Icma.az
close
up
RU
Ozon dəliyindən buz nüvələrinə: Antarktida araşdırmaları niyə bu qədər vacibdir?

Ozon dəliyindən buz nüvələrinə: Antarktida araşdırmaları niyə bu qədər vacibdir?

Qaynarinfo saytından alınan məlumatlara görə, Icma.az xəbər verir.

Hazırda Antarktidadakı elmi tədqiqatların əsas diqqət mərkəzində iqlim dəyişikliyi dayanır. Ağ qitə, qlobal dövrlərdəki dəyişiklikləri anlamaq üçün mühüm bir göstəricidir. Unikal və həssas ekosistemə malik olan Antarktida ekstremal iqlimi səbəbindən qlobal iqlim və atmosfer dəyişikliklərinə qarşı son dərəcə həssasdır. Bundan əlavə, insan təsirinin nisbətən az olduğu bir bölgə kimi, təbii sistemlərin proseslərini və reaksiyalarını araşdırmağa imkan yaradır.

Qayanrinfo "The Conversation"a istinadən xəbər verir ki, Antarktidanın coğrafi mövqeyi, planetin başqa yerlərində aparılması mümkün olmayan elmi araşdırmaları reallaşdırmağa şərait yaradır. Bunun bir nümunəsi Günəş aktivliyinin Yer kürəsinin maqnit sahəsinə təsirini araşdıran kosmik hava tədqiqatlarıdır. Bu araşdırmalar mühüm əhəmiyyət daşıyır, çünki Yer kürəsinin maqnit sahəsi rabitə sistemləri, texnologiya, infrastruktur və hətta insan sağlamlığına təsir edə bilər.

Hazırda Antarktida tədqiqatlarında təxminən 30 fərqli ölkədən alimlər iştirak edir. Lakin bu tədqiqat bazaları daha geniş bir elmi icmaya xidmət göstərir. Antarktida araşdırmalarında əməkdaşlıq əsas amillərdən biridir, çünki əksər elmi sahələr təcrid olunmuş şəraitdə aparılır. Üstəlik, burada lojistik çətinliklər və məhdud resurslar da nəzərə alınmalıdır.

Antarktidadakı əsas elmi kəşflər

Antarktida araşdırmalarının ən böyük elmi nailiyyətlərindən biri 1985-ci ildə Böyük Britaniyanın "British Antarctic Survey" təşkilatından alimlər tərəfindən ozon dəliyinin kəşf edilməsidir. Bu kəşf ozonu məhv edən xloroflorokarbonların (xlor, flüor və karbonun tərkibində olduğu sintetik kimyəvi birləşmələr) mərhələli şəkildə istifadədən çıxarılmasını nəzərdə tutan "Monreal protokolu"nun qəbul edilməsinə səbəb olub. Nəticədə, ozon təbəqəsinin tədricən bərpa olunmasına nail olunub.

Antarktidadakı ikinci mühüm tədqiqat isə buz nüvələrinin köməyi ilə keçmiş iqlim şəraitinin öyrənilməsidir. Buz nüvələri atmosferin keçmiş dövrlərdəki vəziyyəti haqqında dəyərli məlumatlar saxlayan hava qabarcıqları ehtiva edir. Ən önəmlisi isə buz nüvələri təxminən 1,2 milyon il geriyə gedən fasiləsiz və detallı məlumat təqdim edir. 

Keçmiş iqlim dəyişiklərini və Yer kürəsinin bu dəyişikliklərə reaksiyasını başa düşmək, gələcək iqlim dəyişikliklərini proqnozlaşdırmaq üçün vacibdir. Bu, insan fəaliyyəti ilə bağlı iqlim dəyişikliyindən irəli gələn təhlükələrin dərk edilməsi baxımından da əhəmiyyət daşıyır.

Antarktida tədqiqatlarının çətinlikləri

Antarktida araşdırmalarının qarşılaşdığı üç əsas çətinlik var: uzaqlıq, soyuq iqlim və gün işığı şəraiti.

Bu qitədə tədqiqat sahələrinin uzaq olması, ora səfərləri çətinləşdirir. Antarktidadakı tədqiqat bazaları arasında böyük məsafələr var. Buna görə də, elmi tədqiqatların aparılması ciddi lojistik planlaşdırma və əməkdaşlıq tələb edir. Məsələn, Antarktidadakı "SANAE IV" bazasında çalışan Yohannesburq Universitetinin geoloqları sahə tədqiqatları üçün həftələrlə nümunə toplayır, qarlı ərazilərdə uzun məsafələr qət edir və ekstremal hava şəraitində çalışır.

Bundan əlavə, temperaturun aşağı olması da ciddi çətinlik yaradır. Əksər elmi fəaliyyətlər temperaturun nisbətən dözümlü olduğu yay aylarında (dekabr-fevral) həyata keçirilir. Antarktidaya dəniz yolu ilə giriş isə dəniz buzlarının miqdarı və qalınlığı ilə məhdudlaşır, bu da yay mövsümünü tədqiqatlar üçün qısa müddətli bir imkan halına gətirir.

Sonuncu çətinlik isə gün işığı rejimidir. Yay aylarında 24 saat gün işığı mövcud olsa da, bu şərait yalnız məhdud müddət ərzində davam edir.

Antarktida və qlobal ekosistemlər

Antarktida qlobal ekosistemlərlə sıx bağlıdır və onların formalaşmasına əhəmiyyətli təsir göstərir. Məsələn, iqlim dəyişikliyi Antarktidadakı buzlaqların sürətlə əriməsinə səbəb ola bilər. Bu buzlar okeana qarışdıqda, dəniz səviyyəsinin qalxmasına və qlobal okean cərəyanlarında pozulmalara yol aça bilər. Okean cərəyanlarındakı bu dəyişikliklər, okean ekosistemindəki qida zəncirini də ciddi şəkildə təsir edə bilər.

İqlim dəyişikliyi kontekstində dəniz səviyyəsinin yüksəlməsi qlobal miqyasda cəmiyyətlər üçün ciddi təhlükə yaradır. Buna görə də, cəmiyyətlərin uyğunlaşması və risklərə qarşı davamlılıq əldə etməsi üçün bu təsirlərin araşdırılması həyati əhəmiyyət daşıyır.

Antarktida tədqiqatları, iqlim dəyişikliyinin Yerdə necə təsir göstərəcəyini daha yaxşı anlamağa və bu dəyişikliklərə uyğunlaşmaq üçün strategiyalar hazırlamağa kömək edən vacib bir elmi sahədir.

Aydın

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:128
embedMənbə:https://qaynarinfo.az
archiveBu xəbər 23 Mart 2025 16:04 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see263

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see236

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see179

Trampdan sonra Vens də İsrailə gedir

18 Oktyabr 2025 16:58see176

Gürcüstandan çıxarılan Azərbaycan vətəndaşlarının sayı açıqlanıb

18 Oktyabr 2025 20:59see169

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see168

“Xocalı Balı” ilk dəfə bal yarmarkasında alıcılara təqdim olunub REPORTAJ

18 Oktyabr 2025 14:09see153

Qızıl altı min dollara qədər bahalaşa bilər

18 Oktyabr 2025 15:58see152

Abakar Abakarov İstanbulda ölü tapıldı

18 Oktyabr 2025 19:41see136

Azərbaycanın “AI 92” markalı benzini idxal və ixrac etdiyi ölkələr SİYAHI

18 Oktyabr 2025 17:24see133

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see132

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see130

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see126

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see126

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see123

Ferhat Göçer Bakıda!

18 Oktyabr 2025 17:07see123
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri