Icma.az
close
up
RU
Quran ı tərcümə eləyən şair: Allaha inanmaq məcburiyyətində deyiləm

Quran ı tərcümə eləyən şair: Allaha inanmaq məcburiyyətində deyiləm

Icma.az, Kulis.az portalına istinadən məlumatı açıqlayır.

Kulis.az dosent Zaur Əliyevin polyak alim, filosof, şair Teodor Şumovski haqqında yazısını təqdim edir.

2 fevral 1913-cü ildə Volın vilayətinin Jitomir şəhərində polyak ailəsində anadan olan Teodor Şumovski bir əsrə yaxın ömür yaşayıb. Birinci Dünya müharibəsi illərində ailəsi ilə birlikdə Azərbaycana, Şamaxı şəhərinə köçən böyük alim uşaqlıq illərini Azərbaycanın qədim məzarlıqlarında dolaşaraq, məzar daşlarında ərəb əlifbası ilə yazılanları oxumaqla keçirmişdir. Şamaxı onun üçün ömrünün sonuna qədər sevdiyi o əsrarəngiz Şərq oldu. Onun qeyri-adi musiqi istedadı olan böyük qardaşı öz əli ilə düzəltdiyi skripkada çalar, Tadek isə gitarada çalıb Azərbaycan mahnıları oxuyarmış.

“Gələcək peşəm məni burada tapdı” deyən alimin həyatına təsir edən Azərbaycan şairi və filosofu, Şirvan poeziya məktəbinin nümayəndəsi Ataallah Arraninin poeziyası və əlyazmaları olub. 1936-cı ilin sonundan 1938-ci ilə qədər il yarım ərzində Şumovski Şirvan şairinin divanının böyük hissəsini tərcümə etməyə nail olur. Arrani özü şeirlər toplusunu "Qızılqızılgülün ləçəkləri" adlandırdı.

Şumovski yazır:

“Nəhayət, mən qədim Şirvan şairinin əsərlərinin bugünkü dünyada yaşayan bütün gözəllik bilicilərinin və mütəxəssislərinin ixtiyarına verildiyi günü görmüşəm. Otuz beş ildir ki, bu günü arzulayıram”.

Öz xatirələrində görkəmli alim peşə seçimində məhz qədim Qarabağ torpağının, Şuşanın, Şamaxının böyük rol oynadığını qeyd edib. Şamaxıdakı məscidlər və müqəddəs ocaqlar alimdə şərqşünaslığa böyük maraq yaradıb.

Beləliklə, Teodor Şumovski bizim üçün heyrətamiz şair Ataallah Arranini kəşf etdi.

T.Şumovski Quranın tərcüməsini niyə öz üzərinə götürdüyünü və mənzum şəkildə izah edərək yazır:

“Bu, ərəb dilində olan ən böyük kitabdır. Quranın rus dilinə bütün tərcümələri mükəmməl deyil, o cümlədən, akademik Kraçkovskinin etdiyi də. Hələ XVIII əsrdə II Yekaterinanın saray oxucusu M.Verevkinin tərcüməsi məlum idi. O, bunu ərəbcə orijinaldan yox, du Rierin fransızca tərcüməsindən edib və yeri gəlmişkən, Puşkin “Quran təqlidləri”ni tərtib edərkən bundan istifadə edib”.

Onun üzərinə bununla bağlı gələndə cavab vermiş idi:

“Bütün həyatım boyu nəyin eksperimental olaraq sınaqdan keçirilə biləcəyi ilə maraqlanmışam. Mən Allaha inanmaq məcburiyyətində deyiləm - mən, sadəcə, bilirəm ki, O var. O, Onun yaratdığı hər şey üçün birdir. Mən kilsələrə getmirəm, Allahın kilsələrə ehtiyacı yoxdur. Allah yaratdığı varlıqların bir-birinə kömək edə bilməsini istəyir. Yalan deməsinlər, soymasınlar, öldürməsinlər, döyüşməsinlər, amma vicdanla və zəhmətlə yaşasınlar. Bizi bunun üçün yaratdı! Allaha ən yaxşı xidmət düzlük və zəhmətdir”.

18 il həbs həyatı yaşayır. Rusiyada həbs həyatı yaşayan azərbaycanlılar, tatarlar, qırğızlar və s. ona məbəddəki ikona kimi baxırdılar, Onu çətin günlərdə həmin insanlar təhlükələrdən xilas edirdilər. Son onilliklərdə demək olar ki, bu inamlı insanlar onu əlləri üstündə saxlayırdılar.

Həbsdə Şumovski namizədlik dissertasiyasını yazdı. Alim öz əsərlərində ərəblərin orta əsrlərin böyük dəniz xalqı kimi tarixi rolunu bərpa etmişdir. Onun yaratdığı Ərəb Dəniz Ensiklopediyası Avropa naviqasiyasının beşiyində dayanan və XVI əsrdə Şərqin Avropa fatehləri tərəfindən məhv edilmiş inkişaf etmiş ərəb dəniz mədəniyyətini nümayiş etdirirdi. Teodor Şumovski “Teodor Şumovski “Dənizçi səyyah Sindibadın izi ilə. Okean Ərəbistanı” və “Ərəb dənizlərinin sonuncu şiri” elmi-populyar kitablarının müəllifidir. O, həmçinin “Oroksologiya” əsərini yazıb.

