Icma.az
close
up
RU
Quran ı tərcümə eləyən şair: Allaha inanmaq məcburiyyətində deyiləm

Quran ı tərcümə eləyən şair: Allaha inanmaq məcburiyyətində deyiləm

Icma.az, Kulis.az portalına istinadən məlumatı açıqlayır.

Kulis.az dosent Zaur Əliyevin polyak alim, filosof, şair Teodor Şumovski haqqında yazısını təqdim edir.

2 fevral 1913-cü ildə Volın vilayətinin Jitomir şəhərində polyak ailəsində anadan olan Teodor Şumovski bir əsrə yaxın ömür yaşayıb. Birinci Dünya müharibəsi illərində ailəsi ilə birlikdə Azərbaycana, Şamaxı şəhərinə köçən böyük alim uşaqlıq illərini Azərbaycanın qədim məzarlıqlarında dolaşaraq, məzar daşlarında ərəb əlifbası ilə yazılanları oxumaqla keçirmişdir. Şamaxı onun üçün ömrünün sonuna qədər sevdiyi o əsrarəngiz Şərq oldu. Onun qeyri-adi musiqi istedadı olan böyük qardaşı öz əli ilə düzəltdiyi skripkada çalar, Tadek isə gitarada çalıb Azərbaycan mahnıları oxuyarmış.

“Gələcək peşəm məni burada tapdı” deyən alimin həyatına təsir edən Azərbaycan şairi və filosofu, Şirvan poeziya məktəbinin nümayəndəsi Ataallah Arraninin poeziyası və əlyazmaları olub. 1936-cı ilin sonundan 1938-ci ilə qədər il yarım ərzində Şumovski Şirvan şairinin divanının böyük hissəsini tərcümə etməyə nail olur. Arrani özü şeirlər toplusunu "Qızılqızılgülün ləçəkləri" adlandırdı.

Şumovski yazır:

“Nəhayət, mən qədim Şirvan şairinin əsərlərinin bugünkü dünyada yaşayan bütün gözəllik bilicilərinin və mütəxəssislərinin ixtiyarına verildiyi günü görmüşəm. Otuz beş ildir ki, bu günü arzulayıram”.

Öz xatirələrində görkəmli alim peşə seçimində məhz qədim Qarabağ torpağının, Şuşanın, Şamaxının böyük rol oynadığını qeyd edib. Şamaxıdakı məscidlər və müqəddəs ocaqlar alimdə şərqşünaslığa böyük maraq yaradıb.

Beləliklə, Teodor Şumovski bizim üçün heyrətamiz şair Ataallah Arranini kəşf etdi.

T.Şumovski Quranın tərcüməsini niyə öz üzərinə götürdüyünü və mənzum şəkildə izah edərək yazır:

“Bu, ərəb dilində olan ən böyük kitabdır. Quranın rus dilinə bütün tərcümələri mükəmməl deyil, o cümlədən, akademik Kraçkovskinin etdiyi də. Hələ XVIII əsrdə II Yekaterinanın saray oxucusu M.Verevkinin tərcüməsi məlum idi. O, bunu ərəbcə orijinaldan yox, du Rierin fransızca tərcüməsindən edib və yeri gəlmişkən, Puşkin “Quran təqlidləri”ni tərtib edərkən bundan istifadə edib”.

Onun üzərinə bununla bağlı gələndə cavab vermiş idi:

“Bütün həyatım boyu nəyin eksperimental olaraq sınaqdan keçirilə biləcəyi ilə maraqlanmışam. Mən Allaha inanmaq məcburiyyətində deyiləm - mən, sadəcə, bilirəm ki, O var. O, Onun yaratdığı hər şey üçün birdir. Mən kilsələrə getmirəm, Allahın kilsələrə ehtiyacı yoxdur. Allah yaratdığı varlıqların bir-birinə kömək edə bilməsini istəyir. Yalan deməsinlər, soymasınlar, öldürməsinlər, döyüşməsinlər, amma vicdanla və zəhmətlə yaşasınlar. Bizi bunun üçün yaratdı! Allaha ən yaxşı xidmət düzlük və zəhmətdir”.

