınan B.Netanyahu özünəməxsus ritorikası və Fələstinə qarşı sərt mövqeyi ilə seçilir.
Netanyahu xarakter etibarilə realist, strateji düşüncəli və bəzən də inadkar bir lider kimi tanınır. O, hadisələrə emosional deyil, analitik yanaşır. Təhlükəsizlik məsələlərində güzəştə meylli deyil; İsrailin varlığı onun üçün ölüm-dirim prinsipidir.
“Bibi”nin tərəfdarları onu “İsrailin qoruyucusu”, tənqidçiləri isə “avtoritar meylli siyasətçi” kimi xarakterizə edirlər. Netanyahu ictimai rəyin gücünü və medianın rolunu dərindən anlayan bir kommunikasiya ustasıdır.
İslam dünyasında isə bəzi liderlər - məsələn, Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan onu Fələstində törətdiyi dağıntı və qətliamlara görə alman faşistlərinin lideri olmuş Adolf Hitlerə bənzədir.
Onun siyasi fəlsəfəsinin mərkəzində İsrailin təhlükəsizliyinin təminatı dayanır. Netanyahu “iki dövlətli həll” ideyasına ehtiyatla yanaşır, Fələstinlə danışıqlarda hər zaman güc balansını qorumağa çalışır.
Daxildə isə iqtisadiyyatın liberallaşdırılması, texnologiya və innovasiyaların inkişafı, eləcə də beynəlxalq investisiyaların cəlbi onun əsas prioritetlərindəndir.
Benyamin Netanyahu beynəlxalq səviyyədə ziddiyyətli, lakin təsirli bir fiqurdur. Onun ABŞ-la münasibətləri tarixən yaxın olub. Xüsusilə respublikaçı prezidentlərlə (məsələn, Donald Tramp dövründə) Tel-Əviv Vaşinqtonla sıx əməkdaşlığa nail olub.

Onun təşəbbüsü ilə İsrail bir sıra ərəb ölkələri - BƏƏ, Bəhreyn, Mərakeş və Sudanla — “Abraham Razılaşmaları” çərçivəsində diplomatik münasibətlər qurub. Bu, Yaxın Şərqdə tarixi dönüş nöqtəsi sayılır.
Bununla belə, Avropa İttifaqı və BMT kimi qurumlarda Netanyahunun Fələstin siyasəti tez-tez tənqid olunur.
Analitiklər deyirlər ki, B.Netanyahu siyasi mübarizəni şahmat oyunu kimi aparır: hər gedişi əvvəlcədən planlaşdırır, opponentlərini zəiflətmək üçün həm daxili, həm də beynəlxalq arenada taktiki addımlar atır. O, koalisiyaların dağılmasından qorxmur, çünki böhranı öz siyasi gücünü bərpa etmək üçün vasitə kimi görür.
Bu xüsusiyyət onu İsrailin həm ən güclü, həm də ən çox mübahisə doğuran liderlərindən birinə çevirib.
Amma onun şəxsiyyəti yalnız seçki kampaniyaları, hökumət qərarları və diplomatik manevrlərlə izah edilmir. Onun üçün formalaşmış baxışların, ideoloji mövqelərin, nəsildən-nəsilə ötürülən dəyərlərin kökünü anlamaq üçün valideynlərinə də baxmaq faydalıdır. Bəs onlar kimdirlər?
Modern.az saytı "Liderlərin valideynləri" rubrikasında bu dəfə Benyamin Netanyahunun ata-anasından bəhs edir.
Benyamin Netanyahu Yaxın Şərqin mürəkkəb mozaikasında sabitlik və dəyişiklik arasında dayanan bir siyasətçidir. Onun xarakteri və mövqeyi İsrailin indiki və gələcək kursunu müəyyənləşdirməkdə həlledici rol oynayır. “Bibi” həm qlobal siyasətin formalaşmasında iştirak edən bir strateq, həm də öz millətinin maraqlarını sərt şəkildə qoruyan bir liderdir.
İsrail siyasətində “Netanyahu dövrü” hələ uzun illər xatırlanacaq - həm nailiyyətləri, həm də yaratdığı mübahisələrlə. Benyamin İsrail dövləti qurulandan bir il sonra - 1949-cu ildə doğulub. Tel-Əvivdə anadan olmuş Netanyahu İsrailin müstəqillikdən sonra doolmuş ilk Baş naziridir.

