Qədim Çin Fəlsəfəsindən Müasir Pangeyizmə: İnsanlıq, Əxlaq və Kainat Birliyi

Tarix boyu böyük mütəfəkkirlər insan həyatının məqsədi, cəmiyyətin quruluşu və kainatla əlaqəmiz barədə suallar veriblər. Çin filosofu Konfutsi (e.ə. 551–479) və müasir dövrün ruhani-fəlsəfi axını olan Pangeyizm, zaman fərqinə baxmayaraq, bu suallara bənzər cavablar verir. Onların ortaq nöqtəsi insanın kamilliyə gedən yolunun daxili əxlaqdan, təbiətə hörmətdən və ədalətli rəhbərlikdən keçdiyini göstərmələridir.

1. İnsan və Kainatın Müqəddəs Bağlantısı

Konfutsi deyirdi:
“Göyün iradəsini anlamaq üçün insan özünü düzəltməlidir.”
Ona görə insan və təbiət (göy) arasında qarşılıqlı ahəng mövcuddur.

Pangeyizmdə bu fikir belə ifadə olunur:
“Yaradanın iki müqəddəs kitabı var: İNSAN və KAİNAT.”

Burada da kainat və insan arasında müqəddəs, ayrılmaz bir bağ vurğulanır. Hər iki təlim bizə öyrədir ki, insan özü ilə harmoniyada yaşamadıqca, dünya ilə də barışa bilməz.

2. Əxlaqlı Rəhbərlik və Sosial Ədalət

Konfutsiyə görə, rəhbər xalq üçün nümunə olmalıdır:
“Əgər rəhbər ədalətli olarsa, xalq da ədalətli olar.”

Pangeyizmdə bu fikir dərin satira ilə təqdim edilir:
“Pis rəhbər çürük diş kimidir...”
və ya
“O dövlət inkişaf edir ki, orada əhali natiqlərdən çox qanunları dinləyir.”

Hər iki fəlsəfə rəhbərliyin yalnız güc deyil, məsuliyyət və mənəvi nümunə olduğunu vurğulayır.

3. Təhsil, Bilik və Özünü Kamilə Yetirmək

Konfutsi deyirdi:
“Oxumaqdan yorulma. Təhsil kamilliyin açarıdır.”

Pangeyizm bu ideyanı belə ifadə edir:
“Davamlı elmlənən və daima elmi axtarışda olan insan mələkdən üstündür.”

Burada bilik sadəcə informasiya deyil, mənəvi yüksəlişin vasitəsi kimi təqdim olunur.

4. Ailə, Cəmiyyət və Daxili Harmoniyanın Önəmi

Konfutsi:
“Ailə içində sevgi varsa, dövlətdə də sülh olar.”

Pangeyizm isə bunu daha qlobal mənada deyir:
“Torpaq bizim deyil, biz torpağınıq.”

Bu aforizm insanın təbiət və yer üzündəki varlıqla birgə yaşamalı olduğunu ifadə edir. Sülh yalnız ailədə deyil, planet səviyyəsində qurulmalıdır.

Nəticə:
Zaman dəyişsə də, həqiqət eyni qalır. Konfutsi kimi müdriklər və Pangeyizm kimi yeni-yeni doğulan ruhani-fəlsəfi axınlar, insanlığın ortaq mənəvi kodlarını xatırladır: Ədalət, mərhəmət, bilik, təvazökarlıq və kainatla bir olma.

Yaradan vasitələrlə hər şeyə qadirdir.
Çalışın siz də Onun bir vasitəçisi olasınız.

Dr. Paşa Yaqub  - Pangeyist