18 il həbs həyatı yaşayır. Rusiyada həbs həyatı yaşayan azərbaycanlılar, tatarlar, qırğızlar və s. ona məbəddəki ikona kimi baxırdılar, Onu çətin günlərdə həmin insanlar təhlükələrdən xilas edirdilər. Son onilliklərdə demək olar ki, bu inamlı insanlar onu əlləri üstündə saxlayırdılar.

Həbsdə Şumovski namizədlik dissertasiyasını yazdı. Alim öz əsərlərində ərəblərin orta əsrlərin böyük dəniz xalqı kimi tarixi rolunu bərpa etmişdir. Onun yaratdığı Ərəb Dəniz Ensiklopediyası Avropa naviqasiyasının beşiyində dayanan və XVI əsrdə Şərqin Avropa fatehləri tərəfindən məhv edilmiş inkişaf etmiş ərəb dəniz mədəniyyətini nümayiş etdirirdi. Teodor Şumovski “Teodor Şumovski “Dənizçi səyyah Sindibadın izi ilə. Okean Ərəbistanı” və “Ərəb dənizlərinin sonuncu şiri” elmi-populyar kitablarının müəllifidir. O, həmçinin “Oroksologiya” əsərini yazıb.

80 yaşında Quran tərcüməsinə qayıtdı. Özü yazır:

“80 yaşında insan nə xəyal edə bilər? - Quranı tərcümə etməliyəm. Mən indi buna hazıram. Bilirdim ki, bu, böyük bir müsəlman ziyarətgahıdır. Yeni din haqqında söz dindarların qəlbinə asanlıqla daxil olmalıdır”.

Və bacardı.

Teodor Şumovski müsəlmanların adət və ənənələrini, milli keyfiyyətlərini yaxından bildiyi üçün toxunduğu hadisələrdə təhriflərə yol vermirdi. Müəllif öz kitabında yazır:

“Müsəlmanın üç böyük andı var, onu pozmağa hətta ən aşağı səviyyəli insan cəsarət etməz: “Allaha and olsun”, “Peyğəmbərə and olsun”, “Qurana and olsun”... İnqilablar baş qaldırmış dağılmış, dövlətlər yaranmış məhv olmuş, insanın gözləri qarşısında yeni ölkələr qurulmuş Quran isə yaşayıb, yaşayır. Onun sözlərini daha çox qəlblər öz dərinliyinə toplayır, həyatını onunla bağlayır".

O, 2012-ci il fevralın 28-də 100 yaşında Sankt-Peterburqda vəfat edib.

Yeni ayaqqabı və 2,3 milyon dollar Əli bəy Hüseynzadə sovet təhlükəsini rənglərlə necə ifadə etmişdi? - Tanrıverdi Əliyev Əməkdar artistin xatirə gecəsi keçirildi
Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:95
embedMənbə:https://kulis.az
archiveBu xəbər 04 Fevral 2025 13:49 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

“Landmark” bu dəfə Sahil Bababyevin idarəçiliyinə keçdi

21 Oktyabr 2025 11:26see252

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see241

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see232

AZAL da yarıtmaz idarəçilik, yoxsa... Təyyarələrdə yaranan problemlər nəylə bağlıdır? (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 09:20see206

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see189

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see181

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see173

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see171

Xaricdə saxta təhsil: Valideynlər xəbərsiz, tələbələr savadsız EKSPERT RƏYİ

21 Oktyabr 2025 05:43see171

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see164

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see163

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see154

Səhər yeməyində turşu yeməyin 5 faydası

21 Oktyabr 2025 02:51see153

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see152

Naxçıvan məktəblisi “Statistik olimpiada”nın qalibi olub

21 Oktyabr 2025 03:36see151

Bunları yesəniz gec YAŞLANACAQSINIZ

21 Oktyabr 2025 02:37see142

Oyundan sonra duş qəbul edə bilmədilər Atletiko dan UEFA ya şikayət

21 Oktyabr 2025 00:12see141

Türkiyəni sarsıdan cinayətlə bağlı daha bir nəfər saxlanıldı

21 Oktyabr 2025 01:51see136

Fransada tornado nəticəsində 1 nəfər ölüb, xəsarət alanlar var

21 Oktyabr 2025 03:34see134

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see132
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri