Qiymət baha, torpaq yorğun... Kənd təsərrüfatımızı necə dirçəltmək olar?

Azərbaycanda kənd təsərrüfatı məhsullarının qiyməti hər keçən gün bahalaşır.

Əksər hallarda bu vəziyyətin əsas səbəbi kimi iqlim dəyişikliyi göstərilir. Lakin dünyanın bir çox ölkəsi artıq bu dəyişikliklərə adaptasiya olmağı bacardığı halda, Azərbaycanda iqlim dəyişikliyi hələ də məhsuldarlığın aşağı düşməsinin əsas səbəbi kimi göstərilir.

Bəs bu yanaşma nə dərəcədə doğrudur?

Məsələ ilə bağlı BAKU.WS-in suallarını kənd təsərrüfatı üzrə ekspert Vahid Məhərrəmov cavablandırıb.

O, bildirib ki, iqlim dəyişikliyi təkcə temperaturun artması ilə deyil, kəskin və dəyişkən fəsillərlə özünü göstərir. Bu isə insan kimi bitkilərdə də stress və "depressiya" yaradır:

"Bitkilər də insanlar və digər canlılar kimi canlıdır. Ümumilikdə baxsaq havanın temperaturu artır, lakin fəsillərə baxdıqda görürük ki kəskin dəyişmə baş verir. Bu da bitkilərdə depresiya yaradır. Yeni sortların yaradılması təbii ki vacibdir. Lakin mən inanmıram ki bu bizim problemləri həll etsin. Çünki, bizim fermerlərin aqrotexniki qaydalara əməl etməsi problemə çevrilib. Əksəriyyəti nə etdiyini və edəcəyini bilmir. Əvvəllər fermerlərimiz havanı nəzərə almırdılar, çünki həmin vaxtlar hava demək olar ki hər il eyni idi. Buna görə də fermerlər özlərinə yol xəritəsi hazırlamışdılar. Əkinə başlamaq, suvarma və s. bağlı. İndi isə vəziyyət tamamilə fərqlidir". 

Ekspertin sözlərinə görə, bu il gilas ağacları çiçəklədiyi anda güclü yağışlar başladı və nəticədə mayalanma pozuldu. Amma burada da çıxış yolu var:

"Əsas odur ki bizim fermerlər aqrotexniki qaydalara vaxtı-vaxtında əməl etsinlər. Torpaqlar münbit olmalıdır ki bitki onları mənimsəsin və immun sistemi möhkəm olsun, stresə dözə bilsin. Bu gün dünyada əksər kənd təsrrüfatı məhsulu istehsalında artım var. Belə ölkələrdə əkinçiliklə yaxşı təhsil almış aqronomlar məşğul olur. Bizdə isə pay torpağı olan adi adamlardır. Bu düzgün deyil, fermer öz sahəsinin peşəkarı olmalıdır. Yalnız torpaq sahəsinin olması ilə iş bitmir. Biz o sahədə işlıməliyik ki, kəndliləri maarifləndirək, onların bilik və bacarıqlarını artıraq. Həmçinin torpaqların mineral tərkibi yaxşılaşdırılmalıdır. Hava hətta normal keçəndə belə bizdə məhsuldarlıq aşağı düşürdü. Çünki torpaqda lazımi elementlər get-gedə azalır. Biz torpaqdan istifadə edəndə ona kifayət qədər mineral vermirik. Özündə olan da məhsulla çıxarılır. Torpağa verilməli 20-yə yaxın element var. Yalnız azot və fosfor verməklə məsələ həll olmur. Torpaqda hər hansı elementin çatışmazlığı məhsuldarlığa təsir edir. Bu il Azərbaycanda gilas çiçəkləyən dövrdə yağışlar başladı. Kəndlilər də ruhdan düşdü ki mayalanma vaxtında getmədi. Bitkinin torpağında kifayət qədər element olsa mayalanma dövrü başa çatardı". 

Sonda ekspertin fikrindən belə qənaətə gəlmək olar ki, vəziyyətdən çıxışın açarı fermerlərin maarifləndirilməsi, onların praktik və nəzəri biliklərinin artırılması və torpağa düzgün yanaşmadır. Bu sahədə təsərrüfat sahiblərinin peşəkarlığı artmadıqca, nə hava, nə də yeni sortlar problemi həll edə bilməz.