Icma.az
close
up
RU
Şəhər həyatı və kənd həyatı: sosial və psixoloji fərqlər ARAŞDIRMA

Şəhər həyatı və kənd həyatı: sosial və psixoloji fərqlər ARAŞDIRMA

Sia Az saytından alınan məlumata görə, Icma.az bildirir.

Müasir dövrdə insanların yaşadığı coğrafi mühit onların sosial davranışlarına, psixoloji sağlamlığına və həyat tərzinə birbaşa təsir göstərir. Bu baxımdan şəhər həyatı ilə kənd həyatı arasında həm sosial struktur, həm də psixoloji vəziyyət baxımından əhəmiyyətli fərqlər müşahidə olunur. Hər iki yaşayış mühiti özünəməxsus üstünlüklər və çatışmazlıqlarla xarakterizə olunur və fərqli həyat tərzlərini formalaşdırır.

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Sosial mühit və ictimai əlaqələr

Kənd həyatında insanlar arasında münasibətlər daha sıx, birbaşa və kollektiv xarakter daşıyır. Qohumluq əlaqələri, qonşuluq münasibətləri və qarşılıqlı yardım prinsipləri kənd mühitində daha güclü şəkildə qorunur. Bu, sosial dəstək şəbəkəsinin daha möhkəm olmasına, insanların bir-birinə daha çox arxalanmasına şərait yaradır.

Əksinə, şəhər mühitində fərdiyyətçilik və anonimlik daha çox üstünlük təşkil edir. İnsanlar burada daha çox fərdi maraqlara yönəlmiş həyat tərzi sürür və qonşularla münasibətlər tez-tez formal səviyyədə qalır. Şəhər həyatının intensiv ritmi sosial əlaqələri zəiflədə, sosial təcrid və tənha həyat tərzini artıra bilər.

Psixoloji vəziyyət və emosional rifah

Kənd həyatı, təbiətə yaxınlıq və sakitlik səbəbilə emosional sabitlik və stressin daha az olması ilə xarakterizə olunur. Sadə həyat tərzi, fiziki əmək və təbii qida istehlakı da psixoloji rifahı dəstəkləyən amillərdir. Kənd sakinləri, adətən, həyatla daha barışıq və təvazökar münasibət qururlar.

Buna qarşılıq, şəhər həyatı daha çox psixoloji yüklənmə və stresslə müşayiət olunur. Tıxaclar, səs-küy, iş yükü, sürətli yaşam ritmi və yüksək həyat xərcləri şəhər sakinlərində emosional gərginlik, tükənmişlik və depressiya hallarının artmasına səbəb ola bilər. Eyni zamanda, şəhərlərdə psixoloji dəstək resursları (psixoloq, psixoterapevt və s.) daha əlçatan olsa da, bu xidmətlərdən istifadə səviyyəsi bəzən aşağı olur, çünki insanlar problemlərini bölüşməkdə çətinlik çəkirlər.

Təhsil və informasiya imkanları

Şəhərlərdə təhsil və informasiya əldə etmək imkanları daha genişdir. Müxtəlif məktəblər, universitetlər, kurslar və kitabxanalar şəhər mühitini intellektual inkişaf üçün əlverişli edir. Bu, fərdin daha çox seçim azadlığına və sosial mobilliyə sahib olmasını təmin edir.

Kənd yerlərində isə təhsil və informasiya mənbələri məhduddur. Bu məhdudiyyət gənclərin potensialının tam reallaşmasına mane ola bilər. Lakin son illər texnologiyanın inkişafı və internetin kəndlərə qədər yayılması bu fərqləri tədricən azaldır.

Mədəniyyət və asudə vaxtın təşkili

Şəhərlərdə mədəni həyat daha zəngindir: teatrlar, kinoteatrlar, sərgilər, kütləvi tədbirlər və digər mədəniyyət ocaqları mövcuddur. Bu isə insanların sosial və estetik ehtiyaclarını qarşılamağa imkan verir. Kəndlərdə isə asudə vaxtın təşkili daha çox təbiətlə bağlı və ənənəvi formalar üzərində qurulmuşdur – ailəvi gəzintilər, məclislər və ya kənd məscidi, klubu ətrafında toplaşmalar.

Təhlükəsizlik və sosial nəzarət

Kəndlərdə sosial nəzarət güclüdür – insanlar bir-birini daha yaxından tanıyır, bu isə həm sosial davranışları tənzimləyir, həm də müəyyən məhdudiyyətlər yaradır. Bəzən bu, fərdi azadlığın pozulması kimi də qəbul oluna bilər. Şəhərdə isə fərdin davranışı daha az nəzarət altındadır, bu da həm azadlıq, həm də sosial məsuliyyətsizlik gətirə bilər.

Şəhər və kənd həyatı arasında mövcud olan sosial və psixoloji fərqlər, insanların həyat tərzinə, münasibətlərinə və rifah səviyyəsinə birbaşa təsir edir. Hər iki mühitin özünəməxsus üstünlükləri və çatışmazlıqları var və bu fərqliliklər fərdin şəxsi dəyərləri, ehtiyacları və həyat məqsədlərinə uyğun olaraq qiymətləndirilməlidir. Müasir dövrdə şəhər və kənd arasında olan uçurum texnologiya, infrastruktur və informasiya vasitəsilə tədricən azalır, lakin psixoloji və sosial struktur fərqləri hələ də qalmaqdadır.

Azərbaycanın şəhər və kənd əhalisi ilə bağlı ən son statistik göstəricilər, həmçinin onların sosial-psixoloji fərqlər:

Əhali bölgüsü
• 2023-cü ildə Azərbaycanın əhalisinin təxminən 57.6%‑i şəhər, 42.4%‑i isə kənd əhalisi olmuşdur .
• Dünya Bankın 2024 hesabatına görə kənd əhalisinin payı təqribən 42 %, şəhər əhalisi isə 58 % təşkil edir.
• 1960-cı illərdə kənd əhalisi 47–50 % civarında ikən, son illərdə bu göstərici davamlı şəkildə azalıb.

Urbanizasiya trendləri və iqtisadi bərabərsizlik

• Bakı metropol bölgəsi ölkə iqtisadiyyatında əsas rol oynayır: ümumi ÜDM-nin təxminən 70–77 % bu regionun payına düşür.

• Kəndlərdə məşğulluğun 40 %‑i kənd təsərrüfatı sektorundadir, lakin bu sektor ÜDM-in cəmi 5.7 %-ni verir — bu da kəndlə şəhər iqtisadiyyatı arasındakı uçurumu göstərir .

Sosial rifah və həyat səviyyəsi
2023-cü ildə şəhər əhalisinin aylıq orta gəliri kənd əhalisindən təqribən 7.5% yüksək idi; bu zaman orta fərd gəliri 343 AZN civarındadır — minimum yaşayış səviyyəsi isə 246 AZN-dir .
Kənd yerlərində su və qazla təminat səviyyəsi şəhərə nisbətən aşağıdır: 76 % evdə çılraq su, 82 % qaz bağlantısı mövcuddur, Baku kimi şəhərlərdə isə bu göstəricilər demək olar ki 100 %-dir. Şəhər və kənd mühitləri arasında demoqrafik, iqtisadi, sosial və psixoloji səviyyələrdə ciddi fərqlər mövcuddur.

Urban mühit daha yüksək gəlir və xidmət imkanları təklif etsə də, təcrid, stress və anonimlik riski yaradır. Kənd mühiti daha güclü sosial dəstək və enənəvi mədəni dəyərlərlə zəngindir, eyni zamanda infrastruktur və xidmət yetərsizliyi problemləri mövcuddur.

Ayşən Vəli

Sonrakı hadisələr barədə daha çox məlumat almaq üçün Icma.az saytını izləyin.
seeBaxış sayı:65
embedMənbə:https://sia.az
archiveBu xəbər 16 İyul 2025 15:20 mənbədən arxivləşdirilmişdir
0 Şərh
Daxil olun, şərh yazmaq üçün...
İlk cavab verən siz olun...
topGünün ən çox oxunanları
Hal-hazırda ən çox müzakirə olunan hadisələr

Yarım əsrimə qədəm qoydum

21 Oktyabr 2025 20:33see249

La Liqa ABŞ da keçiriləcək “Barselona” “Vilyarreal” matçının ləğv edildiyini açıqlayıb

22 Oktyabr 2025 00:15see238

Türkiyədə FETÖ əməliyyatı : 286 nəfər saxlanıldı

22 Oktyabr 2025 06:53see200

“Azərkosmos” peyk istehsalına hazırlaşır kosmik sənayenin inkişafında yeni mərhələ

21 Oktyabr 2025 19:12see199

Təl Əvivdən Bakıya reyslər bərpa edilir

21 Oktyabr 2025 19:39see195

Toyuq əti və yumurta bahalaşacaq SƏBƏB BUDUR KONKRET

22 Oktyabr 2025 12:02see187

3 boksçumuz da qalib oldu

22 Oktyabr 2025 10:54see177

Azərbaycan ötən ay genişzolaqlı internetin orta sürətinə görə Cənubi Qafqazda liderliyini saxlayıb

21 Oktyabr 2025 13:54see169

Dabaq xəstəliyi xaricdən gətirilən ət məhsullarına tələbatı artırdı (VİDEO)

21 Oktyabr 2025 23:40see167

Bakı Tehran: yeni etimad mərhələsi

22 Oktyabr 2025 09:59see162

“Həyatın mənası yaşla necə dəyişir? Yeni tədqiqat

21 Oktyabr 2025 15:52see161

Atletiko ya can verməyən Qarabağ Atletik in də öhdəsindən gələ bilər

21 Oktyabr 2025 17:36see141

Ruslar Çin avtomobillərindən narazılıq edirlər...

21 Oktyabr 2025 23:06see134

Suriya universitetlərində Türk dili və Ədəbiyyatı bölümü YARADILIB

22 Oktyabr 2025 16:35see134

Türkiyə XİN: Knessetin İordan çayının Qərb sahili ilə bağlı qərarı beynəlxalq hüquqa ziddir

22 Oktyabr 2025 23:42see134

Daha 8 məsələ parlamentin plenar iclasına tövsiyə edilib

21 Oktyabr 2025 17:38see133

Özünü maşın vurub öldürdü, xəbəri alan atasının da ürəyi dayandı Foto

22 Oktyabr 2025 07:17see130

VK sədri Dünya Məktəbinin şagirdləri ilə görüşüb FOTOLAR

22 Oktyabr 2025 10:52see130

170 saylı marşrutda tıxac kabusu: Daşıyıcı şirkət açıqlama verdi

22 Oktyabr 2025 23:38see125

Cahangir Babayev Dünya Karate Federasiyası tərəfindən təltif olunub

21 Oktyabr 2025 19:39see124
newsSon xəbərlər
Günün ən son və aktual hadisələri