Pezeşkianın ən zəif bəndi: Zərif niyə istefa verib?

İranın vitse-prezidenti Məhəmməd Cavad Zərif istefa vermək niyyətində olduğunu açıqlayıb. ABŞ-la dialoqun tərəfdarı kimi şöhrət qazanmış siyasətçi izah edib ki, bu qərar islahatçı prezident Məsud Pezeşkianın komandasına davamlı təzyiqlərdən qaçmaq üçün verilib.

Cənab Zərif uzun müddətdir ki, vitse-prezidentin fikirlərinin milli birliyi təhdid etdiyini deyən iranlı mühafizəkarların tənqid hədəfinə çevrilib, çünki İslam Respublikasının Ali rəhbərliyi bütün əsas məsələlərdə, xüsusən də ABŞ-la danışıqlarda vahid İran mövqeyini təmin etməyə çalışır. Üstəlik, Zərifin övladlarının Amerika pasportuna sahib olması da onun hökumətdən getməsində rol oynaya bilər.
Reyting.az xəbər verir ki, bu barədə “Kommersant” yazıb.
Rusiya nəşrinin təhlilində qeyd olunur:
Məhəmməd Cavad Zərif istefa vermək niyyətini “X” sosial şəbəkəsində izah edib. Onun sözlərinə görə, İran məhkəmə sisteminin rəhbəri Qulamhüseyn Mohseni-Ejei onu bu zərurətə inandırıb.
“Ölkədə mövcud vəziyyəti qeyd edərək, o, hökumətə daha çox təzyiq göstərməmək üçün mənə universitetdə işləməyi tövsiyə etdi”, - deyə islahatçı siyasətçi qeyd edib. Mən ona və bütün xalqın xidmətçilərinə ən xoş arzularımı bildirirəm”.
Cənab Zərif 2024-cü il avqustun 1-də vəzifəyə gəldikdən sonra böhtan və təhdidlərlə üzləşdiyini xatırlatmayıb.
İranın vitse-prezidenti parlamentin (birpalatalı qanunverici orqanın) iqtisadiyyat və maliyyə naziri Əbdülnasir Hemmətinin vəzifədən getməsindən bir gün sonra istefa verdiyini açıqlayıb. Nazir İran rialının məzənnəsinin sürətlə aşağı düşməsində günahlandırılıb. Tehranın müxalif media orqanlarının qeyd etdiyi kimi, milli valyuta 2024-cü ilin sentyabrından bəri 50 faizdən çox dəyər itirib. İran Beynəlxalq kanalı qeyd edir ki, onun çökməsi davamlı yüksək inflyasiya ilə birlikdə iranlıların həyat səviyyəsinə nəzərəçarpacaq dərəcədə təsir edib.
Cənab Zərifin istefasının səbəbləri o qədər də aydın deyil. O, sonuncu dəfə vitse-prezident vəzifəsindən istefa ərizəsini avqustun 11-də verib. Həmin vaxt o, bu addımını Nazirlər Kabinetinin yeni tərkibinin formalaşdırılması üzrə məşvərət şurasının rəhbəri kimi öz işindən narazılığı ilə izah edib. Lakin sonda cənab Zərif vitse-prezident postunda qalıb.
Amwaj.media portalının siyasi mənbəsi izah edib ki, müəyyən bir “yüksək vəzifəli məmur” bu yaxınlarda prezident Məsud Pezeşkianla şəxsi görüşü zamanı strateji məsələlərə cavabdeh olan vitse-prezidentin istefaya getməsinin vacibliyinə inandırıb. Həmsöhbət icra başçısının diqqətini İran qanunvericiliyinin guya cənab Zərifin dövlət qulluğunda olmasına imkan verməyən bəndlərindən birinə çəkib. Bu, yaxın qohumlarının ikili vətəndaşlığı olan şəxslərin İranda rəhbər vəzifələrdə işləməsinə qadağadır.
Tənqidçilər dəfələrlə cənab Zərifi övladlarının ABŞ pasportlarına sahib olmasına icazə verməkdə ittiham ediblər.
Cənab Zərifin ictimai fəaliyyətində də ciddi qarşıdurma potensialı var idi. Bu ilin yanvarında Davos forumunun kənarında çıxış edən vitse-prezident deyib ki, İslam Respublikası hökuməti hicabın olmaması milli qanunlara zidd olsa da, başlarını örtmədən küçəyə çıxan iranlı qadınlara təzyiq etməmək qərarına gəlib. “Biz düzgün istiqamətdə hərəkət edirik. Cənab Zərif islahatçı hökumətin mövcud qaydaları liberallaşdırmaq cəhdi haqqında deyib: “Bu kifayət deyil, lakin bu, düzgün istiqamətdə atılan addımdır”.
Davos çıxışına cavab olaraq Məclisin milli təhlükəsizlik komitəsi cənab Zərifin vəzifəsindən uzaqlaşdırılmasını tələb edib. Millət vəkilləri izah ediblər ki, beynəlxalq təzyiqlər altında İran cəmiyyətinin “fikirdə, sözdə və əməldə birlik və bütövlüyə ehtiyacı var”, cənab Zərifin sözləri isə ölkəni parçalayır və millətin maraqlarına ziddir.
Xatırladaq ki, İranın hazırkı prezidentinin komandasına qarşı əsas şikayət onun nüvə proqramı ilə bağlı ABŞ-la razılığa gəlmək istəyidir.
Ali lider Əli Xamnəinin başçılıq etdiyi mühafizəkarlar əmindirlər ki, hazırkı şəraitdə danışıqlar prosesi mümkün deyil, islahatçılar, o cümlədən Məsud Pezeşkian və Məhəmməd Cavad Zərif Vaşinqtonla dialoqun zəruri olduğuna inanırlar.
Qurum daxilində fikir ayrılıqlarının olduğunu bu yaxınlarda Məsud Pezeşkian özü açıqlayıb. “Düşündüm ki, (amerikalılarla - “Kommersant”) dialoqa girmək daha yaxşıdır, lakin Ali Rəhbər dedi ki, biz ABŞ-la danışmayacağıq, - deyə İran prezidenti bildirib. Mən bəzi inanclara malik ola bilərəm, amma Ali Rəhbər istiqaməti müəyyən edəndə biz buna uyğunlaşmalı və düzgün yolu tapmalıyıq”.
Y. QACAR