Psixoloqlar müdrik olmağın nə demək olduğunu izah ediblər...

...Müdriklik ənənəvi olaraq insan inkişafının ən yüksək forması kimi qəbul edilir. Bununla belə, uzun saqqallı ağsaqqalların və fəlsəfi mütəfəkkirlərin mədəni obrazlarına baxmayaraq, bu anlayışın dəqiq tərifi çətin olaraq qalır.

SİA-nın məlumatına görə, bu barədə Psychology Today yazır.

Alimlər razılaşırlar ki, müdriklik metakoqnitiv prosesdir - bir növ "düşüncə daxilində düşüncə"...

O, sadə məntiqdən və ya faktiki bilikdən kənara çıxır, onları ardıcıl bütövlükdə birləşdirir. Bəzi tədqiqatçılar hesab edirlər ki, müdriklik sağlam düşüncənin daha dərin, daha ümumiləşdirilmiş formasıdır, ömür boyu yığılır və müxtəlif vəziyyətlər arasında əlaqələri görmək qabiliyyətidir.

Müdrikliyi təyin etmək üçün müxtəlif yanaşmalar var. Məsələn, alman psixoloqu Paul Baltes və onun həmkarları faktiki və prosessual biliyi, konteksti nəzərdən keçirmək bacarığını və qeyri-müəyyənliyi onun əsası kimi tanımaq qabiliyyətini müəyyən etdilər.

Digər anlayışlar müdrikliyin inkişafı üçün şərait kimi empatiya, emosional təcrübə, əxlaqi dəyərlər və hətta keçmiş iztirabların rolunu vurğulayır.

Sual qalır: müdriklik universaldır, yoxsa konkret sahələrlə məhdudlaşır?

Bir sıra nəzəriyyələrə görə, insan bəzi hallarda müdrik ola bilər, digərlərində isə yox.

Bu halda müdriklik tənqidi təfəkkür anlayışına daha yaxındır - bilik sahəsindən asılı olmayaraq tətbiq oluna bilən prosesdir. Tədqiqatçılar qnoseoloji anlayışı - biliyə, onun mənbələrinə və məhdudiyyətlərinə şüurlu münasibət - müdriklik və tənqidi düşüncə arasında əsas əlaqə kimi müəyyən edirlər.

Bu anlayış bizə daha əsaslı qərarlar qəbul etməyə imkan verir və müdriklik dediyimiz şeyin əsasını təşkil edir.

Nazlı Almuradova