80 yaşında Quran tərcüməsinə qayıtdı. Özü yazır:

“80 yaşında insan nə xəyal edə bilər? - Quranı tərcümə etməliyəm. Mən indi buna hazıram. Bilirdim ki, bu, böyük bir müsəlman ziyarətgahıdır. Yeni din haqqında söz dindarların qəlbinə asanlıqla daxil olmalıdır”.

Və bacardı.

Teodor Şumovski müsəlmanların adət və ənənələrini, milli keyfiyyətlərini yaxından bildiyi üçün toxunduğu hadisələrdə təhriflərə yol vermirdi. Müəllif öz kitabında yazır:

“Müsəlmanın üç böyük andı var, onu pozmağa hətta ən aşağı səviyyəli insan cəsarət etməz: “Allaha and olsun”, “Peyğəmbərə and olsun”, “Qurana and olsun”... İnqilablar baş qaldırmış dağılmış, dövlətlər yaranmış məhv olmuş, insanın gözləri qarşısında yeni ölkələr qurulmuş Quran isə yaşayıb, yaşayır. Onun sözlərini daha çox qəlblər öz dərinliyinə toplayır, həyatını onunla bağlayır".

O, 2012-ci il fevralın 28-də 100 yaşında Sankt-Peterburqda vəfat edib.

Yeni ayaqqabı və 2,3 milyon dollar Əli bəy Hüseynzadə sovet təhlükəsini rənglərlə necə ifadə etmişdi? - Tanrıverdi Əliyev Əməkdar artistin xatirə gecəsi keçirildi
Ən son yeniliklər və məlumatlar üçün Icma.az saytını izləyin, biz hadisənin gedişatını izləyirik və ən aktual məlumatları təqdim edirik.
seeBaxış sayı:93
embedMənbə:https://kulis.az
archiveBu xəbər 04 Fevral 2025 13:49 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

TƏCİLİ: Metroya giriş bağlandı Nə baş verir?

19 Oktyabr 2025 04:03see276

Pezeşkian bu türk ölkəsinə səfər edəcək

19 Oktyabr 2025 02:00see249

“Bu gün layiq olduğumuz qələbə əldə etdik”

19 Oktyabr 2025 19:14see181

Bakının bir çox yollarında nəqliyyatın sıxlığı müşahidə olunur SİYAHI

20 Oktyabr 2025 08:25see176

Rəştdən Həştərxana birbaşa uçuşlar başladı

19 Oktyabr 2025 19:10see138

Sarıkökün bu faydalarını çoxları bilmir

20 Oktyabr 2025 07:01see133

Netanyahudan Rəfah keçid məntəqəsinin açılması barədə məlumata REAKSİYA

19 Oktyabr 2025 00:16see131

Həkimlər soyuq mövsümdə immuniteti gücləndirməyin yollarını açıqlayıblar

19 Oktyabr 2025 07:43see129

Tramp görüşü zamanı daim Zelenskiyə söyüş söyürdü

19 Oktyabr 2025 23:19see128

Yəmən sahillərində tanker partladı: 24 ekipaj üzvü...

19 Oktyabr 2025 01:17see128

İspaniya La Liqası: Real Madrid səfərdən 3 xalla qayıdır

20 Oktyabr 2025 01:12see127

Yer kürəsində oktyabr ayının üçüncü maqnit qasırğası başlayıb

19 Oktyabr 2025 04:50see127

On dörd yaşlı futbolçu qız məktəbdəki zorakılığa görə intihar edib FOTO

19 Oktyabr 2025 04:02see126

Tbilisidəki son etirazlara görə 14 nəfər saxlanıldı

19 Oktyabr 2025 18:49see126

Əməliyyat otaqlarında niyə yalnız yaşıl və mavi geyimlərə icazə verilir?

19 Oktyabr 2025 04:05see126

Körpələrdə genetik xəstəliklərin aşkarlanması üçün ölkəyə 300 mindən çox test gətiriləcək

19 Oktyabr 2025 20:14see124

“Amazon”, “Snapchat” və “Zoom”da problem yarandı

20 Oktyabr 2025 14:39see124

Luvr muzeyində Azərbaycan nəfəsi: Parisdə gənc rəssam Diana Quliyevanın əsərləri sərgilənir Foto

19 Oktyabr 2025 09:10see123

Ərdoğandan Şimali Kiprdə keçirilən prezident seçkilərinin ilkin nəticələrinə reaksiya

20 Oktyabr 2025 00:57see122

“Ramiz Mehdiyevin qurduğu şəbəkənin bütün üzvləri ifşa olunacaq”

18 Oktyabr 2025 23:45see121
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri