Özü zırramadırsa, elə bilir, hamı zırramadır

Aqşin Yenisey

"Mən niyə kiminsə yazdığı romanı, hekayəni oxumalıyam, nə verəcək mənə?"

Dünən belə bir yekəxana sual verdilər.

Ədəbiyyat, xüsusilə roman oxucuya insan ceşidləri təqdim edir. Ədəbiyyat oxumayan adam insanlığı özüylə məhdudlaşdırır. Özü zırramadırsa, elə bilir, hamı zırramadır. Özü mübarəkdirsə, elə bilir, hamı mübarəkdir.

Ədəbiyyat oxuyan adam isə çeşid-çeşid, növbənöv insan tipləri tanıyır. İnsanlığı ağ-qara görmür, rəngli görür. İnsanlığı rəngli görə bilən özünün də, başqalarının da həyatını rahatlaşdırır. Anlayır ki, o, özü kimi olduğu kimi, başqası da başqası kimi olmalıdır.

Azərbaycanda iş yerlərində, ailədə, dostluq münasibətlərindəki boğuşmaların səbəbi insanlarımızın yalnız praktik, "çörəkli" kitabları oxumalardır.

Roman oxumadıqları üçün insanlarımız başqasının başqası kimi ola bilməsini qəbul edə bilmir, istəyir ki, ünsiyyətdə olduğu adam onun özü kimi olsun.

Çünki insanı ölçə biləcəyi yeganə ölçü vahidi özüdür.

Ədəbiyyat sizə özünüzü tanıtmır, heç bir romanda özünüzü axtarmayın. Ədəbiyyat sizə başqasını tanıdır. Biz başqasını tanıyaraq kim olduğumuzu özümüz üçün aydınlaşdırırıq. Başqası önümüzdəki güzgüdür, ona baxıb özümüzün nə gündə olduğumuzu görürük.

Yuxarıdakı sualın doğru deyilişi, əslində, belədir: "Mən niyə başqalarını tanımalıyam?"

Tanımasan, bütün ömrün qarşılaşdığın və mütləq sənə oxşamasını israr etdiyin insanlarla didişmələrdə keçəcək.

Başqalarını tanımasan falçıları, pornopsixoloqları, yaşam koçlarını zadı tanıyacaqsan.

Vaxtında 15-20 manat verib oxumadığın roman sonra sənə çox baha başa gələcək. Özün bilərsən.