“Bibi”nin atası Benzion Netanyahu 1910-cu ilin martında Polşanın paytaxtı Varşava şəhərində doğulub. Onun əsl soyadı Mileуkovskidir. Benzion Mileykovskinin ailəsi 1920-ci ildə Fələstinə köç edib. Burada onun atası (Benyamin Netanyahunun babası) ailənin yeni soyadını qəbul edib. Netanyahu sözü "Tanrı tərəfindən verilmiş" kimi tərcümə olunur.
Benzion Netanyahu Yerusəlim Yəhudi Universitetini bitirib. O, yəhudi tarixçisi, ensiklopediyaçısı və ortaəsrşünas alim kimi tanınıb.
Benzion Netanyahu 1950-ci və 1960-cı illərin ortaalrında ABŞ-ın Kolorado ştatındakı Denver Universitetində tarix və ibrani ədəbiyyatı kafedralarının professoru, Nyu-York ştatındakı Kornell Universitetində semit dilləri və ədəbiyyatı kafedrasının müdiri vəzifələrində çalışıb, yəhudi xalqının tarixi üzrə mütəxəssis olub. Eyni zamanda, 10 ildən çox müddət ərzində İbrani Ensiklopediyasının baş redaktoru işləyib. Akademik karyerası ərzində ABŞ və İsrail arasında tez-tez səyahət edib. O, akademik dairələrdə İspaniyadakı yəhudiləri hədəf alan orta əsr inkvizisiyası ilə bağlı tədqiqatları ilə daha çox tanınırdı. Benzion Netanyahu həmçinin yəhudi dövlətinin yaradılmasına dəstək vermək üçün ABŞ-da lobbiçilik hərəkatının fəallarından olub.
Netanyahu ailəsi bir neçə il (1956–1958 və 1963–1967) ABŞ-da yaşayıb. Benyamin orta məktəbi həmin dövrdə ABŞ-da bitirib.
Benzion Netanyahu uzun müddət yəhudi dövləti uğrunda mübarizəyə yönəlmiş barışmaz revizionist sionist hərəkatının üzvü olub. O, hərəkatın aparıcı simalarından olan Zeo Jabotinskinin şəxsi katibi də işləyib. "Haaretz" qəzeti vaxtilə Benzion Netanyahunu siyasətçinin "ideoloji kompası" adlandırıb. O, İordan çayının hər iki tərəfində yəhudi dövlətinin yaradılmasını müdafiə edirdi.

Benzion Netanyahu 1944-cü ildə Fələstində tanış olduğu Silya Seqalla ailə həyatı qurub. Cütlüyün üç oğlu dünyaya gəlib: Conatan (1946), Benyamin (1949) və İdo (1952).
Benzion Netanyahunun ideologiyası və tərcümeyi-halı oğlunun – Benyaminin siyasətində izlər qoyub. O, qədim yəhudi tarixini, diasporun travmasını və İsrailin təhlükəsizliyini daim ön planda tuturdu. Benyamin atasını “Tarixi bilməyənlər indiki vaxtı anlaya bilməz, indiki vaxtı anlamayanlar gələcəyi görə bilməzlər” sözləri ilə xatırlayır.

Bu xəbər ilə bağlı

Makronun valideynləri: Emmanuel Bricitə aşiq olanda şoka düşmüşdük! - FOTOLAR

Benzion Netanyahunun siyasət və tarix yanaşmasında “yəhudi dövləti”, “yəhudi kimliyi” və “yəhudi dövlətinin təhlükəsizliyi” kimi konseptlər ön planda olub. Bu konseptlər oğlu Benyaminin sadalanan mövzulara necə yanaşmasını anlamaqda açar rolunu oynayıb.

Benzion Netanyahu 2012-ci ildə 102 yaşında Qüds şəhərindəki evində vəfat edib.

Benzion Netanyahunun anası Silya Seqal 1912-ci ildə Fələstində doğulub. Silya Seqalın valideynləri Litva və Polşa köklü yəhudilər idi. Sonradan ABŞ-ın Minesota ştatına mühacirət etmiş, ardınca Fələstinə köçmüşdülər.
Silya Seqalın İngiltərənin paytaxtı Londondakı institutda hüquq üzrə təhsil aldığı qeyd edilir.
Lakin o, üç oğlunu böyütmək üçün karyerasından imtina edib. Silya Seqalın əsas işi ailə və övladların tərbiyəsi olub.

O, övladlarının formalaşmasında təsirli rol oynayıb. Oğlu Benyamin həmişə anasının dil, tələffüz və dünyagörüşü baxımından oğullarına tərbiyəsini xatırlayır.

Silya Seqalın kökləri və təhsili, yəhudi diasporu ilə əlaqəsi Benyamin Netanyahunun ABŞ-da və İsraildə təhsil almasına, ingilis dilində sərbəst danışmasına və Qərb auditoriyası ilə ünsiyyət qurmasına zəmin yaratmışdı. O, oğlunun İsrailin təhlükəsizlik strategiyasına yanaşmasına da bilavasitə təsir göstərib.
Silya Seqal 2000-ci ildə vəfat edib.

Valideynlər yalnız bioloji olaraq deyil, ideoloji olaraq da övladlarına bir miras aktı təqdim ediblər - yəhudi dövlətçiliyi anlayışı.

