Qazaxıstanın utopik BTC planı Ekspert kəmərlə 20 mln. ton qazax nefti daşınmasını real saymır AzPolitika onlayn siyasiictimai qəzet

Qazaxıstanın Bakı-Tbilisi-Ceyhan kəməri ilə neft daşımalarını bu ilki 1,5 mln. tondan 20 mln. tonadək artırması perspektiv plandır. Yəni onun reallaşması nə 2025-ci, nə də 2030-cu ilə hesablanmayıb. Çünki bununla bağlı nəinki detallı bir plan işlənilməyib, heç reallığa yaxın masanın üzərində “yol xəritəsi” belə mövcud deyil”.

“AzPolitika” xəbər verir ki, bunu Neft Araşdırmaları Mərkəzinin rəhbəri İlham Şaban Qazaxıstan hakimiyyətindən bu barədə verilən açıqlamaları şərh edərkən bildirib.

Xatırladaq ki, Qazaxıstanın energetika naziri Almasadam Satkaliyev parlamentin iclasında keçirilən hökumət saatı zamanı Bakı-Tbilisi-Ceyhan (BTC) boru kəməri ilə neft ixracını artırmaq üçün iddialı planları təqdim edib. Planda BTC marşrutu Qazaxıstan neftinin nəqli üçün ən perspektivli istiqamətlərdən biri hesab olunur.

“Bu istiqamətdə Qazaxıstan neftinin tədarük həcminin inkişaf etdirilməsinə və sistemli şəkildə artırılmasına həm Qazaxıstan, həm də Azərbaycan tərəfindən maraq var. Bu il üçün BTC vasitəsilə 1,5 milyon ton həcmində Qazaxıstan neftinin tədarükü planlaşdırılır. Bu marşrut üzrə tədarükün ildə 20 milyon tona qədər artırılması perspektivləri öyrənilir”, - deyə Qazaxıstanın energetika nazirinin hesabatında qeyd olunur.

İlham Şaban isə vurğulayıb ki, Qazaxıstanın hansı mənbələrin resursu hesabına həmin 20 mln. ton nefti “tapıb” Xəzərin o tayına göndərmək fikrində olduğu məlum deyil. Onun sözlərinə görə, buna mane olacaq kifayət qədər obyektiv səbəblər var: “Əslində 20 mln. ton nefti göndərməyə hazırkı dəmir yolu infrastrukturunun heç imkanı da yoxdur. Demək, haradasa 700 kilometr uzunluğunda yeni neft kəməri çəkmək lazımdır. Onu layihələndirmək, maliyyəsini tapmaq və tikmək - təqribən 3 il zaman tələb edir. Qazaxıstan onu Xəzərin şimal-şərqindəki Eskene terminalından Kurık terminalına çəkmək istəyir. Demək, həm Eskenede yeni terminal tikilməlidir, həm də Kurıkda. Xatırladım ki, hazırda Qazaxıstan nefti Azərbaycana Aktau terminalından daşınır, Kurık isə Aktaudan cənubdakı körfəzdə yerləşir”.

İ.Şaban bildirir ki, hazırda tankerlərlə Xəzər üzərindən 12 mln. tona qədər neft daşımaq münkündür. “Demək, sözügedən həcmə çatmaq üçün əlavə tankerlər tikilməli, köhnələri isə nəqletmənin stabilliyini saxlamaq üçün yenilənməlidir”, - o əlavə edib.

Ekspert onu da qeyd edir ki, Azərbaycan sahilində Xəzərin o tayından nefti qəbul etmək üçün infrastrukturun gücü 7 mln. tona yaxındır, deməli, onu da 3 dəfə artırmaq lazımdır: “Hazırda BTC ilə 23 mln. tona yaxıb Azərbaycan nefti nəql edilir. Qazaxıstan tərəfində bütün işlər görülüb qurtarana qədər bizim neftin həcmi təqribən 20 mln. tonadək azala bilər. Demək, yarıbayarı qarışdırıldıqda artıq onun keyfiyyəti “Azeri Light” deyil, “Kebco” (kükürd faizi nisbətən yüksək) olacaq və qiyməti də aşağı...”

İlham Şaban vurğulayır ki, belə kommersiyanın bizim marağımıza yaxın beşillikdə cavab verməsi çətin məsələdir. “Yəni rəsmi Astananın səsləndirdiyi məsələnin reallaşması yaxın gələcəyin işi deyil”, - o əlavə edib.

Rasim Əliyev

“AzPolitika.info”