Qulaq kiri təhlükəli xəstəliyin xəbərçisi ola bilər

Çinli tədqiqatçılar insan orqanizmindəki sadə ifrazatlardan biri olan qulaq kirinin sağlamlıqla bağlı vacib siqnal daşıya biləcəyini müəyyən ediblər. AzPost xəbər verir ki, Zhejiang Universitetində aparılan araşdırma nəticəsində məlum olub ki, qulaq kirinin tərkibindəki kimyəvi maddələr insanın Parkinson xəstəliyinə tutulma riskini göstərə bilər.

Alimlər bu nəticəyə yüz Parkinson xəstəsi və yetmiş doqquz sağlam insandan götürülən qulaq kiri nümunələrinin analizindən sonra gəliblər. Məlum olub ki, qulaq kiri əsasən yağlı sebum maddəsindən ibarətdir və bu maddə Parkinson xəstələrində kimyəvi dəyişikliklərə məruz qalaraq müxtəlif uçucu üzvi birləşmələr (VOC – volatile organic compounds) yayır.

Araşdırmanın nəticələri göstərib ki, Parkinson xəstələrinin qulaq kirində sağlam insanlardan fərqli olaraq dörd xüsusi növ VOC aşkar edilib. Bu da qulaq kirinin potensial olaraq xəstəliyin qeyri-invaziv diaqnostikasında istifadə edilə biləcəyini göstərir. Tədqiqatçılar bu məlumatı süni intellekt alqoritminə daxil edərək 94 faiz dəqiqliklə Parkinson xəstəliyinin diaqnozunu müəyyən edə biliblər.

Xüsusilə etilbenzol və 4-etiltoluen adlı iki VOC üzvi maddə – plastik və neft məhsullarında olan birləşmələr kimi tanınır. Bu maddələrin beyində iltihab və dopamin çatışmazlığı ilə əlaqəli olduğu ehtimal olunur. Qeyd edək ki, dopamin insanın hərəkətlərinə nəzarət edən əsas neyromediatordur və Parkinson xəstəliyində onun səviyyəsi kəskin şəkildə azalır.

Bundan əlavə, pentanal adlı digər bir VOC maddəsi hüceyrə zədələnməsi və beyin zülallarının topalaşması ilə əlaqələndirilib. VOC-2-pentadesil-1,3-dioksolan adlı maddənin isə dəri mikrobiomundakı dəyişikliklər və yağ mübadiləsinin pozulması nəticəsində yarandığı düşünülür.

Alimlər bildirirlər ki, bu uçucu birləşmələrin bəziləri həmçinin bağırsaq mikrobiomunda balanssızlıq nəticəsində yaranır. Artan sübutlar göstərir ki, bağırsaq-beyin əlaqəsi Parkinson xəstəliyinin inkişafında mühüm rol oynayır.

Məlumata görə, hal-hazırda dünyada təxminən 10 milyon insan bu xəstəlikdən əziyyət çəkir. Hər il təxminən 90 min yeni diaqnoz qeydə alınır və bu rəqəmin gələcəkdə artacağı proqnozlaşdırılır. Xəstəlik zamanla titrəmə, əzələ sərtliyi, nitq çətinliyi, yerişdə donma və tez-tez yıxılmalarla müşayiət olunur. İrəlilədikcə udma pozuntuları və pnevmoniya riski də artır.

Qeyd edək ki, Parkinsonun əsas səbəbləri hələ tam aydın deyil, lakin genetik meyillərlə yanaşı, ətraf mühit faktorlarının, xüsusilə toksik kimyəvi maddələrin təsiri əsas amillərdən hesab olunur. ABŞ-da təkcə son 20 ildə Parkinsondan ölüm halları iki dəfədən çox artaraq, 2019-cu ildə 35 min nəfərə çatıb.

AzPost.az

Paylaş