Beləliklə, valideynləri - Benzion və Silya Netanyahular Benyamin Netanyahu və qardaşlarının baxışlarının, ideologiyasının, məziyyətlərinin və hətta siyasətinin əsas bünövrə daşıdırlar.
Qeyd edək ki, Benyaminin böyük qardaşı Conatan Netanyahu 1976-cı ildə Uqandanın Enteba şəhərində 100 yəhudinin girov götürüldüyü Air France təyyarəsinin azad edilməsi əməliyyatına rəhbərlik edərkən öldürülüb. O, İsrail Xüsusi Təyinatlı Qüvvələrinin komandiri idi.
Baş nazirin kiçik qardaşı İdo hazırda ABŞ-da həkim və dramaturq kimi çalışır.
Ailənin ortancıl oğlu Benyamin 1967-ci ildən 1972-ci ilə qədər İsrail Müdafiə Qüvvələrində xidmət edib. Hərbi xidmətdən sonra 1972-ci ildən 1976-cı ilə qədər ABŞ-ın Massaçusets Texnologiya İnstitutunda (MIT) təhsil alıb. 1975-ci ildə memarlıq üzrə bakalavr dərəcəsinə, 1976-cı ildə isə MBA dərəcəsinə yiyələnib. O, həmçinin MIT və Harvard Universitetində siyasi elmlər üzrə təhsil alıb.
B.Netanyahu 1976-cı ildən 1978-ci ilə qədər beynəlxalq Boston Consulting Group şirkətində çalışıb. Daha sonra İsrailə qayıdıb və orada mərhum böyük qardaşının şərəfinə Conatan İnstitutu adlandırdığı Beynəlxalq Terror Problemləri İnstitutunu təsis edib.
1980-ci ildən 1982-ci ilə qədər Qüdsdəki Rim Industries şirkətində yüksək vəzifə tutub.
1982-ci ildə Netanyahu Vaşinqtondakı İsrail diplomatik missiyasının rəhbərinin müavini təyin edilib. Cəmi iki il sonra o, İsrailin BMT-dəki daimi nümayəndəsi olub və bu vəzifəni 1988-ci ilə qədər daşıyıb.
1988-ci ildə İsrailə qayıdan “Bibi” hakim Likud partiyasının üzvü olaraq ilk dəfə ölkə parlamenti olan Knessetə seçilib. O, həmçinin xarici işlər nazirinin müavini olub və bu vəzifəni 1991-ci ilə qədər tutub. 1993-cü ildə isə Likud partiyasının lideri seçilib.

1990-cı illərin sonlarında İsrail isteblişmentinin müəyyən dairələrində Benyamin Netanyahuya qarşı düşmənçilik çox güclü idi. Atası isə oğlunun siyasi rəqibləri tərəfindən praktik olaraq bir şeytan hesab olunurdu.
1996-cı ildə Baş nazir seçkilərində Benyamin Netanyahu səslərin 50,49%-ni qazandı. 1999-cu ildə növbədənkənar seçkilər keçirilib və “Bibi” məğlub olub.

Baş nazir və Likud partiyasının lideri vəzifəsindən ayrıldıqdan sonra B.Netanyahu müxtəlif şirkətlərdə yüksək texnologiyalı məsləhətçi kimi çalışıb.
2002-ci ilin oktyabrında Netanyahu siyasətə qayıdıb və Likud lideri Ariel Şaronun yaratdığı koalisiya hökumətinə qoşulub. 2002-2003-də İsrailin xarici işlər naziri vəzifəsində çalışıb.
2003-2005-də maliyyə naziri olub. O, A.Şaronun Qəzza zolağından ayrılmaq qərarına etiraz olaraq istefa verib. Şaron tezliklə Likud-dan çıxarılıb və Netanyahu partiya rəhbərliyini öz üzərinə götürüb. 2005–2009-da parlamentdə müxalifət lideri olub.
2009-2021-ci illərdə ikinci dəfə İsrailin Baş naziri vəzifəsini tutub,
2022-ci ilin sonunda Netanyahu üçüncü dəfə İsrail hökumətinə rəhbərlik etməyə başlayıb və bu günə kimi Baş nazir postunda çalışır. 2022-ci ilin dekabr ayında Netanyahu İsrail tarixinin ən ifrat sağçı və dini hökumətini hakimiyyətə gətirib.
2023-cü ildə İsrail ilə Fələstinin HƏMAS hərəkatı arasında yeni müharibə başlayıb və hazırda tərəflər arasında formal atəşkəs rejimi hökm sürür.

Benyamin Netanyahu üç dəfə evlənib və üç övladı, nəvələri var.

İlk həyat yoldaşı Miriam Veizmann idi. Onlar 1970-ci illərin ortalarında evləniblər və bir neçə il sonra boşanlblar. Cütlüyün Noa (1978-ci il təvəllüdlü) adlı bir qızı dünyaya gəlib.

Netanyahunun ikinci həyat yoldaşı Fleur Cates idi. Onlar 1981-ci ildən 1988-ci ilə qədər evli olublar.

1991-ci ildə B.Netanyahu Sara Ben-Artzi ilə evlənib. Cütlüyün iki oğlu var: Yair (1991-ci il təvəllüdlü) və Avner (1994-cü il təvəllüdlü).
 

Ə.Qafarlı